نویسندگان یک مقاله علمی در مورد چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند/ هلمند میان افغانستان و ایران، تأکید می‌کنند که بر اساس دید رئالیستی و رهیافت هم‌تکمیلی، جمهوری اسلامی ایران امتیازاتی برای دولت افغانستان در نظر بگیرد تا از امتیاز آب هیرمند برخوردار شود، که این امتیاز می‌تواند شامل تأمین برق مصرفی مورد نیاز افغانستان است و در مقابل، افغانستان نیز با در اختیار گذاشتن آب رودخانه هیرمند، به حل چالش کم‌آبی استان سیستان و بلوچستان کمک نماید.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، هم‌زمان با برگزاری همایش "دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا" از سوی انجمن ژئوپلیتیک ایران در تهران، دکتر محمود واثق، مدیر گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، مجید غلامی، دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و سید محمدرضا هاشمی، استاد دانشگاه از افغانستان و دانشجوی دکتری جفرافیایی سیاسی، در یک مقاله پژوهشی "حل و فصل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی" را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
در این همایش که به تاریخ 8 و 9 اسفند/ حوت در تهران برگزار شد، مطرح شد که ایران یکی از خاص‌ترین کشورهای دنیا از لحاظ هیدروپولیتیک است و در منطقه‌ای واقع شده که در آینده پرمناقشه‌ترین منطقه در حوزه آب خواهد بود.
این در حالی است که بر اساس گفته‌های تازه دکتر نصیراحمد نور، سفیر افغانستان در ایران با خبرگزاری ایلنا، سومین دور مذاکرات کمیته آب میان افغانستان و ایران در 17 بهمن/ دلو سال جاری در تهران برگزار شده و دو طرف به پیشرفت‌ها و تفاهم‌های خوبی رسیده‌اند.
سید محمدرضا هاشمی که فشرده‌ای از مقاله پژوهشی "حل و فصل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی" را برای شرکت‌کنندگان همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا توضیح می‌داد، بحران آب را یکی از مسائل مهم در قرن 21 خواند که کشورها را با چالش‌های عدیده‌ای روبرو ساخته است. به گفته وی، این چالش‌ها ضرورت مدیریت منابع آبی را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
در این زمینه، هاشمی خاطرنشان کرد که رودخانه هیرمند/ هلمند یکی از رودخانه‌هایی است که میان دو کشور ایران و افغانستان همواره مورد نزاع بوده و یک "چالش هیدروپلیتیکی" محسوب می‌گردد. او گفت که در این مقاله پژوهشی‌شان سعی گردیده بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی، راه‌حلی برای رفع چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند ارائه گردد.
این استاد دانشگاه از افغانستان در مورد مفهوم رهیافت هم‌تکمیلی گفت که بر اساس این رهیافت، هیچ مکان جغرافیایی بر روی زمین وجود ندارد که به تنهایی قادر به تأمین همه نیازهای ضروری ساکنان خود باشد؛ از این‌رو همه مکان‌ها برای به دست آوردن نیازمندی‌های خود، به طور جدی به مکان‌های دیگر وابسته‌اند.
با توجه به این مفهوم، سید محمدرضا هاشمی این سوال محوری را مطرح کرد که "راه‌حل جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران در خصوص حل چالش ژئوپلیتیکی رودخانه هیرمند چیست؟"
وی خطاب به اشتراک‌کنندگان در همایش گفت که تاکنون رژیم حقوقی مشخص مورد قبول دو کشور ایران و افغانستان در خصوص رودخانه هیرمند که مورد توافق دو کشور باشد، به وجود نیامده است. در ابتدای شکل‌گیری مرزهای کنونی میان دو کشور با حکمیت انگلیس، حق آبه ایران مشخص گردید، اما به دلیل برهم خوردن ثبات سیاسی در افغانستان و تغییر نظام‌های سیاسی، مسأله هیرمند هم‌چنان به عنوان چالشی در روابط دو کشور باقی مانده است.
به گفته این استاد دانشگاه، در سالیان اخیر تلاش‌هایی از سوی دو کشور در خصوص حل این چالش روی دست گرفته شده، ولی هنوز گفت‌وگوهای مربوط به نتیجه ملموسی منتج نگردیده است.
وی در مورد کاربرد رهیافت هم‌تکمیلی در حل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند خاطرنشان کرد که ابتدا باید به بررسی و شناسایی محدودیت‌ها و تنگناهای محیط ایران و افغانستان در قالب رهیافت هم‌تکمیلی پرداخته شود تا با بررسی و تعیین چگونگی مکمل بودن دو کشور، راه حلی برای چالش رودخانه هیرمند پیدا گردد.
این دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در مورد محدودیت‌ها و مزیت‌های ایران گفت که کمبود آب یکی از چالش‌های اساسی ایران به عنوان کشوری که محیط خشک دارد، محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مهاجرت از استان سیستان و بلوچستان به دلیل خشک شدن رودخانه هیرمند، یکی از تبعات خشکسالی ست. در عین حال، ناامنی و قاچاق مواد مخدر یکی دیگر از تبعات خشکسالی به حساب می‌رود.
اما در مورد مزیت‌های ایران، به گفته وی، تولید انرژی برق بادی و خورشیدی در استان سیستان و بلوچستان را می‌توان به عنوان مزیت ایران محسوب کرد که با توجه به شرایط اقلیمی سیستان و بلوچستان این امر، امکان‌پذیر خواهد بود.
هاشمی در ادامه به بیان محدودیت‌ها و ظرفیت‌های افغانستان پرداخت و خاطرنشان کرد: کمبود انرژی برق یکی از محدودیت‌های اساسی افغانستان است، اما منابع آبی افغانستان یکی از مزیت‌های اصلی و اساسی این کشور محسوب می‌گردد.
بر اساس این محدودیت‌ها و ظرفیت‌ها، این مقاله پیشنهادهایی برای حل چالش هیدروپلیتیک رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی را ارائه کرده که می‌توان به همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور، تأمین برق از سوی ایران و تامین منابع آبی مورد نیاز از سوی افغانستان اشاره کرد.
سید محمدرضا هاشمی در بخش پایانی و نتیجه این مقاله، با بیان این‌که هیدروپلیتیک رودخانه هیرمند از ابتدای شکل‌گیری جغرافیای جدید افغانستان، یکی از مسائل مهم در روابط دو کشور بوده، خاطرنشان کرد که تنش‌های حاصله از عدم توافق منصفانه و مورد قبول دو طرف باعث سردی روابط دو کشور در فواصل زمانی مختلف گردیده است.
وی با اشاره به این‌که جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که در کمربند خشک جهان قرار گرفته، بحران آب را معضلی امنیتی برای خود می‌پندارد، تصریح کرد: "به اعتقاد نگارندگان(این مقاله)، برای حل این معضل امنیتی، باید با استفاده از رهیافت هم‌تکمیلی به مدیریت این بحران پرداخت، تا از این طریق بتوان به راه‌حلی مناسب و منصفانه برای حل بحران آب رسید".
این استاد دانشگاه از افغانستان ادامه داد: "بدون شک براساس دید رئالیستی و رهیافت هم‌تکمیلی، جمهوری اسلامی ایران باید امتیازاتی برای دولت افغانستان در نظر بگیرد تا از امتیاز آب هیرمند برخوردار شود، که این امتیاز شامل تأمین برق مصرفی مورد نیاز افغانستان توسط جمهوری اسلامی ایران و به صورت خاص استان سیستان و بلوچستان است و در مقابل افغانستان نیز به با در اختیار گذاشتن آب رودخانه هیرمند، به حل چالش کم‌آبی استان سیستان و بلوچستان کمک نماید".
وی در پایان در مورد سایر چالش‌های هیدروپلیتیکی میان کشورها خاطرنشان کرد: "پیشنهاد می‌گردد در موارد مشابه و برای حل و فصل چالش‌های هیدروپلیتیکی میان کشورها به عنوان مثال چالش هیدروپلیتیک رودخانه فرات میان کشورهای ترکیه، سوریه، عراق و ایران از رهیافت هم‌تکمیلی استفاده گردد".
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، هم‌زمان با برگزاری همایش "دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا" از سوی انجمن ژئوپلیتیک ایران در تهران، دکتر محمود واثق، مدیر گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، مجید غلامی، دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و سید محمدرضا هاشمی، استاد دانشگاه از افغانستان و دانشجوی دکتری جفرافیایی سیاسی، در یک مقاله پژوهشی "حل و فصل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی" را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
در این همایش که به تاریخ 8 و 9 اسفند/ حوت در تهران برگزار شد، مطرح شد که ایران یکی از خاص‌ترین کشورهای دنیا از لحاظ هیدروپولیتیک است و در منطقه‌ای واقع شده که در آینده پرمناقشه‌ترین منطقه در حوزه آب خواهد بود.
این در حالی است که بر اساس گفته‌های تازه دکتر نصیراحمد نور، سفیر افغانستان در ایران با خبرگزاری ایلنا، سومین دور مذاکرات کمیته آب میان افغانستان و ایران در 17 بهمن/ دلو سال جاری در تهران برگزار شده و دو طرف به پیشرفت‌ها و تفاهم‌های خوبی رسیده‌اند.
سید محمدرضا هاشمی که فشرده‌ای از مقاله پژوهشی "حل و فصل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی" را برای شرکت‌کنندگان همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا توضیح می‌داد، بحران آب را یکی از مسائل مهم در قرن 21 خواند که کشورها را با چالش‌های عدیده‌ای روبرو ساخته است. به گفته وی، این چالش‌ها ضرورت مدیریت منابع آبی را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
در این زمینه، هاشمی خاطرنشان کرد که رودخانه هیرمند/ هلمند یکی از رودخانه‌هایی است که میان دو کشور ایران و افغانستان همواره مورد نزاع بوده و یک "چالش هیدروپلیتیکی" محسوب می‌گردد. او گفت که در این مقاله پژوهشی‌شان سعی گردیده بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی، راه‌حلی برای رفع چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند ارائه گردد.
این استاد دانشگاه از افغانستان در مورد مفهوم رهیافت هم‌تکمیلی گفت که بر اساس این رهیافت، هیچ مکان جغرافیایی بر روی زمین وجود ندارد که به تنهایی قادر به تأمین همه نیازهای ضروری ساکنان خود باشد؛ از این‌رو همه مکان‌ها برای به دست آوردن نیازمندی‌های خود، به طور جدی به مکان‌های دیگر وابسته‌اند.
با توجه به این مفهوم، سید محمدرضا هاشمی این سوال محوری را مطرح کرد که "راه‌حل جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران در خصوص حل چالش ژئوپلیتیکی رودخانه هیرمند چیست؟"
وی خطاب به اشتراک‌کنندگان در همایش گفت که تاکنون رژیم حقوقی مشخص مورد قبول دو کشور ایران و افغانستان در خصوص رودخانه هیرمند که مورد توافق دو کشور باشد، به وجود نیامده است. در ابتدای شکل‌گیری مرزهای کنونی میان دو کشور با حکمیت انگلیس، حق آبه ایران مشخص گردید، اما به دلیل برهم خوردن ثبات سیاسی در افغانستان و تغییر نظام‌های سیاسی، مسأله هیرمند هم‌چنان به عنوان چالشی در روابط دو کشور باقی مانده است.
به گفته این استاد دانشگاه، در سالیان اخیر تلاش‌هایی از سوی دو کشور در خصوص حل این چالش روی دست گرفته شده، ولی هنوز گفت‌وگوهای مربوط به نتیجه ملموسی منتج نگردیده است.
وی در مورد کاربرد رهیافت هم‌تکمیلی در حل چالش هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند خاطرنشان کرد که ابتدا باید به بررسی و شناسایی محدودیت‌ها و تنگناهای محیط ایران و افغانستان در قالب رهیافت هم‌تکمیلی پرداخته شود تا با بررسی و تعیین چگونگی مکمل بودن دو کشور، راه حلی برای چالش رودخانه هیرمند پیدا گردد.
این دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در مورد محدودیت‌ها و مزیت‌های ایران گفت که کمبود آب یکی از چالش‌های اساسی ایران به عنوان کشوری که محیط خشک دارد، محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مهاجرت از استان سیستان و بلوچستان به دلیل خشک شدن رودخانه هیرمند، یکی از تبعات خشکسالی ست. در عین حال، ناامنی و قاچاق مواد مخدر یکی دیگر از تبعات خشکسالی به حساب می‌رود.
اما در مورد مزیت‌های ایران، به گفته وی، تولید انرژی برق بادی و خورشیدی در استان سیستان و بلوچستان را می‌توان به عنوان مزیت ایران محسوب کرد که با توجه به شرایط اقلیمی سیستان و بلوچستان این امر، امکان‌پذیر خواهد بود.
هاشمی در ادامه به بیان محدودیت‌ها و ظرفیت‌های افغانستان پرداخت و خاطرنشان کرد: کمبود انرژی برق یکی از محدودیت‌های اساسی افغانستان است، اما منابع آبی افغانستان یکی از مزیت‌های اصلی و اساسی این کشور محسوب می‌گردد.
بر اساس این محدودیت‌ها و ظرفیت‌ها، این مقاله پیشنهادهایی برای حل چالش هیدروپلیتیک رودخانه هیرمند بر اساس رهیافت هم‌تکمیلی را ارائه کرده که می‌توان به همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور، تأمین برق از سوی ایران و تامین منابع آبی مورد نیاز از سوی افغانستان اشاره کرد.
سید محمدرضا هاشمی در بخش پایانی و نتیجه این مقاله، با بیان این‌که هیدروپلیتیک رودخانه هیرمند از ابتدای شکل‌گیری جغرافیای جدید افغانستان، یکی از مسائل مهم در روابط دو کشور بوده، خاطرنشان کرد که تنش‌های حاصله از عدم توافق منصفانه و مورد قبول دو طرف باعث سردی روابط دو کشور در فواصل زمانی مختلف گردیده است.
وی با اشاره به این‌که جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که در کمربند خشک جهان قرار گرفته، بحران آب را معضلی امنیتی برای خود می‌پندارد، تصریح کرد: "به اعتقاد نگارندگان(این مقاله)، برای حل این معضل امنیتی، باید با استفاده از رهیافت هم‌تکمیلی به مدیریت این بحران پرداخت، تا از این طریق بتوان به راه‌حلی مناسب و منصفانه برای حل بحران آب رسید".
این استاد دانشگاه از افغانستان ادامه داد: "بدون شک براساس دید رئالیستی و رهیافت هم‌تکمیلی، جمهوری اسلامی ایران باید امتیازاتی برای دولت افغانستان در نظر بگیرد تا از امتیاز آب هیرمند برخوردار شود، که این امتیاز شامل تأمین برق مصرفی مورد نیاز افغانستان توسط جمهوری اسلامی ایران و به صورت خاص استان سیستان و بلوچستان است و در مقابل افغانستان نیز به با در اختیار گذاشتن آب رودخانه هیرمند، به حل چالش کم‌آبی استان سیستان و بلوچستان کمک نماید".
وی در پایان در مورد سایر چالش‌های هیدروپلیتیکی میان کشورها خاطرنشان کرد: "پیشنهاد می‌گردد در موارد مشابه و برای حل و فصل چالش‌های هیدروپلیتیکی میان کشورها به عنوان مثال چالش هیدروپلیتیک رودخانه فرات میان کشورهای ترکیه، سوریه، عراق و ایران از رهیافت هم‌تکمیلی استفاده گردد".
