بعد از اعلام امضای تفاهم نامه امنیتی میان کابل - اسلام آباد موجی از اعتراض ها وانتقادها کشور را فرا گرفت .برخی نفس تفاهم نامه را به سخره گرفتند،پاره ای اما، به جد به پی آمد های آن نگریستند و هشدار دادند.
در نهایت، تغییری که ایجاد گشت آن بود که رئیس جمهور اشرف غنی دستور داد که نسبت به مواد پیش نویس تفاهم نامه تغییراتی ایجاد گردد. با توجه به این که همه انتقاد ها تخنیکی نبود تا با تغییر مواد تفاهم نامه از موج اعتراض ها کاسته شود ولیکن حکومت اعتراض های سیاسی را وقعی ننهاد و صرف به تعدیل مواد تفاهم نامه اکتفا کرد.
در حالی که غالب انتقادها جنبه و وجه سیاسی داشت که متاسفانه از سوی حکومت وحدت ملی نادیده و نا شنیده گرفته شد. با تدویر جلسه فرمایشی به اعتراض های سیاسی و پیامدهای منفی تفاهم نامه توجه صورت نگرفت.
از زمره کسانی که به این تفاهم نامه اعتراض کرد و خواهان لغو آن شد، یکی هم حامد کرزی؛ رئیس جمهور سابق بود. به دید وی و پاره ای از تحلیل گران، تفاهم نامه با پاکستان مشکل سیاسی دارد نه تخنیکی.
غالب دید گاه بر این نقطه متمرکز بود که پیمان با هر در و نمایه ای که امضا می شود باید در نخستین گام اعتماد متقابل میان دو کشور وجود داشته باشد که امضای تفاهم نامه اعتماد را تحکیم بخشد. اما حکومت وحدت ملی بدین گمان است که می تواند دشمنی دیرینه میان دو کشور را با امضای تفاهم نامه به دوستی تبدیل کند.
لذا نفس این پیمان با مشکل مواجه است نه آنکه با تغییر چند بند یا ماده بتوان او را مطلوب ساخت و به امضای آن همت گماشت.
بی توجهی به انتقاد های سیاسی پی آمد های سنگینی برای کشور به بار خواهد آورد که اولین نمودهای آن آشکارشده است.
برخی خبرها حاکی است، که هندوستان از سرمایه گذاری یازده میلیارد دالری خود دربخش معدن افغانستان انصراف داده است.
یک روزنامه هندی به نام «فایننشال اکسپرس» نوشته است که نزدیکی حکومت افغانستان با پاکستان کنسرسیوم هندی را به انصراف از سرمایه گذاری در افغانستان واداشته است. انصراف شرکت های هندی به معنای آنست که حکومت افغانستان با امضای تفاهم نامه امنیتی یکی از دوستان قدیم و قدرت مند منطقه ای خود را ازدست می دهد،در حالی که نتایج امضای این تفاهم نامه با پاکستان در هاله ای ازابهام قرار دارد. انصراف شرکت های سرمایه گذار هندی،در مجموع کوتاه کردن دست تاجران وسرمایه گذاران هندی از افغانستان، خواست سازمان استخبارات پاکستان درسیزده سال گذشته بود، در این مدت نتوانست به آن دست یابد .
اگر پاکستان با تمام توان، به تجهیز و تسلیح طالبان پرداخته است و علیه شرکت های هندی و حضور هندی ها در افغانستان به مقابله بر خواسته است بی هیچ تردید یکی از اهداف آن بود که شرکت های سرمایه گذار هندی را از حضور در افغانستان بازدارد.
اما حکومت افغانستان به توهم آوردن صلح به هدف سازمان استخبارات پاکستان خدمت کرد و اولین پیامد های آن خود را نشان داد.
در شرایطی که مشکلات اقتصادی گریبان این حکومت را به سختی می فشارد، هر سرمایه گذاری که از کشور خارج می گردد همانند پتک مرگباری است که بر سرثبات و امنیت کوفته می شود.
اشرف غنی در دیدار با نواز شریف نخست وزیر پاکستان گفته بود؛ که فقر یکی از عمده ترین علت های جنگ و خشونت در منطقه است و او به نخست وزیر پاکستان پیشنهاد داده بود که برای فقر زدایی باید تلاش صورت گیرد. گویا، انصراف سرمایه گذاران خارجی از بخش مهم اقتصادی افغانستان یعنی معدن، به معنای کاستن از فقر است! تنها انصراف از سرمایه گذاری، آخرین پیامد نخواهد بود.
برخی آگاهان بدین باوراند که امضای تفاهم نامه امنیتی، ممکن است حکومت افغانستان را به سوی سقوط ببرد؛ زیرا پاکستان نشان داده است که به هیچ تعهد خود پای بند نبوده و نخواهد بود.
امضای تفاهم نامه امنیتی افزایش خشونت را به همراه خواهد آورد ،در نتیجه سبب خواهد شد که اعتماد مردم نسبت به کارکرد حکومت از یک طرف و نسبت به سیاست های راهبردی حکومت از جانب دیگرکاسته شود. خبرهایی که منشتر شده حاکی است که اشرف غنی در جلسه مشورتی با رهبران به اصطلاح جهادی ،آنها را با دو پرسش عمده مواجه ساخته، نخستن این که آنها می خواهند برای ختم خشونت با پاکستان صلح کنند یا خیر؛ دوم آن که برای ایجاد صلح چه هزینه ای رادر نظر می گیرند؟.
اشرف غنی با این پرسش ها ،افراد فراهم آمده در آن جلسه را در یک ناگزیری قرار داده و باعث شده است که همه به امضای تفاهم نامه با اندکی تغییر رضایت دهند. اما کسی از اشرف غنی نپرسیده است که افغانستان عملا در حال جنگ با پاکستان قرار دارد. همه بدین اصل معتقد و معترف هستند که طالبان ساخته و پرداخته دست پاکستان وهم دستان و متحدان آن کشور بوده تا هنوز هم از سوی آن کشور تسلیح و تجهیز می شود.
امروز هم اگر عملیاتی صورت می گیرد، افراد طالبان کشته می شوند، درصدی از کشته شدگان را پاکستانی ها تشکیل می دهند که برخی کارت هویت ارتش پاکستان را با خود دارند. با این وصف چگونه می توان بر پاکستانی ها اعتماد کرد و با آنها تفاهم نامه امنیتی به امضا رسانید؟
اگرحکومت افغانستان ناگزیر از امضای تفاهم نامه امنیتی با پاکستان باشد باز هم اندکی دور اندیشی و انتظار را می طلبید و بعد از این همه رفت و آمد ها به عمل پاکستانی ها نگریسته می شد که تغیری در رفتار آنها به وجود آمده یا خیر؛در صورت مثبت بودن می توانست باپاکستان تفاهم نامه امضا کند.
به هر حال در بسیاری کشورهای دنیا، حکومت کردن یک جریان ممتد است که حکومت بعدی از قبل می آموزد و از تجربه های گذشتگان سود می برد، آنگاه گام بر می دارد اما درافغانستان هر حکومت غرق پندار خود خود است. مصداق همان ضرب المثل است که" نیک بختان ازدیگران می آموزند و بد بختان خود تجربه می کنند"
در نهایت، تغییری که ایجاد گشت آن بود که رئیس جمهور اشرف غنی دستور داد که نسبت به مواد پیش نویس تفاهم نامه تغییراتی ایجاد گردد. با توجه به این که همه انتقاد ها تخنیکی نبود تا با تغییر مواد تفاهم نامه از موج اعتراض ها کاسته شود ولیکن حکومت اعتراض های سیاسی را وقعی ننهاد و صرف به تعدیل مواد تفاهم نامه اکتفا کرد.
در حالی که غالب انتقادها جنبه و وجه سیاسی داشت که متاسفانه از سوی حکومت وحدت ملی نادیده و نا شنیده گرفته شد. با تدویر جلسه فرمایشی به اعتراض های سیاسی و پیامدهای منفی تفاهم نامه توجه صورت نگرفت.
از زمره کسانی که به این تفاهم نامه اعتراض کرد و خواهان لغو آن شد، یکی هم حامد کرزی؛ رئیس جمهور سابق بود. به دید وی و پاره ای از تحلیل گران، تفاهم نامه با پاکستان مشکل سیاسی دارد نه تخنیکی.
غالب دید گاه بر این نقطه متمرکز بود که پیمان با هر در و نمایه ای که امضا می شود باید در نخستین گام اعتماد متقابل میان دو کشور وجود داشته باشد که امضای تفاهم نامه اعتماد را تحکیم بخشد. اما حکومت وحدت ملی بدین گمان است که می تواند دشمنی دیرینه میان دو کشور را با امضای تفاهم نامه به دوستی تبدیل کند.
لذا نفس این پیمان با مشکل مواجه است نه آنکه با تغییر چند بند یا ماده بتوان او را مطلوب ساخت و به امضای آن همت گماشت.
بی توجهی به انتقاد های سیاسی پی آمد های سنگینی برای کشور به بار خواهد آورد که اولین نمودهای آن آشکارشده است.
برخی خبرها حاکی است، که هندوستان از سرمایه گذاری یازده میلیارد دالری خود دربخش معدن افغانستان انصراف داده است.
یک روزنامه هندی به نام «فایننشال اکسپرس» نوشته است که نزدیکی حکومت افغانستان با پاکستان کنسرسیوم هندی را به انصراف از سرمایه گذاری در افغانستان واداشته است. انصراف شرکت های هندی به معنای آنست که حکومت افغانستان با امضای تفاهم نامه امنیتی یکی از دوستان قدیم و قدرت مند منطقه ای خود را ازدست می دهد،در حالی که نتایج امضای این تفاهم نامه با پاکستان در هاله ای ازابهام قرار دارد. انصراف شرکت های سرمایه گذار هندی،در مجموع کوتاه کردن دست تاجران وسرمایه گذاران هندی از افغانستان، خواست سازمان استخبارات پاکستان درسیزده سال گذشته بود، در این مدت نتوانست به آن دست یابد .
اگر پاکستان با تمام توان، به تجهیز و تسلیح طالبان پرداخته است و علیه شرکت های هندی و حضور هندی ها در افغانستان به مقابله بر خواسته است بی هیچ تردید یکی از اهداف آن بود که شرکت های سرمایه گذار هندی را از حضور در افغانستان بازدارد.
اما حکومت افغانستان به توهم آوردن صلح به هدف سازمان استخبارات پاکستان خدمت کرد و اولین پیامد های آن خود را نشان داد.
در شرایطی که مشکلات اقتصادی گریبان این حکومت را به سختی می فشارد، هر سرمایه گذاری که از کشور خارج می گردد همانند پتک مرگباری است که بر سرثبات و امنیت کوفته می شود.
اشرف غنی در دیدار با نواز شریف نخست وزیر پاکستان گفته بود؛ که فقر یکی از عمده ترین علت های جنگ و خشونت در منطقه است و او به نخست وزیر پاکستان پیشنهاد داده بود که برای فقر زدایی باید تلاش صورت گیرد. گویا، انصراف سرمایه گذاران خارجی از بخش مهم اقتصادی افغانستان یعنی معدن، به معنای کاستن از فقر است! تنها انصراف از سرمایه گذاری، آخرین پیامد نخواهد بود.
برخی آگاهان بدین باوراند که امضای تفاهم نامه امنیتی، ممکن است حکومت افغانستان را به سوی سقوط ببرد؛ زیرا پاکستان نشان داده است که به هیچ تعهد خود پای بند نبوده و نخواهد بود.
امضای تفاهم نامه امنیتی افزایش خشونت را به همراه خواهد آورد ،در نتیجه سبب خواهد شد که اعتماد مردم نسبت به کارکرد حکومت از یک طرف و نسبت به سیاست های راهبردی حکومت از جانب دیگرکاسته شود. خبرهایی که منشتر شده حاکی است که اشرف غنی در جلسه مشورتی با رهبران به اصطلاح جهادی ،آنها را با دو پرسش عمده مواجه ساخته، نخستن این که آنها می خواهند برای ختم خشونت با پاکستان صلح کنند یا خیر؛ دوم آن که برای ایجاد صلح چه هزینه ای رادر نظر می گیرند؟.
اشرف غنی با این پرسش ها ،افراد فراهم آمده در آن جلسه را در یک ناگزیری قرار داده و باعث شده است که همه به امضای تفاهم نامه با اندکی تغییر رضایت دهند. اما کسی از اشرف غنی نپرسیده است که افغانستان عملا در حال جنگ با پاکستان قرار دارد. همه بدین اصل معتقد و معترف هستند که طالبان ساخته و پرداخته دست پاکستان وهم دستان و متحدان آن کشور بوده تا هنوز هم از سوی آن کشور تسلیح و تجهیز می شود.
امروز هم اگر عملیاتی صورت می گیرد، افراد طالبان کشته می شوند، درصدی از کشته شدگان را پاکستانی ها تشکیل می دهند که برخی کارت هویت ارتش پاکستان را با خود دارند. با این وصف چگونه می توان بر پاکستانی ها اعتماد کرد و با آنها تفاهم نامه امنیتی به امضا رسانید؟
اگرحکومت افغانستان ناگزیر از امضای تفاهم نامه امنیتی با پاکستان باشد باز هم اندکی دور اندیشی و انتظار را می طلبید و بعد از این همه رفت و آمد ها به عمل پاکستانی ها نگریسته می شد که تغیری در رفتار آنها به وجود آمده یا خیر؛در صورت مثبت بودن می توانست باپاکستان تفاهم نامه امضا کند.
به هر حال در بسیاری کشورهای دنیا، حکومت کردن یک جریان ممتد است که حکومت بعدی از قبل می آموزد و از تجربه های گذشتگان سود می برد، آنگاه گام بر می دارد اما درافغانستان هر حکومت غرق پندار خود خود است. مصداق همان ضرب المثل است که" نیک بختان ازدیگران می آموزند و بد بختان خود تجربه می کنند"
مولف : م. سمنگانی
