ولایت بامیان در مرکز کشور با داشتن ده ها ساحه باستانی و تاریخی از دوره های بودایی، زردشتی، یونانی و اسلامی شکل موزیم سر باز را به خود گرفته است.

شهر تاریخی غلغله، ضحاک، چهل برج در ولسوالی یکاولنگ، قلعه کافرا، گوهر گین، دره ککرک، دو مجسمه بودا و صد ها مغاره باستانی در اطراف آن از جمله ساحات مهم تاریخی و باستانی در این ولایت می‌باشد که سالانه هزاران نفر از آنها دیدن می‌کنند.

در کنار پارک ملی بند امیر، این ساحات باستانی بامیان در جلب توریستهای داخلی و خارجی تأثیرات‌ زیادی داشته است.

با این وصف اما بهر میزانی که از زمان سپری میشود و با گذشت هر سار میزان تخریب ساحات باستانی ولایت بامیان افزایش یافته است.

طوفان، بارش باران و سیلاب اما عوامل انسانی از سوی دیگر روند تخریب این ساحات باستانی را بیشتر کرده است و باعث نگرانی مسئوولان محلی را و آگاهان امور فرهنگی در این ولایت شده است.

شکوه و جلال بیشتر ساحات باستانی ولایت بامیان در زمان جنگ های داخلی با خاک یکسان و ویران شده است اما ویرانی ها و بقایای این ساحات هنوز هم مورد بی مهری مسئوولان حکومتی و شهروندان قرار می‌گیرد.

در حال حاضر ۸ ساحه باستانی ولایت بامیان ثبت میراثهای فرهنگی یونسکو می باشد و در صورت که این روند ادامه یابد امکان حذف این ساحات از لیست این سازمان جهانی وجود دارد.

نوشتن یادگاری ها، خط خطی کردن دیوار ها و انداختن زباله ها در بین مغاره از سوی برخی از گردشگران بیشترین آسیب را بر پیکر آبدات باستانی وارد کرده است.

اسلم علوی؛ رئیس اطلاعات و فرهنگ ولایت بامیان به خبرگزاری(آوا)، گفت:" متاسفانه در زمان جنگی های داخلی ساحات و آثار باستانی بامیان آسیب جدی دیده اند و خط ها و تصاویری هم که در روی مغاره ها کشیده شده است در زمان های قدیم بوده و اکنون اگر ما بخواهیم این خطوط و تصاویری را که از سوی برخی از مردم در روی مغاره ها کشیده شده است را پاک نماییم ممکن است اثر یا آبده باستانی آسیب ببیند."

آقای علوی افزود:"اکنون تابلو های رهنمایی گردشگری در ساحات باستانی نصب شده است و زباله دانی های هم به منظور جلوگیری از انداختن زباله ها در درون مغاره ها و تخریب آن در ساحات باستانی ایجاد شده است و در حال حاضر خطر تخریب ساحات باستانی از ناحیه‌ی انسانی کمتر شده است."

برخی از فعالان فرهنگی در ولایت بامیان از عدم توجه حکومت و نبود پلان مشخص برای حفظ و بازسازی ساحات تاریخی این ولایت انتقاد می‌کنند.

آنان می‌گویند در صورت عدم توجه حکومت افغانستان به ساحات و آبده‌ های باستانی این ولایت امکان حذف هست ساحه باستانی بامیان که شامل فهرست میراثهای فرهنگی یونسکو قرار دارد وجود دارد.

مسئولان سازمان فرهنگی یونسکو حدود ده سال قبل، دو مجسمه تخریب شده بودا، چهل ستون، چهل برج درولسوالی یکه ولنگ، شهر ضحاک، شهر غلغله، دو قلعه تاریخی ومغاره های دوره بودایی واقع در قول اکرم را در فهرست میراث های فرهنگی درحال خطر جهان، اضافه کردند.

در صورت عدم توجه مسئوولان حکومتی در حفاظت از این ساحات و آبده‌ های  باستانی، برخی از ساحات باستانی این ولایت از فهرست این سازمان حذف خواهد شد.