پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری حضرت امام خمینی(ره) تحولات مهمی را در داخل ایران به وجود آورد. رژیم استبدادی وابسته به ایالات متحده امریکا به یک رژیم اسلامی مبتنی بر رای مردم تغییر یافت. این تغییر، دگرگونی های شگرف و مهمی را در سطوح بین المللی نیز ایجاد کرد و واجد نگاه ها و نگرش های جدیدی نسبت به اسلام و مسلمان ها شد.
تا قبل از انقلاب اسلامی این گونه تفسیر می شد که تاریخ مصرف اسلام و مسلمانی به پایان خود رسیده است، هیچ نیاز نیست که مبارزه روشمندی علیه دین و دینداری صورت گیرد؛ زیرا انقضای تاریخی دین، خود این دین را از حیز انتفاع خارج خواهد کرد و سکولاریزم برجای آن خواهد نشست.
تفسیر سکولارها از دین و از اسلام آن بود که چون دین نمی تواند مشکلات کنونی دنیا را رفع و دفع کند، اسلام نمی تواند برنامه ای برای زیست بهتر مردم جهان اسلام ارایه دهد. یا به تدریج از زندگی مسلمانها کنار گذاشته می شود یا آن که به چنان ضعف و فتوری گرفتار خواهد آمد که مسلمان ها را رغبت رفتن به سوی آن نخواهد بود.
اما پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، این نگرش را تغییر داد، نگاه نو به دین و به ویژه اسلام ایجاد کرد. حتا علوم انسانی که تا آن زمان بر نهج خاصی حرکت می کرد، چراغ دین را در حال افول می دید، با پیروزی انقلاب اسلامی شوک جدیدی را تجربه کرد، عنصر دین وعامل تغییر دهندگی آن به عنوان المانت های جدید علمی وارد کتب دانشگاه ها و دروس مکاتب شد، و تحقیقات ویژه ای در سطح دانشگاه های دنیا به ویژه مراکز آموزشی غربی به وجود آورد، دلمشغولی های جدیدی برای دانشمندان علوم انسانی ایجاد کرد تا عامل محرک اجتماعی به وجود آورنده یک انقلاب دینی را مورد تحلیل و تحقیق قرار دهند.
دین تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یک نهاد فرهمند سنتی نگریسته می شد که کارکرد خود را به تدریج از کف داده و به عنوان یک عنصر سنتی مورد تحقیق و تحلیل قرار می گرفت.
علاوه بر ایجاد دیدگاه جدید علمی نسبت به دین؛ در سطوح سیاسی نیز تغییرات جدیدی رو نما گردد. اگر دنیای آن روزگار را دو ایدولوژی چپ مارکسیستی و لیبرالیسم سرمایه داری تحت تاثیر و پوشش خود برده بودند؛ با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، پارادایم تحلیلی جدیدی به وجود آمد و ایدیولوژی جدیدی به نام اسلام زاده شد و نگاه ها را به خود معطوف داشت. یکی از نگره های نو درعرصه بین المللی نگرش نو نسبت به مشکل فلسطین بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نگره ها و نگاه های نوی نسبت به فلسطین به وجود آمد. یکی آن که فلسطین از صورت یک مشکل عربی صرف به مشکل دنیای اسلام تبدیل گشت. دوم آنکه جنبش هایی با ماهیت و هویت اسلامی شکل گرفتند که نفس (ن ف س)جدیدی بر کالبد مبارزات فلسطینی ها دمید.
با ایجاد رژیم غاصب اسرائیل در خاورمیانه در سال ۱۹۴۸ و چیرگی آن رژیم بر سرزمین های فلسطینی و تثبیت آن به عنوان یک نظام نژاد پرست و عامل منافع کشورهای غربی، حرکت هایی در دو سطح سیاسی و مسلحانه در میان کشورهای عربی ایجاد شد تا فلسطین را از چنگ رژیم اسرائیل نجات بخشد.
جنگ های خونینی که میان رژیم منفور اسرائیل از یک طرف و کشورهای مسلمان منطقه خاورمیانه از سوی دیگر در گرفت، کشته های فراوانی بر جای گذاشت، تلفات سنگین انسانی و مالی زیادی را بر اعراب تحمیل کرد. اما جغرافیای اسرائیل وسیع تر شد و سرزمین های بیشتری به اشغال اسرائیلی ها در آمد.
عمده ترین جنگ هایی که میان ارتش های عربی و رژیم اسرائیل صورت گرفت؛ جنگ ژون در ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ بود که ارتش های عرب از اسرائیل شکست خوردند، مناطق زیادی از کشورهای عربی زیر تسلط رژیم اسرائیل قرار گرفت و مشکلات جدیدی در میان اعراب ایجاد گشت. شکست ارتش های عربی در ۱۹۶۷ برای اعراب بسیار تحقیر آمیز بود، لذا کشورهای عرب را واداشت که دست به تقویت و تجهیز ارتش های خود بزنند و تا بتوانند مقابله با رژیم اسرائیل را سامان نکوتری بخشند و هم سرزمین های اشغالی را از سلطه اسرائیل بیرون آورند.
اما قطب بندی های سیاسی و ایدئولوژیک دنیا چنان بود که کشورهای عربی ضد اسرائیل را وابسته به شوروی سابق می کرد و این کشورها ملزم بودند تا قواعد بازی ای را که شوروی و امریکا تعیین کننده آن بودند بپذیرند و در چهارچوب همان پارادایم تصمیم بگیرند.
و اگر اعراب تصمیم می گرفتند که علیه رژیم اسرائیل قیامی را صورت دهند، ناگزیر حمایت های سیاسی و نظامی شوروی سابق را همراه خود می داشتند. هرچند این قطب بندی ها نفعی به حال مردم فلسطین نداشت، نه آوارگان فلسطینی را که از سرزمین های خود رانده شده بودند به سرزمین مادری خود بر گرداند و نه سرزمین های تحت اشغال اسرائیل دوباره به دامن عرب ها برگشت. اما ناگزیر بودند قواعد متعارف ابر قدرت ها را بپذیرند تا از کمک های آن کشورها بهره مند شوند.
بلندی های جولان، صحرای سینای مصر و بخشی از لبنان مدت ها در اشغال اسرائیل قرار داشت و جولان هنوز هم یک سرزمین اشغالی و در اختیار اسرائیل است.
تحولی دیگری که با انقلاب اسلامی ایران به وجود آمد،- همان گونه که اشارت رفت- آن بود که ناسیونالیسسم عربی در میان مبارزان فلسطینی کم رنگ شد و جای خود را به اندیشه های اسلامی سپرد.
جنبش حماس که با تکیه بر تفکر اسلامی شکل گرفته است ریشه در پیروزی انقلاب اسلامی دارد که تا هنوز استوارتر از سایر گروه های سیاسی فلسطین با رژیم اسرائیل به مقابله می پردازد.
اعلام روز قدس به عنوان روز مردم فلسطین، ناشی از تغییر دیدگاه مسلمان ها نسبت به سرزمین فلسطین است که به ابتکار امام خمینی(ره) به وجود آمد. این سرآغاز تحولات جدید در خاورمیانه عربی و پارادایم مبارزاتی جدید در دید گاه فلسطینی ها بود.
جنبش های اسلامی مبتنی بر دو انگاره جدید ایجاد شد، نخست این که بعد از تجربه سی سال مبارزه با اسرائیل دریافته بودند که وابستگی به ایدولوژی های چپ و یا راست نمی تواند هویت مستقل مبارزه با رژیم اسرائیل را به آنها برگرداند، زیرا ماهیت جنبش های انقلابی غیر اسلامی(نه ضد اسلامی) با روحیه، هویت و باورهای مردم فلسطین ناساگار و ناهمگون است. از این جهت بود که فلسطینی ها برای ابراز هویت و احراز موقف فلسطینی خود، اسلام را به عنوان یک ایدولوژی کار آمد و ستیزنده اختیار و انتخاب کردند وعلیه رژیم تا به دندان مسلح اسرائیل وارد مبارزه شدند.
ایدولوژی جدید میان مبارزان فلسطینی و دنیای اسلام پیوندی قوی و استواری به وجود آورد. انتفاضه یا انقلاب سنگ، سرآغاز حرکت های دینی در اواخر دهه هشتاد قرن گذشته بود که توسط مسلمانان فلسطینی آغاز یافت و توانست رژیم اسرائیل را دچار تنگناهای شدیدی کند و توجه جهان را به مشکلات مردم فلسطین معطوف دارد.
مبنای دوم روی آوری مردم فلسطین به اسلام، و ایدئولوژی اسلامی، پشتوانه جدیدی بود که در دنیا به وجود آمده بود، آن پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، رهبران انقلاب در کنار مردم فلسطین قرار گرفتند، از آزادی فلسطینی ها به دفاع پرداختند. این طرفداری هزینه های سنگین مادی و معنوی بر ایران تحمیل کرد. اما ایران این همه هزینه ها را پذیرفت اما دست از پشتیبانی فلسطینی ها برنداشت.
روز قدس یاد آور این تغییر دیدگاه نسبت به فلسطین در ایران بود که تغییرات مهمی را در دید گاه مردم دنیا ایجاد کرد.
روزقدس از ایران آغاز یافت اما امروز تمام مسلمان ها این روز را روز خود می دانند و بر رژیم منفور و غاصب اسرائیل فریاد بر می آورند و خواهان آزادی قدس شریف از اشغال رژیم اسرائیل هستند. امروز هر مسلمانی در دنیا با روز قدس آشنایی دارد، هر کدام به قدر توان خود در این روز شرکت می کند تا حداقل احساسات ضد اسرائیلی خود را به نمایش بگذارد و اعلام کند که فلسطین پاره تن اسلام و مسلمان ها است.
تا قبل از انقلاب اسلامی این گونه تفسیر می شد که تاریخ مصرف اسلام و مسلمانی به پایان خود رسیده است، هیچ نیاز نیست که مبارزه روشمندی علیه دین و دینداری صورت گیرد؛ زیرا انقضای تاریخی دین، خود این دین را از حیز انتفاع خارج خواهد کرد و سکولاریزم برجای آن خواهد نشست.
تفسیر سکولارها از دین و از اسلام آن بود که چون دین نمی تواند مشکلات کنونی دنیا را رفع و دفع کند، اسلام نمی تواند برنامه ای برای زیست بهتر مردم جهان اسلام ارایه دهد. یا به تدریج از زندگی مسلمانها کنار گذاشته می شود یا آن که به چنان ضعف و فتوری گرفتار خواهد آمد که مسلمان ها را رغبت رفتن به سوی آن نخواهد بود.
اما پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، این نگرش را تغییر داد، نگاه نو به دین و به ویژه اسلام ایجاد کرد. حتا علوم انسانی که تا آن زمان بر نهج خاصی حرکت می کرد، چراغ دین را در حال افول می دید، با پیروزی انقلاب اسلامی شوک جدیدی را تجربه کرد، عنصر دین وعامل تغییر دهندگی آن به عنوان المانت های جدید علمی وارد کتب دانشگاه ها و دروس مکاتب شد، و تحقیقات ویژه ای در سطح دانشگاه های دنیا به ویژه مراکز آموزشی غربی به وجود آورد، دلمشغولی های جدیدی برای دانشمندان علوم انسانی ایجاد کرد تا عامل محرک اجتماعی به وجود آورنده یک انقلاب دینی را مورد تحلیل و تحقیق قرار دهند.
دین تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یک نهاد فرهمند سنتی نگریسته می شد که کارکرد خود را به تدریج از کف داده و به عنوان یک عنصر سنتی مورد تحقیق و تحلیل قرار می گرفت.
علاوه بر ایجاد دیدگاه جدید علمی نسبت به دین؛ در سطوح سیاسی نیز تغییرات جدیدی رو نما گردد. اگر دنیای آن روزگار را دو ایدولوژی چپ مارکسیستی و لیبرالیسم سرمایه داری تحت تاثیر و پوشش خود برده بودند؛ با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، پارادایم تحلیلی جدیدی به وجود آمد و ایدیولوژی جدیدی به نام اسلام زاده شد و نگاه ها را به خود معطوف داشت. یکی از نگره های نو درعرصه بین المللی نگرش نو نسبت به مشکل فلسطین بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نگره ها و نگاه های نوی نسبت به فلسطین به وجود آمد. یکی آن که فلسطین از صورت یک مشکل عربی صرف به مشکل دنیای اسلام تبدیل گشت. دوم آنکه جنبش هایی با ماهیت و هویت اسلامی شکل گرفتند که نفس (ن ف س)جدیدی بر کالبد مبارزات فلسطینی ها دمید.
با ایجاد رژیم غاصب اسرائیل در خاورمیانه در سال ۱۹۴۸ و چیرگی آن رژیم بر سرزمین های فلسطینی و تثبیت آن به عنوان یک نظام نژاد پرست و عامل منافع کشورهای غربی، حرکت هایی در دو سطح سیاسی و مسلحانه در میان کشورهای عربی ایجاد شد تا فلسطین را از چنگ رژیم اسرائیل نجات بخشد.
جنگ های خونینی که میان رژیم منفور اسرائیل از یک طرف و کشورهای مسلمان منطقه خاورمیانه از سوی دیگر در گرفت، کشته های فراوانی بر جای گذاشت، تلفات سنگین انسانی و مالی زیادی را بر اعراب تحمیل کرد. اما جغرافیای اسرائیل وسیع تر شد و سرزمین های بیشتری به اشغال اسرائیلی ها در آمد.
عمده ترین جنگ هایی که میان ارتش های عربی و رژیم اسرائیل صورت گرفت؛ جنگ ژون در ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ بود که ارتش های عرب از اسرائیل شکست خوردند، مناطق زیادی از کشورهای عربی زیر تسلط رژیم اسرائیل قرار گرفت و مشکلات جدیدی در میان اعراب ایجاد گشت. شکست ارتش های عربی در ۱۹۶۷ برای اعراب بسیار تحقیر آمیز بود، لذا کشورهای عرب را واداشت که دست به تقویت و تجهیز ارتش های خود بزنند و تا بتوانند مقابله با رژیم اسرائیل را سامان نکوتری بخشند و هم سرزمین های اشغالی را از سلطه اسرائیل بیرون آورند.
اما قطب بندی های سیاسی و ایدئولوژیک دنیا چنان بود که کشورهای عربی ضد اسرائیل را وابسته به شوروی سابق می کرد و این کشورها ملزم بودند تا قواعد بازی ای را که شوروی و امریکا تعیین کننده آن بودند بپذیرند و در چهارچوب همان پارادایم تصمیم بگیرند.
و اگر اعراب تصمیم می گرفتند که علیه رژیم اسرائیل قیامی را صورت دهند، ناگزیر حمایت های سیاسی و نظامی شوروی سابق را همراه خود می داشتند. هرچند این قطب بندی ها نفعی به حال مردم فلسطین نداشت، نه آوارگان فلسطینی را که از سرزمین های خود رانده شده بودند به سرزمین مادری خود بر گرداند و نه سرزمین های تحت اشغال اسرائیل دوباره به دامن عرب ها برگشت. اما ناگزیر بودند قواعد متعارف ابر قدرت ها را بپذیرند تا از کمک های آن کشورها بهره مند شوند.
بلندی های جولان، صحرای سینای مصر و بخشی از لبنان مدت ها در اشغال اسرائیل قرار داشت و جولان هنوز هم یک سرزمین اشغالی و در اختیار اسرائیل است.
تحولی دیگری که با انقلاب اسلامی ایران به وجود آمد،- همان گونه که اشارت رفت- آن بود که ناسیونالیسسم عربی در میان مبارزان فلسطینی کم رنگ شد و جای خود را به اندیشه های اسلامی سپرد.
جنبش حماس که با تکیه بر تفکر اسلامی شکل گرفته است ریشه در پیروزی انقلاب اسلامی دارد که تا هنوز استوارتر از سایر گروه های سیاسی فلسطین با رژیم اسرائیل به مقابله می پردازد.
اعلام روز قدس به عنوان روز مردم فلسطین، ناشی از تغییر دیدگاه مسلمان ها نسبت به سرزمین فلسطین است که به ابتکار امام خمینی(ره) به وجود آمد. این سرآغاز تحولات جدید در خاورمیانه عربی و پارادایم مبارزاتی جدید در دید گاه فلسطینی ها بود.
جنبش های اسلامی مبتنی بر دو انگاره جدید ایجاد شد، نخست این که بعد از تجربه سی سال مبارزه با اسرائیل دریافته بودند که وابستگی به ایدولوژی های چپ و یا راست نمی تواند هویت مستقل مبارزه با رژیم اسرائیل را به آنها برگرداند، زیرا ماهیت جنبش های انقلابی غیر اسلامی(نه ضد اسلامی) با روحیه، هویت و باورهای مردم فلسطین ناساگار و ناهمگون است. از این جهت بود که فلسطینی ها برای ابراز هویت و احراز موقف فلسطینی خود، اسلام را به عنوان یک ایدولوژی کار آمد و ستیزنده اختیار و انتخاب کردند وعلیه رژیم تا به دندان مسلح اسرائیل وارد مبارزه شدند.
ایدولوژی جدید میان مبارزان فلسطینی و دنیای اسلام پیوندی قوی و استواری به وجود آورد. انتفاضه یا انقلاب سنگ، سرآغاز حرکت های دینی در اواخر دهه هشتاد قرن گذشته بود که توسط مسلمانان فلسطینی آغاز یافت و توانست رژیم اسرائیل را دچار تنگناهای شدیدی کند و توجه جهان را به مشکلات مردم فلسطین معطوف دارد.
مبنای دوم روی آوری مردم فلسطین به اسلام، و ایدئولوژی اسلامی، پشتوانه جدیدی بود که در دنیا به وجود آمده بود، آن پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، رهبران انقلاب در کنار مردم فلسطین قرار گرفتند، از آزادی فلسطینی ها به دفاع پرداختند. این طرفداری هزینه های سنگین مادی و معنوی بر ایران تحمیل کرد. اما ایران این همه هزینه ها را پذیرفت اما دست از پشتیبانی فلسطینی ها برنداشت.
روز قدس یاد آور این تغییر دیدگاه نسبت به فلسطین در ایران بود که تغییرات مهمی را در دید گاه مردم دنیا ایجاد کرد.
روزقدس از ایران آغاز یافت اما امروز تمام مسلمان ها این روز را روز خود می دانند و بر رژیم منفور و غاصب اسرائیل فریاد بر می آورند و خواهان آزادی قدس شریف از اشغال رژیم اسرائیل هستند. امروز هر مسلمانی در دنیا با روز قدس آشنایی دارد، هر کدام به قدر توان خود در این روز شرکت می کند تا حداقل احساسات ضد اسرائیلی خود را به نمایش بگذارد و اعلام کند که فلسطین پاره تن اسلام و مسلمان ها است.
مولف : م. سمنگانی
