سیلوی مرکز، با میلیاردها افغانی سرمایه و صدها کارمند و حدود ۱۰۰ جریب زمین در قلب شهر کابل از چندین سال بدین‌سو به دلایل نامعلومی فعالیت‌اش متوقف شده و خاک می‌خورد. مرکزی که در سال ۱۳۴۸ خورشیدی به توسعه رسید و روزانه ۴۰۰ تن آرد تولید می‌کرد که حدود ۱۲۰ تن آن به انواع نان پخته می‌شد.

اکنون تصدی سیلوی مرکز به صورت کامل متوقف است و هیچ گونه فعالیتی ندارد و حدود ۲۳۶ کارمندی که در این مرکز وجود دارند باید از عایدات این تصدی معاش دریافت کنند. وزارت زراعت نیز هیچ بودجه‌یی -عادی و انکشافی- برای این تصدی مد نظر نمی‌گیرد.

احمد زکریا رسولی، معاون فنی و تولیدی تصدی سیلوی مرکز می‌گوید که ۸۰ تن از کارمندان این تصدی امسال نیز به دلیل نداشتن بودجه تنقیض شده‌اند که با رفتن این کارمندان، ۱۵۶ تن دیگر باقی خواهند ماند.

آقای رسولی می‌گوید که تمامی این کارمندان از عوایدی که از تصدی سیلو به دست می‌آید، معاش دریافت می‌کنند. به گفته او، تصدی سیلو ماهانه حدود ۱٫۸ میلیون افغانی درآمد دارد که ۶۰۰ هزار افغانی از اجاره جایدادها و ۱٫۲ میلیون افغانی بابت نگهداری گندم‌های کمیته اضطرار دریافت می‌شود.

گفتنی است که سیلوی مرکز هم اکنون ظرفیت نگهداری ۷۵ هزار تُن گندم را دارد، ولی کمتر از ۲۵ هزار تُن گندم در آن نگهداری می‌شود که مربوط به کمیته اظطرار است.

زمزمه فروش زمین‌های سیلو

سیلوی مرکز که روزگاری برای تمامی قوای مسلح در کابل و دانشگاه‌ها نان توزیع می‌کرد و ۱۸۰۰ کارمند و کارگر در آن مصروف کار بودند اکنون بلااستفاده در مرکز شهر افتاده است.

احمد زکریا رسولی، معاون فنی و تولیدی سیلوی مرکز می‌گوید که بارها طرح‌هایی برای بهبود وضعیت سیلو به دولت داده شد؛ ولی دولت توجهی نکرد.

آقای رسولی می‌گوید که چند سال پیش بانک جهانی مبلغ ۲۴ میلیون دالر را برای ترمیم سیلوهای کشور اختصاص داده بود، از این پول به مقدار ۱۰ میلیون دالر برای سیلوهای پلخمری و بلخ مصرف شد ولی برای سیلوی مرکز بهانه‌هایی آورده شد که سیلو باید از مرکز شهر به بیرون انتقال داده شود و پول اختصاص‌یافته مصرف نشد.

به گفته وی، دولت در نظر دارد که با بهانه‌های گوناگون زمینه فروش زمین‌های تصدی سیلوی مرکز را فراهم کند و در بدل آن یک سیلو در نقطه‌ای دورافتاده از شهر یک سیلو ساخته شود.

گفتنی است که پیش از این نیز، حدود یک سال پیش، دولت بیش از ۱۴۳ جریب زمین دولتی را به شرکت الکوزی به قیمت بسیار نازل فروخت که با رسانه‌ای شدن آن جنجال‌هایی بین قوای مقننه و مجریه به پاخواست.

قوی مقننه خواهان لغو فروش زمین‌های دولتی به شرکت الکوزی است اما دولت تاکنون واکنش درستی به خواست نمایندگان ملت نداشته است.

تبانی و فساد؛ دیگر عامل رکود سیلو

سیلوی مرکز در حکومت داکتر نجیب و پیش از آن تمامی قوای مسلح را از نظر نان و روت تامین می‌کرد اما با تشکیل دولت کنونی این سیلو به صورت درست کار نکرد و نیاز قوای مسلح توسط شرکت‌های خصوصی برآورده می‌شود.

احمدزکریا رسولی، معاون سیلوی مرکز می‌گوید که تبانی و فساد باعث شده است که سیلوی مرکز در رقابت‌ها برنده نشود و همچنان ساکت و راکد باشد.

آقای رسولی خاطرنشان کرد در اعلانی که نهادهای امنیتی داده بودند، قیمتی که از سوی سیلوی مرکزی داده شد ۶۰ افغانی بود ولی یک شرکت خصوصی قیمت خود را ۴۸ افغانی ارایه کرد.

او بر این باور است که شرکت‌های خصوصی با دادن نرخ کمتر در اعلان داوطلبی برنده می‌شود ولی از جایی دیگر کم بودن نرخ ارایه شده خود را تامین می‌کنند.

معاون فنی و تولیدی سیلوی مرکز همچنین خاطرنشان کرد: چند سال پیش، برای مدتی سیلوی مرکز به یک شرکت خصوصی اجاره داده شده بود، وزارت داخله با فرم ۲۰۰ تایی می‌آمد ولی تنها ۳۰ تا ۴۰ قرص نان را می‌گرفت و مابقی را با شرکت به صورت “خشکه” حساب می‌کردند.

او تصریح می‌کند که سیلوی مرکزی به دلیل دولتی بودن نمی‌تواند این گونه فساد کند و این امر باعث شده که در دواطلبی‌ها برنده نشود.

درآمدهای سیلو

تصدی سیلوی مرکز به گفته مسوولانش در سال‌های دهۀ شصت سالانه حدود ۵ میلیارد افغانی تبادله پولی داشته که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون افغانی عواید آن بوده است اما اکنون عواید آن تنها برای معاش کارمندان کافی است.

احمد زکریا رسولی در قسمتی دیگر از سخنان خود به عواید سیلوی مرکز اشاره کرد و گفت که ماهانه حدود ۶۰۰ هزار افغانی بابت اجاره جایداد و ۱٫۲ میلیون افغانی بابت نگهداری گندم کمیته اظطرار دریافت می‌کنند.

آقای رسولی می گوید که این درآمدها فقط برای حصول معاش کارمندان این اداره است و در برخی از ماه‌ها نیز با کمبود معاش نیز مواجه می‌شوند که از سرمایه در گردش استفاده می‌کنند.

به گفته وی، سیلوی مرکزی با وجود این مشکلات فراوان در قسمت تامین معاش و نیازهای خود، سالانه حدود یک میلیون افغانی عواید و حدود میلیون افغانی دیگر مفاد به دولت می‌پردازد.

مسوولان تصدی سیلوی مرکز می‌گوید که از سال ۱۳۷۱ بدین‌سو این مرکز فعالیت چشم‌گیری نداشته و تنها کاری که از این مرکز گرفته شده، ذخیره ۲۵۰ هزار تُن گندم برای کمیته اضطرار بوده است.

گفتنی است که کمیته اضطرار گندمی که توسط دولت از کشورهای خارجی خریده می‌شود را در این مرکز نگهداری می‌کند و در زمان بروز حادثه‌های غیر مترقبه برای کمک به ولایت‌های آسیب‌دیده می‌فرستد.

شرایط ایده‌آل

مسوولان سیلوی مرکز می‌گویند که اگر دولت به این مرکز توجه کند و حدود ۱۵ میلیون دالر برای این مرکز مصرف کند، علاوه بر اینکه پول مصرف شده طی سه یا چهار سال پس داده می‌شود، برای صدها تن نیز زمینه کار مهیا می‌گردد.

معاون فنی و تولیدی سیلوی مرکز می‌افزاید که در شرایط ایده‌ال حدود ۱۸۰۰ تن در این مرکز کار می‌کنند که باعث نان خوردن ۱۸۰۰ خانواده می‌شود و از سوی دیگر دولت نیز عواید زیادی را دریافت خواهد کرد.

به گفته مسوولان این مرکز، زمانی که تصدی سیلو فعال بوده، حدود ۶۰ درصد عواید دولت را تشکیل می‌داد که اکنون این مقدار نزدیک به صفر رسیده است.

معاون فنی و تولیدی تصدی سیلو می‌گوید که چندین بار موضوع بهبود وضعیت تصدی سیلو در وزارت زراعت و شورای وزیران مطرح شد، ولی توجهی به آن صورت نگرفته است. وی همچنین اضافه کرد که بخش خصوصی نیز به دلیل مستهلک شدن وسایل سیلو حاضر به سرمایه‌گذاری در این مرکز نیستند.

گفتنی است که این مرکز در سال ۱۳۳۳ تهداب‌گذاری و در سال ۱۳۳۵ خورشیدی به بهره‌برداری رسید و تا اواخر دهۀ شصت خورشیدی به صورت گسترده فعال بود، اما جنگ‌های داخلی باعث تخریب ۸۰ درصد تاسیسات این مرکز شد. همچنین علاوه بر تخریب این مرکز، حدود ۱۰ هزار تن آرد و بیش از ۲۰ هزار تن گندم نیز توسط جناح‌های درگیر غارت شد.

در کل کشور در پنج ولایت هرات، قندهار، بغلان، بلخ و کابل سیلو ساخته شده بود که سیلوی قندهار به علت اصابت بمب ذخیره‌گاه آن تخریب شده، ولی از ۴ سیلوی دیگر به عنوان ذخیره گندم استفاده می‌شود.

علی‌رضا احمدی/ روزنامه راه مدنیت