نشست چهار جانبه ای میان افغانستان ، پاکستان، چین و امریکا قرار است در هفته آینده به میزبانی پاکستان در اسلام آباد پایتخت پاکستان تدویر یابد.
هنوز چهارچوب نظری این نشست اعلام نشده است که چه موضوعاتی را در دستور کار خود دارد. اما بی گمان محوریترین بحثی که صورت خواهد گرفت بازگرداندن روند متوقف شده گفت گو های صلح در افغانستان خواهد بود.
گفتنی است که بعد از اعلام مرگ ملا عمر روند گفت و گوهای صلح میان طالبان و حکومت افغانستان متوقف شد ولیکن مقام های پاکستان هر از گاهی اعلام آمادگی کرده اند که روند متوقف شده را دوباره احیا کنند و حکومت افغانستان بار دیگر به روند صلح بپیوندد.
این نشست وقتی تدویر می یابد که زمان نسبت به گذشته تغییر بسیار کرده و بازیگران جدیدی در عرصه سیاست منطقه حضور یافته اند.
افزون بر تغییر زمان، ابهام ها و پرسش های بی شماری بعد از اعلام حضور گروه تروریستی داعش بوجود آمده است که فضای سرد و سنگینی را در منطقه بویژه در افغانستان حاکم ساخته است.
از این جهت است که از نشست چهار جانبه چندان توقع زیادی نمی توان داشت. اگر حکومت افغانستان و پاکستان تمایلی برای ایجاد صلح در افغانستان داشته باشند و خواهان از سر گیری مذاکره میان طالبان و حکومت باشند باید روی چند نکته غور و تعمق بیشتر کنند.
نخست این که از کشورهای ذی نفع منطقه در صلح افغانستان دعوت می شد تا در نشست اسلام حضور می یافتند و راه های بیرون رفت از رکود کنونی بهتر جست جو می شد.
اگر چین و ایالات متحده امریکا را بتوان از موثرترین کشورها در روند صلح عنوان کرد باید از روسیه و ایران نیز دعوت می شد که در گفت و گوهای چهارجانبه شرکت کنند و دیدگاه خود را بیان دارند.
نکته دومی که مورد توجه برخی کارشناسان قرار دارد آنست که با توجه به جناح بندی های جدیدی که بعد از اعلام مرگ ملاعمر بوجودآمده است، اگر تصمیم حکومت پاکستان بر این باشد که میان حکومت افغانستان و طالبان صلحی برقرار شود، طرف حکومت افغانستان کدام جناح طالبان خواهد بود، آیا جناح دیگر طالبان که رابطه نیکی با حکومت پاکستان ندارد چه موضعی خواهند داشت؟
افزون بر ضعفی که در نشست چهارجانبه مشاهده می شود، ابهام های جدی با حضور داعش در منطقه شکل گرفته است که فضا را خاکستری کرده است .
در این فضای مه آلود وخاکستری چگونه می توان اعتماد همه جانبه فراهم گردد تا صلح برقرار گردد. از جمله،چندی قبل مقامهای استخباراتی روسیه اعلام کردند که دو مقام حکومت افغانستان یعنی حنیف اتمر؛ مشاورامنیت ملی رئیس جمهور غنی و سرپرست وزارت دفاع افغانستان در انتقال افراد داعش به مرزهای آسیای میانه نقش دارند . این اتهام های سنگین فضا را مغشوش تر و غیر قابل اطمینان تر کرده است. بر حکومت افغانستان بود که این اتهام ها را با اسناد و مدارک رد می کرد .اگر ابهامی وجود داشته است باید بررسی و تحقیق می شد تا زمینه شفافتری برای گفت و گو بوجود می آمد.
برعکس حکومت نه تنها اتهام را رد نکرد که از نتایج تحقیق نیز خبری در دست نیست که افراد متهم را تبریه کرده باشد. افزون برآن که بلند پایه ترین مقام های امنیتی کشور از سوی یک کشور خارجی متهم شدند ،قبل از آن نیز ازسوی نماینده مردم ننگرهار در مجلس نمایندگان همین اتهام به نحوی دیگری مطرح شده بود .
ظاهر قدیر نماینده مردم ننگرهار در مجلس نمایندگان افغانستان اظهار داشت، که سندی دردست دارد اگر ارایه دهد حکومت افغانستان سقوط خواهد کرد. اتهام این نماینده مجلس نیز مورد بررسی قرار نگرفت،رد یا تائید نشد.
ابهام دیگری که وجود دارد،دست داشتن نیروهای امریکایی در ایجاد و تقویت داعش است. تا هنوز چندین بار وکلای مردم ننگرهار گفته اند که صدای (رادیو)داعش از پایگاه ها امریکایی ها در ننگرهار پخش می شود و رادیوی داعش توسط نیروهای امریکایی در ننگرها حمایت و پشتیبانی می گردد. این ها ابهام هایی جدی و جدیدی است که بوجود آمده است.
ایجاد روند صلح در افغانستان نیازمند پاسخ یافتن این ابهام ها نیز است.
نشست چهار جانبه هم اگر بتوانند موفقیتی بدست آورد باید روی ابهامها تکیه کند، موارد یاد شده را مورد تحقیق و تدقیق قرار دهد و پاسخ های روشنی در این زمینه پیدا کند. آنگاه شاید بتوانند راهی به رهایی بیابند.
دو گانگی در مواضع حکومت ملکی و ارتش پاکستان از دشواری های دیگری است که نشست چهارجانبه و در مجموع روند متوقف شده گفت گوهای صلح در افغانستان با آن مواجه است. هنوز یک هفته مانده تا نشست چهار جانبه در پاکستان تدویر یابد، اما قونسلگری هندوستان در مزار شریف مورد حمله مهاجمان قرار می گیرد و جنگ چندین ساعت به درازا می انجامد. طراح این حمله چه نیرویی است و چرا در آستانه این نشست این حمله صورت می گیرد، برای آگاهان سیاسی این گونه حملات چندان ناشناخته و مبهم نیست ، هم چنان که مردم افغانستان نیز می دانند که یکی از دلایل خشونت ورزی طالبان علیه مردم و حکومت افغانستان رابطه دوستانه ای است که حکومت افغانستان با هندوستان دارد. حمله بر قونسولگری هند هم بیانگر انتقام گیری از حکومت افغانستان از سویی است که در یکی دو هفته گذشته از نخست وزیر هند استقبال گرمی به عمل آورد و از سویی هم تحت تاثیر بردن نشست چهار جانبه در اسلام اباد است که پیام سران استخبارات ارتش پاکستان به آن نشست می باشد که نارضایتی ارتش آن کشور را از نشست چهار جانبه اعلام می کند.
به هر روی کابل واسلام آباد وهم چنان قدرت هایی که درنشست هفته آینده حضور خواهند داشت، نیازمند شفافیت در مواضع خود است. تا وقتی فضای اعتماد حاکم نباشد مواضع شفافی از همه طرف اعلام نشود، گمان نمی ورد که این گونه نشست ها سرانجام نیکی داشته باشد و به مقاصد خاصی منتهی شود.
هنوز چهارچوب نظری این نشست اعلام نشده است که چه موضوعاتی را در دستور کار خود دارد. اما بی گمان محوریترین بحثی که صورت خواهد گرفت بازگرداندن روند متوقف شده گفت گو های صلح در افغانستان خواهد بود.
گفتنی است که بعد از اعلام مرگ ملا عمر روند گفت و گوهای صلح میان طالبان و حکومت افغانستان متوقف شد ولیکن مقام های پاکستان هر از گاهی اعلام آمادگی کرده اند که روند متوقف شده را دوباره احیا کنند و حکومت افغانستان بار دیگر به روند صلح بپیوندد.
این نشست وقتی تدویر می یابد که زمان نسبت به گذشته تغییر بسیار کرده و بازیگران جدیدی در عرصه سیاست منطقه حضور یافته اند.
افزون بر تغییر زمان، ابهام ها و پرسش های بی شماری بعد از اعلام حضور گروه تروریستی داعش بوجود آمده است که فضای سرد و سنگینی را در منطقه بویژه در افغانستان حاکم ساخته است.
از این جهت است که از نشست چهار جانبه چندان توقع زیادی نمی توان داشت. اگر حکومت افغانستان و پاکستان تمایلی برای ایجاد صلح در افغانستان داشته باشند و خواهان از سر گیری مذاکره میان طالبان و حکومت باشند باید روی چند نکته غور و تعمق بیشتر کنند.
نخست این که از کشورهای ذی نفع منطقه در صلح افغانستان دعوت می شد تا در نشست اسلام حضور می یافتند و راه های بیرون رفت از رکود کنونی بهتر جست جو می شد.
اگر چین و ایالات متحده امریکا را بتوان از موثرترین کشورها در روند صلح عنوان کرد باید از روسیه و ایران نیز دعوت می شد که در گفت و گوهای چهارجانبه شرکت کنند و دیدگاه خود را بیان دارند.
نکته دومی که مورد توجه برخی کارشناسان قرار دارد آنست که با توجه به جناح بندی های جدیدی که بعد از اعلام مرگ ملاعمر بوجودآمده است، اگر تصمیم حکومت پاکستان بر این باشد که میان حکومت افغانستان و طالبان صلحی برقرار شود، طرف حکومت افغانستان کدام جناح طالبان خواهد بود، آیا جناح دیگر طالبان که رابطه نیکی با حکومت پاکستان ندارد چه موضعی خواهند داشت؟
افزون بر ضعفی که در نشست چهارجانبه مشاهده می شود، ابهام های جدی با حضور داعش در منطقه شکل گرفته است که فضا را خاکستری کرده است .
در این فضای مه آلود وخاکستری چگونه می توان اعتماد همه جانبه فراهم گردد تا صلح برقرار گردد. از جمله،چندی قبل مقامهای استخباراتی روسیه اعلام کردند که دو مقام حکومت افغانستان یعنی حنیف اتمر؛ مشاورامنیت ملی رئیس جمهور غنی و سرپرست وزارت دفاع افغانستان در انتقال افراد داعش به مرزهای آسیای میانه نقش دارند . این اتهام های سنگین فضا را مغشوش تر و غیر قابل اطمینان تر کرده است. بر حکومت افغانستان بود که این اتهام ها را با اسناد و مدارک رد می کرد .اگر ابهامی وجود داشته است باید بررسی و تحقیق می شد تا زمینه شفافتری برای گفت و گو بوجود می آمد.
برعکس حکومت نه تنها اتهام را رد نکرد که از نتایج تحقیق نیز خبری در دست نیست که افراد متهم را تبریه کرده باشد. افزون برآن که بلند پایه ترین مقام های امنیتی کشور از سوی یک کشور خارجی متهم شدند ،قبل از آن نیز ازسوی نماینده مردم ننگرهار در مجلس نمایندگان همین اتهام به نحوی دیگری مطرح شده بود .
ظاهر قدیر نماینده مردم ننگرهار در مجلس نمایندگان افغانستان اظهار داشت، که سندی دردست دارد اگر ارایه دهد حکومت افغانستان سقوط خواهد کرد. اتهام این نماینده مجلس نیز مورد بررسی قرار نگرفت،رد یا تائید نشد.
ابهام دیگری که وجود دارد،دست داشتن نیروهای امریکایی در ایجاد و تقویت داعش است. تا هنوز چندین بار وکلای مردم ننگرهار گفته اند که صدای (رادیو)داعش از پایگاه ها امریکایی ها در ننگرهار پخش می شود و رادیوی داعش توسط نیروهای امریکایی در ننگرها حمایت و پشتیبانی می گردد. این ها ابهام هایی جدی و جدیدی است که بوجود آمده است.
ایجاد روند صلح در افغانستان نیازمند پاسخ یافتن این ابهام ها نیز است.
نشست چهار جانبه هم اگر بتوانند موفقیتی بدست آورد باید روی ابهامها تکیه کند، موارد یاد شده را مورد تحقیق و تدقیق قرار دهد و پاسخ های روشنی در این زمینه پیدا کند. آنگاه شاید بتوانند راهی به رهایی بیابند.
دو گانگی در مواضع حکومت ملکی و ارتش پاکستان از دشواری های دیگری است که نشست چهارجانبه و در مجموع روند متوقف شده گفت گوهای صلح در افغانستان با آن مواجه است. هنوز یک هفته مانده تا نشست چهار جانبه در پاکستان تدویر یابد، اما قونسلگری هندوستان در مزار شریف مورد حمله مهاجمان قرار می گیرد و جنگ چندین ساعت به درازا می انجامد. طراح این حمله چه نیرویی است و چرا در آستانه این نشست این حمله صورت می گیرد، برای آگاهان سیاسی این گونه حملات چندان ناشناخته و مبهم نیست ، هم چنان که مردم افغانستان نیز می دانند که یکی از دلایل خشونت ورزی طالبان علیه مردم و حکومت افغانستان رابطه دوستانه ای است که حکومت افغانستان با هندوستان دارد. حمله بر قونسولگری هند هم بیانگر انتقام گیری از حکومت افغانستان از سویی است که در یکی دو هفته گذشته از نخست وزیر هند استقبال گرمی به عمل آورد و از سویی هم تحت تاثیر بردن نشست چهار جانبه در اسلام اباد است که پیام سران استخبارات ارتش پاکستان به آن نشست می باشد که نارضایتی ارتش آن کشور را از نشست چهار جانبه اعلام می کند.
به هر روی کابل واسلام آباد وهم چنان قدرت هایی که درنشست هفته آینده حضور خواهند داشت، نیازمند شفافیت در مواضع خود است. تا وقتی فضای اعتماد حاکم نباشد مواضع شفافی از همه طرف اعلام نشود، گمان نمی ورد که این گونه نشست ها سرانجام نیکی داشته باشد و به مقاصد خاصی منتهی شود.
مولف : م. سمنگانی
