اختطاف معتصم و سرنوشت مبهم یک روند

سخنگوی موقت وزارت امور خارجه به خبرنگاران گفته که "جمهوری اسلامی افغانستان در جریان است و تایید می‌کند که معتصم آغاجان در امارات متحد عربی ناپدید شده است."
او افزود که دولت افغانستان از مدتی پیش آگاه شده که دستیار سابق ملاعمر در امارات ناپدید شده؛ ولی جزئیات بیشتری در این مورد در دست نیست.
او گفت که معتصم آغاجان در روند صلح افغانستان "سهم فعالی" داشته و دولت با مقام‌های ارشد امارات تماس گرفته؛ تا در راستای روشن شدن سرنوشت او گام‌هایی برداشته شود.
معتصم آغاجان در زمان حاکمیت طالبان وزیر مالیه بود و پس از فروپاشی آن رژیم، مسئول سیاسی "شورای کویته" شد.
از آگوست ۲۰۱۱ که او در شهر کراچی پاکستان هدف گلوله قرار گرفت و زخمی شد، نام او در مورد گفتگوهای صلح بین دولت افغانستان و طالبان بر سر زبان‌ها افتاد.
این مقام سابق طالبان در ترکیه درمان شد و بیشتر در همین کشور بود؛ اما اخیراً که خبر آغاز تلاش‌ها برای زمینه‌سازی گفتگوهای مستقیم بین دولت افغانستان و طالبان در دبی به رسانه‌ها درز کرد، او در امارات بود.
منع سفرهای خارجی او در تابستان ۱۳۹۱ به دنبال حذف نام او از فهرست سیاه سازمان ملل برداشته شد و در زمستان همین سال از تصمیم خود برای تشکیل حزب سیاسی خبر داد.
معتصم از اعضای فعال گروه طالبان در مذاکرات دبی بود. مذاکراتی که ملا عبدالرقیب؛ دیگر فرمانده مقتول طالبان از دیگر اعضای آن بود و رییس جمهور کرزی پس از کشته شدن وی او را «شهید» خواند و جسدش با بدرقه دو هلیکوپتر دولتی به زادگاهش تخار منتقل و طی تشریفاتی رسمی به خاک سپرده شد.
این نشان می دهد که معتصم آغاجان و تیم وی در دبی از کسانی هستند که طرفدار مذاکره با دولت افغانستان بوده اند؛ اما آنها برای این طرفداری شان هزینه های سنگینی پرداخته اند.
دولت افغانستان مدعی است که این ترورها و اختطاف ها به صورت هدفمند و حساب شده تنها آن دسته از عناصر طالبان را آماج قرار می دهد که رویکردی آشتی جویانه و متعادل دارند و این جریان از سوی سازمان های استخباراتی منطقه به ویژه پاکستان و همچنین جریان های افراطی در درون تشکیلات طالبان، رهبری و مدیریت می شود؛ اما طالبان متقابلا دولت افغانستان و سازمان های امنیتی و استخباراتی آن را مسئول ترور مهره های خود می داند!
این امر از دید کارشناسان، روابط دولت با طالبان را تیره تر می کند و راه دست یافتن به منفذ و مجرایی برای ارتباط مستقیم میان دوطرف را دشوارتر می سازد.
از سوی دیگر، ناظران مسایل سیاسی و امنیتی معتقدند که به صورت منطقی امکان اینکه این ترورها از سوی دولت افغانستان انجام شود، وجود ندارد؛ زیرا دولت سال هاست در تلاش پیدا کردن مسیری برای ارتباط با طالبان است؛ تا بتواند به این ترتیب، آن گروه را ترغیب به ترک مخاصمه مسلحانه و وادار به پذیرش طرح صلح خود کند؛ اما این طالبان هستند که تاکنون از این فراخوان سر باززده اند.
از جانب دیگر، مهره هایی که در این ترورها و اختطاف ها هدف قرار گرفته اند غالبا عناصر میانه رو و خواستار تفاهم و گفتگو هستند؛ در حالی که دولت افغانستان نیز یکی از حامیان جدی پرورش این رویکرد در درون کانون های تصمیم گیری طالبان است.
تلاشی که دولت افغانستان برای رهایی ملا برادر از زندان پاکستان انجام داد، از سوی رهبران و نیروهای اصلی آن گروه انجام نشد و همچنین اکنون به جای آنکه شورای کویته نسبت به ناپدیدشدن ملا معتصم آغاجان؛ رییس سابق کمیته سیاسی این شورا واکنش نشان دهد و در این خصوص وارد تلاش های روشمند سیاسی و امنیتی شود، این دولت افغانستان است که برای آزادی او و مشخص شدن سرنوشت وی تلاش می نماید و این نشان می دهد که حلقات قدرتمندی در درون آن گروه فعال اند که در همدستی با سازمان های استخباراتی پاکستان و کشورهای عربی، با زندانی کردن یا ترور مهره های میانه رو تلاش می کنند روند صلح را با مانع روبرو کنند.
ترور نافرجام معتصم آغاجان نیز یکی دیگر از نمونه های این نوع تلاش هاست و اکنون ماجرای اختطاف و ناپدید شدن وی، تایید دیگری بر این امر است.
اختطاف معتصم ابهام در سرنوشت صلح با طالبان را وارد مراحل جدی و پیچیده ای می کند و این احتمال را تقویت می نماید که سازمان های مشخصی در پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس تلاش می کنند؛ تا با استفاده از تمام توان و امکانات، مانع از تحقق صلح و سازش میان دولت افغانستان و طالبان شده و به این ترتیب، طالبان را همچنان به عنوان یک نیروی خشونت گرا و جنگجو به هدف رسیدن به منافع خود در افغانستان و منطقه حفظ کنند.
این در حالی است که رییس جمهور کرزی چندی پیش در مراسم افتتاح پارلمان گفت که صلح با طالبان نزدیک است؛ اما از دید کارشناسان اگر امید او به روندی بوده است که در امارات به رهبری کسانی مانند معتصم آغاجان و دیگران اداره می شد، این روند با ربوده شدن معتصم و پیشتر از آن ترور ملاعبدالرقیب، عملا با شکست مواجه شده است.