د داعشیانو تروریستی ګروپونه د اول سر راهیستی یو احتمال او استدلال دا یی چی د دغی ګروپ هدف دادی چی د افغانستان څخه تیر سی او میانه اسیاته ولاړ سی او له هغی ځای نه خپلی تروریستی فعالیتونه د چین او روسیه باډرونه پوری ورسوی.
د دغی نظریه طرفداران دا استدلال یی کوله چی دغه پروژه، د داعش او هغه منطقوی حامیانو د قدرت راهبردی منافع سره جوړه ده؛ ځکه چی د دوی په باور باندی د داعشیانو حامیان یو زوروره اغیزه په عراق او سوریه استقرار کی دا ؤو چی د خپلی زقیبان د نقوذ په ګسترش کی مقابله په بین المللی او منطقوی عرصو کی ؤو.
په افغانستان هم د لومړی ځل دپاره، ولادیمیر پوتین چی دروسیه ولس مشر دی د داعشیانو نفوذ په افغانستان کی هشدار یی ورکړی ؤو چی دوی غواری د افغانستان په توسط مرکزی اسیا ته نفوذ وکی، منګر د هغی هشدار هغه وخت یو ټوکه ؤو چی اوس ریشتیا سوی دی په دغه خاطر هغه وخت په اول سرکی لږ خلک د هغه خبری ریشتیا ګڼل.
بیا هم په اوسنی حالاتو کی چی د امریکا په تعبیر کی داعشیان د عراق او سوریه څخه افغانستان ته راځی او غواری چی جلال اباد یی د خپلی خراسان ولایت دپاره وټاکی، دا پوښتنه هره ورځ زیاتیږی چی ولی داعشیان افغانستان یی انتخاب کړی دی؟
دا پوښتنه د هغی ځای څخه جوریږی چی ډیره نور هیوادونه په منطقه کی سته چی داعش کولای سی د هغی په استفاده باندی خپلی هدف جی مرکزی آسیا چی د روسیه سنتی سلطه او د قدرت حوزی ګڼل کیږی لاس ته راوړی.
د مثال په توکه تاجیکیستان هم د دغی پتانسیل نه برخوردار دی. داهیواد، زورور پوځ نه لری او د بازدارندګی قدرت د بهرنی تهدیدونه او تجاوزونه هم د روس نظامیانو څخه دی. له بلی خوا تاجیکستان هم لکه افغانستان غرونه ډیر لری چی د تروریستانوته اجازه ورکوی د هغی څخه ګټه واخلی او د تاجکستان دولت دپاره ستونزی جوړه کی.
بله ټکی چی د داعش دپاره ښه دی دا دی چی دوی کولای سی د هغه ځای نه د خپلی نفود د میانه اسیا ته به غیر له افغانستان استفاده وکی، د هغه تروریستان چی په ازبکستان او تاجکستان او قزاقستان او چچن او روسونه او د چین اویغورنه دی هم کولای سی د دوی څخه استفاده وکی.
داعش کولای سی د دغی ځواک په ماموریت ورکولو سره په هوسایی کولای سر دوغونی چی په افغانستان کی خطر او ناامنی جورکړی دی کولای سی په نور میانه اسیا کی هم داسی خطرونه او تهدیدونه جوړه کی.
نو ولی په داسی حالات یوازی افغانستان یی ټاکلی دی؟
په افغانستان کی، په زرونه بهرنی ځواکونه چی د غربیانو قدرتمنده ځواکونو دی مستقر دی او د امریکا دولت او ناټوسره چی د خپلی همپیمانان سره دوجانبه همکاری لاسلیک کړی دی چی په دغه پیمان کی د ناټو امریکا یو برخه یی دا دی چی د افغانستان څخه د هری تجاوز او تهدید څخه چی په افغانستان کی دی مقابله وکی او افغانستان وساتی.
که د دغی خوا څخه ورته وګورو، دا پوښتنه ،یو معما ځینی جوریږی تر یو ساده پوښتنه پوری؛ ځکه چی هیڅ توجیه نلری چی په زرونه بهرنی پوځیان او یو امنیتی صریح پیمان د کابل او ناټو او کابل او واشنګتن سره د یو بیرونه تروریستی ګروپ سره یو منطقی او معنا داره اړیکه ارتباط برقراروی>
شاید وکولای سو ووایو چی د داعش هدف او نفوذ په افغانستان کی جګری د امریکا او ناتو سره وو. که دغه توجیه قبوله کو، باید د امریکا او ناټو د نظامی مبارزی د تروریستی ګروپونه د نابودی لپاره او د هغو کوچنکه پایګاګانی د افغانستان په شرق باندی هم باید توجه وکو.
ایا یو لوی پیښه په دغه زمینه کی پیشه سوی دی او که یعه؟
یو د تأمل وړ نکته دادی چی امریکا ادعا کوی چی د ۶۰ نور هیوادونو سره چی همپیمانه دی داعش ته په عراق او سوریه کی ندی شکست ورکړی منګر روسیه په یوازیتوب درون ضربی پر دغه ګروپ باندی اړوری دی.
دا نکته، زمونږ پوښتنه لومړنی پوښتنه بیا زوروړوی او بله پوښتنه جوړوی چی ایا امریکا نغواری چی د داعش سره مبارزه وکی ؟ ولی؟
د امریکا دوستانه ارتباط د داعش حامیانو لکه سعودی عربستان او ترکیه هم بله پوښتنه جوړوی.
بیا هم، که مخامخ نسو د امریکا او داعش حضور په افغانستان یو اړیکه پیدا کو. شاید داارزیابی هم غلطه ده چی امریکا غواړی چی داعش د بینه یوسی.د داعش ظهور په افغانستان کی د عراق او سوریه سره فرق لری، په دغه مابین کی په دغه مابین کی د داغش ظهور په افغانستان کی لکه هغه جی په عراق او سوریه کی دخالت لری فرق سره لری او په لسګونو نور فرقونه هم لری چی د دغی حقیقت د انکارول میشکل دی چی تصور وکو. د داعش ظهور په افغانستان کی تصادفی دی او داعش ناخواسته د نور هیوادونو په مابین کی افغانستان یی ټاکلی دی.
د پوهانو په باور باندی، که امریکا او د هغه همپیمانونه د داعش په ظهور کی انکار یی وکو نسو کولای چی رشتیا پته کو . ناټو اوامریکا په تیره ۱۵ کالو کی د تروریزم د پروژی سره په افغانستان کی هیڅ عملیات ندی اجرا کړی چی داعش د بینه یوسی او ټول بانه د تروریستانو د پاتیدل پاته سی.
له دغی دیدګاه پربنیاده، داعش په افغانستان کی د امریکا د ښکست پروژه د ترورزیم پرضد باندی دی چی امریکایی رهبری کاوه .فرق نه کوی چی دا شکست پخوا برنامه سوی دی او که یعه او یا بهرنی او داخلی عواملی پکښی د اییتلاف په مابین کی د امریکا په رهبری کی ګډ دی او که یعه.
داعش، افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه افغانستان په تیره ۱۵ کالو کی د زرونو خارجی ځواکونو د امریکا په رهبری کی میزبان ؤو او تر اوسه پوری تروریزم پاته دی.
داعش ، افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه امریکا ندی غوشتلی او یا نسی کولای چی دوی له افغانستانه وباسی.
داعش افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه تر اوسه پوری نا امنه، ضعیف، بی ثباته، او جنګونه پکښی دی او امریکا او د هغه هم پیمانونه نغواری او یا نسی کولای چی د نا امنی سره مبارزه وکی او یو زورمنده افغانستان، با ثباته او سوله راوړونکی د یو مؤثر دولت چی په تول هیواد کی مسلطه دی ولری.
د دغی نظریه طرفداران دا استدلال یی کوله چی دغه پروژه، د داعش او هغه منطقوی حامیانو د قدرت راهبردی منافع سره جوړه ده؛ ځکه چی د دوی په باور باندی د داعشیانو حامیان یو زوروره اغیزه په عراق او سوریه استقرار کی دا ؤو چی د خپلی زقیبان د نقوذ په ګسترش کی مقابله په بین المللی او منطقوی عرصو کی ؤو.
په افغانستان هم د لومړی ځل دپاره، ولادیمیر پوتین چی دروسیه ولس مشر دی د داعشیانو نفوذ په افغانستان کی هشدار یی ورکړی ؤو چی دوی غواری د افغانستان په توسط مرکزی اسیا ته نفوذ وکی، منګر د هغی هشدار هغه وخت یو ټوکه ؤو چی اوس ریشتیا سوی دی په دغه خاطر هغه وخت په اول سرکی لږ خلک د هغه خبری ریشتیا ګڼل.
بیا هم په اوسنی حالاتو کی چی د امریکا په تعبیر کی داعشیان د عراق او سوریه څخه افغانستان ته راځی او غواری چی جلال اباد یی د خپلی خراسان ولایت دپاره وټاکی، دا پوښتنه هره ورځ زیاتیږی چی ولی داعشیان افغانستان یی انتخاب کړی دی؟
دا پوښتنه د هغی ځای څخه جوریږی چی ډیره نور هیوادونه په منطقه کی سته چی داعش کولای سی د هغی په استفاده باندی خپلی هدف جی مرکزی آسیا چی د روسیه سنتی سلطه او د قدرت حوزی ګڼل کیږی لاس ته راوړی.
د مثال په توکه تاجیکیستان هم د دغی پتانسیل نه برخوردار دی. داهیواد، زورور پوځ نه لری او د بازدارندګی قدرت د بهرنی تهدیدونه او تجاوزونه هم د روس نظامیانو څخه دی. له بلی خوا تاجیکستان هم لکه افغانستان غرونه ډیر لری چی د تروریستانوته اجازه ورکوی د هغی څخه ګټه واخلی او د تاجکستان دولت دپاره ستونزی جوړه کی.
بله ټکی چی د داعش دپاره ښه دی دا دی چی دوی کولای سی د هغه ځای نه د خپلی نفود د میانه اسیا ته به غیر له افغانستان استفاده وکی، د هغه تروریستان چی په ازبکستان او تاجکستان او قزاقستان او چچن او روسونه او د چین اویغورنه دی هم کولای سی د دوی څخه استفاده وکی.
داعش کولای سی د دغی ځواک په ماموریت ورکولو سره په هوسایی کولای سر دوغونی چی په افغانستان کی خطر او ناامنی جورکړی دی کولای سی په نور میانه اسیا کی هم داسی خطرونه او تهدیدونه جوړه کی.
نو ولی په داسی حالات یوازی افغانستان یی ټاکلی دی؟
په افغانستان کی، په زرونه بهرنی ځواکونه چی د غربیانو قدرتمنده ځواکونو دی مستقر دی او د امریکا دولت او ناټوسره چی د خپلی همپیمانان سره دوجانبه همکاری لاسلیک کړی دی چی په دغه پیمان کی د ناټو امریکا یو برخه یی دا دی چی د افغانستان څخه د هری تجاوز او تهدید څخه چی په افغانستان کی دی مقابله وکی او افغانستان وساتی.
که د دغی خوا څخه ورته وګورو، دا پوښتنه ،یو معما ځینی جوریږی تر یو ساده پوښتنه پوری؛ ځکه چی هیڅ توجیه نلری چی په زرونه بهرنی پوځیان او یو امنیتی صریح پیمان د کابل او ناټو او کابل او واشنګتن سره د یو بیرونه تروریستی ګروپ سره یو منطقی او معنا داره اړیکه ارتباط برقراروی>
شاید وکولای سو ووایو چی د داعش هدف او نفوذ په افغانستان کی جګری د امریکا او ناتو سره وو. که دغه توجیه قبوله کو، باید د امریکا او ناټو د نظامی مبارزی د تروریستی ګروپونه د نابودی لپاره او د هغو کوچنکه پایګاګانی د افغانستان په شرق باندی هم باید توجه وکو.
ایا یو لوی پیښه په دغه زمینه کی پیشه سوی دی او که یعه؟
یو د تأمل وړ نکته دادی چی امریکا ادعا کوی چی د ۶۰ نور هیوادونو سره چی همپیمانه دی داعش ته په عراق او سوریه کی ندی شکست ورکړی منګر روسیه په یوازیتوب درون ضربی پر دغه ګروپ باندی اړوری دی.
دا نکته، زمونږ پوښتنه لومړنی پوښتنه بیا زوروړوی او بله پوښتنه جوړوی چی ایا امریکا نغواری چی د داعش سره مبارزه وکی ؟ ولی؟
د امریکا دوستانه ارتباط د داعش حامیانو لکه سعودی عربستان او ترکیه هم بله پوښتنه جوړوی.
بیا هم، که مخامخ نسو د امریکا او داعش حضور په افغانستان یو اړیکه پیدا کو. شاید داارزیابی هم غلطه ده چی امریکا غواړی چی داعش د بینه یوسی.د داعش ظهور په افغانستان کی د عراق او سوریه سره فرق لری، په دغه مابین کی په دغه مابین کی د داغش ظهور په افغانستان کی لکه هغه جی په عراق او سوریه کی دخالت لری فرق سره لری او په لسګونو نور فرقونه هم لری چی د دغی حقیقت د انکارول میشکل دی چی تصور وکو. د داعش ظهور په افغانستان کی تصادفی دی او داعش ناخواسته د نور هیوادونو په مابین کی افغانستان یی ټاکلی دی.
د پوهانو په باور باندی، که امریکا او د هغه همپیمانونه د داعش په ظهور کی انکار یی وکو نسو کولای چی رشتیا پته کو . ناټو اوامریکا په تیره ۱۵ کالو کی د تروریزم د پروژی سره په افغانستان کی هیڅ عملیات ندی اجرا کړی چی داعش د بینه یوسی او ټول بانه د تروریستانو د پاتیدل پاته سی.
له دغی دیدګاه پربنیاده، داعش په افغانستان کی د امریکا د ښکست پروژه د ترورزیم پرضد باندی دی چی امریکایی رهبری کاوه .فرق نه کوی چی دا شکست پخوا برنامه سوی دی او که یعه او یا بهرنی او داخلی عواملی پکښی د اییتلاف په مابین کی د امریکا په رهبری کی ګډ دی او که یعه.
داعش، افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه افغانستان په تیره ۱۵ کالو کی د زرونو خارجی ځواکونو د امریکا په رهبری کی میزبان ؤو او تر اوسه پوری تروریزم پاته دی.
داعش ، افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه امریکا ندی غوشتلی او یا نسی کولای چی دوی له افغانستانه وباسی.
داعش افغانستان یی انتخاب کړی دی ځکه تر اوسه پوری نا امنه، ضعیف، بی ثباته، او جنګونه پکښی دی او امریکا او د هغه هم پیمانونه نغواری او یا نسی کولای چی د نا امنی سره مبارزه وکی او یو زورمنده افغانستان، با ثباته او سوله راوړونکی د یو مؤثر دولت چی په تول هیواد کی مسلطه دی ولری.
سرچينه : خبرگزاری صدای افغان(آوا) کابل
