برجام؛ حاشیه های زائد یک متن

امریکا و ایران هر کدام به دلایلی از گزارش بان کی مون؛ دبیر کل سازمان ملل، درباره نحوه اجرای یک قطعنامه شورای امنیت در حمایت از توافق اتمی ایران، برجام، انتقاد کرده اند.

گزارش آقای بان می‌گوید که پرتاب آزمایشی یک موشک بالستیک توسط ایران "با روح" برجام سازگاری ندارد.

او در این گزارش نوشت:‌"من از جمهوری اسلامی ایران می خواهم از انجام چنین آزمایش هایی خودداری کند، چون به طور بالقوه می تواند باعث افزایش تنش در منطقه شود."

سخنگوی وزارت خارجه ایران نگرانی این گزارش درباره آزماش های موشکی ایران را "مغرضانه و جانبدارانه" خواند.

نماینده امریکا در سازمان ملل هم از اینکه آقای بان در گزارش خود به شکایات ایران علیه امریکا پرداخته اعتراض کرد.

دبیرکل سازمان ملل در این گزارش همچنین گفت مشغول بررسی ادعاها در مورد تلاش ایران برای ارسال سلاح به یمن است.

آقای بان به علاوه نوشت که ممکن است قاسم سلیمانی؛ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، با سفر به عراق مقررات منع سفر را نقض کرده باشد.

در این میان کارشناسان می گویند که این محتوای گزارش آقای بان است که ظاهرا «با روح» وظایف او در راستای ارائه گزارشی از چگونگی اجرای برجام با توجه به تعهدات طرف های امضا کننده آن، منافات دارد.

گزارش آقای بان پیش از آنکه به بیان روند اجرای برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام بپردازد، به مسایلی حاشیه ای اشاره می کند که طرف غربی برجام بارها از آن به عنوان بهانه هایی برای عدم پایبندی خود به تعهداتش در برجام، سود برده است.

به عنوان مثال، اتهام ارسال سلاح از سوی ایران به یمن و یا سفر سردار سلیمانی به عراق و یا حتی آزمایش های موشکی ایران، از عمده ترین موارد قابل اشاره در این زمینه است که هیچکدام، هسته ای نیست و هیچکدام هم در راستای کار و وظیفه دبیر کل سازمان ملل برای ارائه گزارشی در خصوص وضعیت اجرایی برجام قرار ندارد.

ارسال سلاح به یمن در نهایت یک «اتهام» است که امریکا و مزدوران منطقه ای آن مانند عربستان سعودی، بر ایران وارد می کنند؛ ولی در عمل، هیچ سندی دال بر دست داشتن ایران در این امر، منتشر یا ارائه نکرده اند.

این در حالی است که یمن از همه جهات، توسط رژیم سعودی و هم پیمانانش، در محاصره نظامی قرار دارد و حریم هوایی آن کشور نیز به وسیله هواپیماهای نظامی سعودی و همدستانش، اشغال شده است.

با این حساب، در عمل، هیچ امکانی برای ارسال سلاح برای انقلابیون یمنی از جانب ایران وجود ندارد.

از جانب دیگر، اگر مساله یمن تا این اندازه برای آقای بان و سازمان تحت رهبری او، اهمیت و ارجحیت دارد، او باید پیش از همه به پرونده سیاه و نفرت انگیز امریکا، انگلیس، عربستان سعودی، امارات، بحرین، قطر، مراکش، مصر و سایر اعضای ائتلاف متجاوز به رهبری سعودی، رسیدگی کند؛ پرونده ای که براساس یافته های مورد تأیید خود آقای بان، پر از جنایت علیه بشریت، کشتار بی رویه کودکان بی گناه یمنی و آماج قرار دادن عمدی غیر نظامیان و مراکز غیر نظامی مانند مساجد، عبادتگاه های مذهبی، مراکز امداد و نجات، شفاخانه ها، اردوگاه های آوارگان، مکاتب و کارخانه های تولیدی است.

آيا رسیدگی به یک اتهام واهی مانند ارسال سلاح، مهم است یا رسیدگی به جنایتی که همه روزه تکرار و استمرار می یابد و طرف های مجری و حامی آن کاملا مشخص هستند؟!

در مورد آزمایش های موشکی ایران هم می توان استدلال کرد که ایراد دبیر کل سازمان ملل، پیش از آنکه تکنیکی و تخصصی باشد، سیاسی است و این همان چیزی است که آقای بان را مجبور کرده است این آزمایش ها را «با روح» برجام، مخالف بداند نه با اصل و محتوای آن.

این در حالی است که به باور منتقدان، محدودیت هایی که امریکا در زمینه اعمال محدودیت برای سفر شهروندان ۲۸ کشور به ایران، بلوکه کردن دارایی های بانکی این کشور به بهانه هایی مانند حمایت از تروریزم و مانع تراشی در مسیر همکاری های بین بانکی میان ایران و جهان، پس از اجرای برجام، وضع و ایجاد کرده است، نه فقط «با روح» برجام که حتی با نص صریح برجام هم منافات دارد و اینهمه اما از دید آقای بان در گزارش اخیر او، پنهان مانده یا آگاهانه نادیده گرفته شده و صرفا به حق شکایت ایران از این موارد، اشاره شده که در همان حد هم با واکنش منفی امریکا مواجه شده است.

در یک جمع بندی کلی می توان گفت که گزارش بان کی مون پیش از آنکه بیان واقعیت یک توافق باشد، حاشیه زائدی بر متن برجام محسوب می شود که به صورت بالقوه می تواند روی اجرای قانونمند این سند، تأثیر منفی بگذارد و آینده برجام را با خطر مواجه سازد.