ثبت‌نام ویزای ایران و بازار گرم سودجویان

روزانه صدها تن از شهروندان هرات برای گرفتن ویزای ایران باید ثبت ‌نام اینترنتی انجام دهند. آنان می‌گویند عکاسان 2 تا 3 هزار افغانی برای ثبت نام آنلاین پول می‌گیرند.
این شهروندان می‌گویند که در گذشته هزینه‌ ثبت نام بین 150 تا 300 افغانی بود؛ اما اکنون عکاسان از مسدود بودن سایت و ازدحام متقاضیان سوء استفاده کرده و هزینه را تا سقف 2 تا 3 هزار افغانی افزایش داده‌اند.
محمد یاسین؛ یکی از شهروندان هرات می‌گوید وقتی برای ثبت ‌نام مراجعه کردم، دکان‌دار گفت که 2 هزار افغانی ثبت نام می‌کند. پس از جستجوی زیاد یکی را پیدا کردم که هزار افغانی ثبت نام کند.
برخی دیگر از شهروندان هم ماه‌هاست که در صف انتظار عکاسی‌ها و کافی‌نت‌ها منتظرند اما می‌گویند کسانی‌که پول بیشتری پرداخت می‌کنند، کارشان بدون نوبت انجام می‌شود.
در تاریخ 15 قوس 1396 نیز عده‌ای از شهروندان با حضور در شورای ولایتی هرات خواهان رسیدگی به این موضوع شدند. رئیس شورا از مردم خواسته بود هرگاه تخطی در این زمینه مشاهده کردند موضوع را با ارائه اسناد با شورای ولایتی در میان گذارند تا مطابق به قانون جلو تخطی‌ها گرفته شود و با متخلفین برخورد قانونی صورت گیرد.
اما این ماجرا از کجا آغاز شد. در تاریخ 24 فبروری سال 2015 بود که سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در هرات اعلام کرد از همان تاریخ به بعد روند ثبت درخواست روادید الکترونیکی شده و متقاضیان باید با ورود به سامانه درخواست این کار را انجام دهند.
محمود افخمی رشیدی گفته بود که شهروندان می‌توانند با امکانات دست‌داشته و از هر مکانی این‌کار را انجام دهند اما مشکلی که وجود داشت، سطح سواد پایین و دسترسی اندک مردم به اینترنت بود.
آن زمان به دلیل باز بودن سامانه درخواست، عکاسان مبلغ 150 افغانی از هر پاسپورت گرفته و درخواست را ثبت می‌کردند اما در چند ماه اخیر، به دلیل برداشته شدن وثیقه و افزایش متقاضیان و محدودیت در پذیریش در سامانه‌، مردم مجبورند پاسپورت‌های‌شان را در صف انتظار قرار دهند.
این مساله باعث شد تا عکاسان کسانی را در اولویت قرار دهند که پول بیشتری پرداخت می‌کنند.
یک تن از عکاسان که نخواست نامی از وی در این گزارش برده شود می‌گوید که برخی از همکارانش راه‌های مختلفی را پیدا کرده‌اند تا بتوانند تعداد بیشتری را با هزینه‌ای بین 1 تا 3 هزار افغانی ثبت کنند.
در ابتدا برخی از رسانه‌ها گزارش داده بودند که گویا افرادی از سرکنسولگری ایران در هرات با تعدادی از عکاسان در ارتباط بوده و کاری می‌کنند که عکاسان بتوانند سامانه ثبت درخواست را دور بزنند.
مسوولان در کنسولگری ایران در واکنش به این ادعاها گفته بودند که چنین چیزی وجود ندارد.
البته این موضوع عملا هم قابل پذیرش نبود چون سروری که سامانه بر آن بارگذاری شده در تهران قرار دارد. کارشناسان این موضوع می‌گویند که به دلیل نبود سرور در افغانستان، کسی نمی‌تواند آی‌پی خاصی را به سرور بدهد.
متخصصان امور شبکه و اینترنت اما می‌گویند که افزونه‌هایی وجود دارد که از ایجاد تغییر در سایت به کاربر اطلاع می‌دهد و احتمالا کسانی‌که تعداد زیادی ثبت‌نام می‌کنند، از چنین افزونه‌هایی استفاده می‌کنند.
پس از آن‌که اتهام‌زنی‌ها افزایش یافت، مدت یک هفته وب‌سایت درخواست روادید از دسترس خارج شد. طبق گفته‌های مسوولان در کنسولگری ایران، قرار شده بود تا بر روی سایت مذکور کار صورت گیرد تا افراد بتوانند از هر مکان با از طریق امکاناتی که دارند درخواست‌شان را ثبت کنند.
پس از رفع انسداد سایت، مشاهده شد که فقط می‌شود از سیم‌کارت‌های خاص چون سلام و روشن درخواست را ثبت کرد. همچنین می‌شود از طریق ADSL این‌کار را انجام داد. با دیگر سیم‌کارت‌ها و خطوط اینترنتی شهر هرات در قسمت انتخاب مکان درخواست قابل رویت نیست.
علاوه کم‌سوادی شهروندان، این موضوع نیز باعث شد تا عکاسان بتوانند از فرصت ایجاد شده استفاده کرده و بازار را داغ‌تر از قبل کنند.
یکی از شهروندان می‌گوید که برای ثبت درخواستش به خیلی از عکاسی‌ها رفته و هیچ کس قبول نکرده تا ثبت درخواست را انجام دهد، مجبور شده تا برای هر نفر سه هزار افغانی پرداخت کند تا درخواست خانواده‌اش ثبت شود.
در ابتدا قرار بود تا الکترونیکی شدن درخواست روادید سهولتی را برای شهروندان هرات به وجود آورد اما گویا این روند نه تنها سهولتی ایجاد نکرد، بلکه بازار سیاهی را به راه انداخت که در آن فقط شهروندان کم سواد و مستضعف قربانی می‌شوند.
در سایه‌ی عدم نظارت درست بر عکاسی‌ها و کافی‌نت‌ها و بی‌توجهی مقام‌های محلی این بازار هر روز داغ‌تر می‌شود.
پذیرش کم متقاضیان ویزا و خدمات‌رسانی به شهروندان 5 ولایت غرب کشور نیز از جمله عواملی است که زمینه را برای سوء استفاده‌ی از متقاضیان فراهم کرده است.
در گذشته سخنگوی والی هرات گفته بود که تاکنون شکایتی به آنان نرسیده تا اقدام کنند اما آیا گزارش‌های منتشر شده در این مورد کافی نبود؟
شهروندان غرب کشور هنوز هم منتظرن تا مقام‌های محلی و مسوولین ذی‌ربط در این مورد اقدام کرده و این بازارسیاه ایجاد شده را از بین ببرند.
با این‌حال، مسؤولان کنسولگری ایران در هرات تاکید دارند که هر شهروند باید خودش برای ثبت ‌نام ویزا و دریافت خدمات کنسولی اقدام و از پرداخت هزینه‌های گزاف خودداری کند.
این در حالی است که سامانه‌ ثبت ‌نام برای اخذ ویزا همه روزه باز بوده و شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت مربوطه‌ اقدام کنند.