یا مقلّب القلوب و الابصار
یا مدبر الليل و النهار
یا محوّل الحول و الاحوال
حوّل حالنا الی احسن الحال
در معارف اسلامی آمده هر روزی که در آن گناه صورت نگيرد عيد است چنان که امام صادق عليه السلام می فرماید: کل یوم لا یعصی اللّه فيه فهو یوم عيد.2
اما در طول سال چند عيد وجود دارد که از آداب و ویژگی خاصی برخوردارند، مهم ترین آنها اعياد غدیر٬ فطر و قربان است٬ که آثار و برکات زیادی دارند.
روز ولادت پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله و ائمه اطهار عليهم السلام نيز از اعياد مهم اسلامی به شمار می آیند.
عيد نوروز که با تحویل سال و چرخيدن یک دور کامل زمين به گرد خورشيد شروع می شود٬ از جمله اعيادی است که جنبه ملی داشته و تاریخ پيدایش آن قبل از اسلام است.
این عيد با آمدن اسلام و زدودن خرافات از چهره آن مورد موافقت و تأیيد ضمنی اسلام قرار گرفت. در روایات نيز آمده است که روزی برای حضرت علی عليه السلام هدیه نوروزی آوردند٬ فرمودند این چيست؟ گفتند: ای اميرالمؤمنين٬ امروز نوروز است. حضرت فرمودند: هر روز را برای ما نوروز قرار بدهيد.3
امام صادق عليه السلام درباره این عيد فرموده اند: ... و هيچ نوروزی نيست که ما در آن متوقع گشایش و فرجی نباشيم زیرا نوروز از روزهای ما و شيعيان ما است.4
امام خمينی قدس سره در یکی از پيام های نوروزی می فرماید: این عيد هر چند یک عيد اسلامی نيست٬ ولی اسلام آن را نفی نکرده است.5
مرحوم محمد حسين کاشف الغطاء در جواب این سؤال که اعتقاد شيعه و روش شما درباره روز اول سال نوروز چيست؟ چنين نوشتند: نوروز مقتضای جهان است در بشر و حيوان و جماد٬ بلکه در آسمان و زمين و هوا و فضا؛ و بر این اساس روایاتی از اهل بيت عليهم السلام درباره نوروز به ما رسيده که عيد گرفتن را تأیيد کرده اند و نيز به نماز٬ ذکر و عبادت سفارش نموده اند و... .6
در این مقال بر آنيم تا درباره دعای تحویل سال به چهار نکته اشاره کنيم: نکته اول: تعریف و حالات قلب واژه قلب 132 مرتبه در قرآن آمده است و در دو معنی استعمال می شود:
1. عضوی که در سمت چپ بدن قرار گرفته و خون را صفيه و به همه بدن پمپاژ می کند. 2. روح و نفس که هدایت کننده همه اعضاء و جوارح بدن است. قلبی که در دعای مذکور آمده از نوع دوم٬ است که دارای حالات مختلف بد و خوب می باشد:
حالات خوب قلب 1. قلب سليم و پاک؛ علی عليه السلام می فرماید: خداوند وقتی نسبت به بنده ای اراده خير کند قلب سليم روزی او می گرداند.7
2. قلب مطمئنه؛ قرآن می فرماید: اَلا بذکر اللّه تَطمئن القلوب.٬8 همانا با یاد خداوند دل ها آرام می گيرد.
3. قلب نورانی؛ از رسول خدا صلی اللّه عليه وآله در مورد شرح صدر سؤال شد که چيست؟ فرمود نوری است که خداوند در قلب مؤمن قرار می دهد و به وسيله آن سينه اش وسعت می یابد.9
حالات بد قلب
1. قساوت قلب؛ این حالت همراه با بی تفاوتی نسبت به احکام خداوند به وجود می آید٬ قرآن می فرماید: و جعلنا قلوبهم قاسية.٬10 دل هاشان را سخت گردانيدیم.
2. کور شدن قلب؛ شرّالعمی عمی القلب؛ بدترین کوری٬ کوری قلب است.
3. انحراف قلب؛ قرآن می فرماید: فلَما زاغوا ازاغ اللّهُ قُلوبهم.٬11 باز چون از حق روی گردانيدند خدا هم دل های بی نورشان را از سعادت و اقبال بگردانيد.
4. مریض شدن قلب؛ قرآن می فرماید: فی قلوبهم مرض.٬12 دل های آنها منافقين بيمار است. در چنين حالاتی باید گفت که قلب مرده است.
عواملی برای به وجود آمدن حالات بد و منفی در قلب وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود: گناه؛ در مناجات می خوانيم و امات قلبی عظيم جنایتی.13 ای خدا گناهان بزرگ٬ دل مرا ميرانده است. در روایتی پيامبر اکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرماید: گناه بر روی گناه قلب انسان را می ميراند.14
2. دلبستگی به دنيا؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: و اماتت الدنيا قلبه.٬15 دنيا قلب او را ميرانده است. امام صادق عليه السلام نيز قلب سالم را قلبی می دانند که از دنيا دوستی سالم باشد.16
3.پرخوری؛ از پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله نقل شده است که فرمودند: با خوردن آب و غذای فراوان دل را نميرانيد٬ چون دل مانند کشتزار است که اگر آب فراوان به آن داده شود می ميرد.17
عواملی نيز برای به وجود آمدن حالات خوب در قلب وجود دارد٬ از جمله:
1. توبه از گناه؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: توبه دلها را پاکيزه می کند و گناه را می شوید.18
2. انجام عبادت از قبيل نماز و روزه؛
3. یاد مرگ؛
4. قرآن خواندن؛ پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرمایند: قلب ها زنگار می بندند. مانند زنگ زدن آهنی که آب به آن برسد. گفته شد جلای این گونه قلب ها به چه وسيله ای ممکن است؟ فرمودند: زیاد یاد کردن مرگ و خواندن قرآن.19
5. یاد خدا؛ حضرت علی عليه السلام خطاب به فرزندشان فرمودند: تو را سفارش می کنم به این که قلب خود را با یاد خدا آباد کنی.20
6. شنيدن موعظه؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: قلب خود را به وسيله موعظه زنده کن.21
7. کم خوردن؛ پيامبر اکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرمایند: هر که خوراکش کم باشد بدنش سالم و دلش پاک می گردد.22
8. هم نشينی با اهل معرفت؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: دیدار اهل معرفت آبادانی قلب است.23
9. هم نشينی با عاقلان؛ حضرت علی عليه السلام در جای دیگری می فرمایند: آبادانی قلب ها در هم نشينی عاقلان است.24
نکته دوم: چرا باید هنگام تحویل سال دعا کنيم؟ از آنجا که با سپری شدن زمستان و ورود فصل بهار٬ طبيعت از حالت مردگی بيرون آمده و به سمت سرسبزی پيش می رود٬ ما هم از حالت مردگی بيرون بيایيم و از خدا بخواهيم که حال ما را بهترین حالات قرار بدهد.
نکته سوم: بهترین حال کدام است؟ صلاح و فساد انسان بستگی به قلب او دارد٬ اگر قلب و تمام وجود انسان متوجه خدا باشد٬ این بهترین حال برای او است که در این صورت می گویند قلبش زنده است. از جمله نشانه های آن این است:
1. رحم او زیاد بوده و به فکر دیگران است؛ لذا اگر مشکلی را از یک انسان مشاهده کرد٬ بی تفاوت از کنار آن نمی گذرد٬ بلکه در حد توان جهت رفع آن کوشش می کند.
2. اشک چشم او زیاد است؛ مثلاً با شنيدن مصایب اهل بيت عليهم السلام اشک او سرازیر می شود.
3. از شب اول قبر می ترسد؛ لذا تلاش می کند خود را آماده نماید.
نکته چهارم: وظيفه ما هنگام تحویل سال و آداب عيد در ایام عيد وظایفی داریم که رعایت آنها سبب رشد و تعالی ما می شود که در اینجا به برخی از آن وظایف اشاره می کنيم:
1. خواندن نيایش تحویل سال؛با نو شدن طبيعت٬ از صميم دل این ندا را برآوریم که: یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر الليل والنهار یا محوّل الحول و الاحوال حوّل حالنا الی احسن الحال. ای قلب کننده قلب ها و چشم ها!؛ ای تدبير کننده شب و روز! ای متحول کننده حالات!٬ حال ما را به بهترین حالات متحوّل کن.
2. پوشيدن لباس تميز؛ امام صادق عليه السلام فرمودند: هنگامی که نوروز آمد٬ غسل کن و پاکيزه ترین لباس های خود را بپوش و با خوش بوترین عطرها خود را معطر ساز.25
3. گشایش در زندگی خانواده؛ برخی سخنان اهل بيت عليهم السلام سرپرست خانواده را به سخاوت و گشایش در زندگی در ایّام عيد فرا خوانده تا خاطره ای شيرین و به یاد ماندنی برای اهل خانه به جای ماند و حالت جشن و شادی پيدا کند. روزی شهاب به امام صادق عليه السلام عرض کرد: حق زن بر شوهرش چيست؟ حضرت فرمودند: ...هر ميوه ای که مردم از آن می خورند٬ باید به اهل خانه خود بخوراند و خوراکی را که مخصوص ایام عيد است و در غير ایام به آنها نمی رساند٬ در ایام عيد برای آنان تهيه کند.26
4. روزه گرفتن و برپایی نماز؛ امام ششم عليه السلام فرمودند: چه خوب است که در این روز روزه دار باشيم.27
دستور چهار رکعت نماز٬ سجده شکر و دعای مخصوص این روز هم مورد سفارش قرار گرفته است.
5. درس عبرت گرفتن؛ توجه کنيم که وارد بهار شده ایم و باید از این دگرگونی طبيعت درس عبرت بگيریم.
6. دید و بازدید؛ از دیگر آداب عيد نوروز٬ دیدار برادران و خواهران مسلمان و آگاهی از شادی ها و اندوه های آنان است. معصوم عليه السلام در این باره می فرماید: این روز نوروز است که مردم در آن اجتماع دارند و همدیگر را ملاقات می کنند تا ...28 دیدار با خانواده شهدا٬ جانبازان و آزادگان عزیز؛ و شادباش گفتن سال نو به آنها در این ایام٬ دارای اهميت فوق العاده ای می باشد.
7. بررسی اعمال گذشته؛ بررسی کنيم که یک سال را چگونه سپری کردیم و محاسبه ای انجام دهيم که چه قدر گناه کرده ایم٬ آبروی چند نفر را بردیم و چقدر کار خير انجام داده ایم؟ اگر اوصاف زشتی در ما هست٬ در رفع آنها بکوشيم و اگر کارهای خيری انجام داده ایم٬ کوشش کنيم که در آینده مداومت داشته باشد.
8. کينه ها را از دل برکنيم؛ با آمدن بهار٬ باغ دلمان را پر شکوفه کنيم و همراه با باران بهاری زنگار کينه های گذشته را از دل برکنيم و سعی کنيم این قدرت روحی را در برابر افردی که با آنها دشمنی داریم٬ بيشتر کنيم و محبت آنها را در قلب خود ایجاد کنيم٬ اگر چه ممکن است آنها به ما بدی کرده باشند.
9. با کسانی که کدورت داریم آشتی کنيم؛ مؤمن باید سعی کند جلوی کدورت ها را بگيرد و این ایام فرصت خوبی برای زدودن کدورت هاست٬ لذا آشتی با آنها خدا را خشنود و پشت شيطان را به خاک ماليده و بنده خدا را خوشحال می کند.
10. رفتن به اماکن مطهره؛ رفتن به اماکن مطهره مثل حرم ملکوتی حضرت امام رضا عليه السلام از اهميت والایی برخوردار است.
11. رسيدگی به فقرا؛ با کمک به فقرا٬ آنان را در شادی خودمان شریک نمائيم.
12. دوری از اسراف؛ از جمله اموری که توجه بدان لازم و ضروری می باشد٬ این است که در مهمانی دادن و پذیرایی٬ از اسراف جلوگيری کنيم و بدانيم کمال ما در ولخرجی و سفره های رنگين آن چنانی نيست. ..................................................................
پی نوشت ها
1 عضو هيأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی آشتيان.
2 نهج البلاغه٬ حکمت 428. 3 من لایحضره الفقيه٬ ج ٬3 (ص) 191. .14 ج ٬بحارالانوار 4 .27/12/74 تاریخ ٬اطلاعات 5 6 مجله فرهنگ جهاد٬ شماره ٬6 (ص) 49. 7 غررالحکم. 8 سوره رعد٬ آیه 28. 9 مجمع البيان٬ ج٬4 ص363. 10 سوره مائده٬ آیه 13. 11 سوره صف٬ آیه 5. 12 سوره بقره٬ آیه 10. 13 مناجات خمسه عشر. 14 مجموعه ورام٬ ج ٬7 (ص) 118. 15 نهج البلاغه٬ خطبه 85. 16 نور الثقلين٬ ج ٬4 (ص) 58. 17 مستدرک الوسایل٬ ج 3. 18 غرر الحکم. 19 کنز العمال٬ خبر 42130. 20 نهج البلاغه٬ نامه 31. .31 نامه ٬همان 21 22 مجموعه ورام٬ ج ٬2 (ص) 229. 23 غرر الحکم. 24 نهج البلاغه٬ نامه 31. .144 (ص) ٬20 ج ٬الميزان 25 26 وسایل الشيعه٬ ج ٬15 (ص) 249. 27 ميزان الحکمه٬ ج ٬7 (ص) 133. 28.همان . ص 131 منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه
ویرایش مجدد توسط خبرگزاری صدای افغان(آوا)
یا مدبر الليل و النهار
یا محوّل الحول و الاحوال
حوّل حالنا الی احسن الحال
در معارف اسلامی آمده هر روزی که در آن گناه صورت نگيرد عيد است چنان که امام صادق عليه السلام می فرماید: کل یوم لا یعصی اللّه فيه فهو یوم عيد.2
اما در طول سال چند عيد وجود دارد که از آداب و ویژگی خاصی برخوردارند، مهم ترین آنها اعياد غدیر٬ فطر و قربان است٬ که آثار و برکات زیادی دارند.
روز ولادت پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله و ائمه اطهار عليهم السلام نيز از اعياد مهم اسلامی به شمار می آیند.
عيد نوروز که با تحویل سال و چرخيدن یک دور کامل زمين به گرد خورشيد شروع می شود٬ از جمله اعيادی است که جنبه ملی داشته و تاریخ پيدایش آن قبل از اسلام است.
این عيد با آمدن اسلام و زدودن خرافات از چهره آن مورد موافقت و تأیيد ضمنی اسلام قرار گرفت. در روایات نيز آمده است که روزی برای حضرت علی عليه السلام هدیه نوروزی آوردند٬ فرمودند این چيست؟ گفتند: ای اميرالمؤمنين٬ امروز نوروز است. حضرت فرمودند: هر روز را برای ما نوروز قرار بدهيد.3
امام صادق عليه السلام درباره این عيد فرموده اند: ... و هيچ نوروزی نيست که ما در آن متوقع گشایش و فرجی نباشيم زیرا نوروز از روزهای ما و شيعيان ما است.4
امام خمينی قدس سره در یکی از پيام های نوروزی می فرماید: این عيد هر چند یک عيد اسلامی نيست٬ ولی اسلام آن را نفی نکرده است.5
مرحوم محمد حسين کاشف الغطاء در جواب این سؤال که اعتقاد شيعه و روش شما درباره روز اول سال نوروز چيست؟ چنين نوشتند: نوروز مقتضای جهان است در بشر و حيوان و جماد٬ بلکه در آسمان و زمين و هوا و فضا؛ و بر این اساس روایاتی از اهل بيت عليهم السلام درباره نوروز به ما رسيده که عيد گرفتن را تأیيد کرده اند و نيز به نماز٬ ذکر و عبادت سفارش نموده اند و... .6
در این مقال بر آنيم تا درباره دعای تحویل سال به چهار نکته اشاره کنيم: نکته اول: تعریف و حالات قلب واژه قلب 132 مرتبه در قرآن آمده است و در دو معنی استعمال می شود:
1. عضوی که در سمت چپ بدن قرار گرفته و خون را صفيه و به همه بدن پمپاژ می کند. 2. روح و نفس که هدایت کننده همه اعضاء و جوارح بدن است. قلبی که در دعای مذکور آمده از نوع دوم٬ است که دارای حالات مختلف بد و خوب می باشد:
حالات خوب قلب 1. قلب سليم و پاک؛ علی عليه السلام می فرماید: خداوند وقتی نسبت به بنده ای اراده خير کند قلب سليم روزی او می گرداند.7
2. قلب مطمئنه؛ قرآن می فرماید: اَلا بذکر اللّه تَطمئن القلوب.٬8 همانا با یاد خداوند دل ها آرام می گيرد.
3. قلب نورانی؛ از رسول خدا صلی اللّه عليه وآله در مورد شرح صدر سؤال شد که چيست؟ فرمود نوری است که خداوند در قلب مؤمن قرار می دهد و به وسيله آن سينه اش وسعت می یابد.9
حالات بد قلب
1. قساوت قلب؛ این حالت همراه با بی تفاوتی نسبت به احکام خداوند به وجود می آید٬ قرآن می فرماید: و جعلنا قلوبهم قاسية.٬10 دل هاشان را سخت گردانيدیم.
2. کور شدن قلب؛ شرّالعمی عمی القلب؛ بدترین کوری٬ کوری قلب است.
3. انحراف قلب؛ قرآن می فرماید: فلَما زاغوا ازاغ اللّهُ قُلوبهم.٬11 باز چون از حق روی گردانيدند خدا هم دل های بی نورشان را از سعادت و اقبال بگردانيد.
4. مریض شدن قلب؛ قرآن می فرماید: فی قلوبهم مرض.٬12 دل های آنها منافقين بيمار است. در چنين حالاتی باید گفت که قلب مرده است.
عواملی برای به وجود آمدن حالات بد و منفی در قلب وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود: گناه؛ در مناجات می خوانيم و امات قلبی عظيم جنایتی.13 ای خدا گناهان بزرگ٬ دل مرا ميرانده است. در روایتی پيامبر اکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرماید: گناه بر روی گناه قلب انسان را می ميراند.14
2. دلبستگی به دنيا؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: و اماتت الدنيا قلبه.٬15 دنيا قلب او را ميرانده است. امام صادق عليه السلام نيز قلب سالم را قلبی می دانند که از دنيا دوستی سالم باشد.16
3.پرخوری؛ از پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله نقل شده است که فرمودند: با خوردن آب و غذای فراوان دل را نميرانيد٬ چون دل مانند کشتزار است که اگر آب فراوان به آن داده شود می ميرد.17
عواملی نيز برای به وجود آمدن حالات خوب در قلب وجود دارد٬ از جمله:
1. توبه از گناه؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: توبه دلها را پاکيزه می کند و گناه را می شوید.18
2. انجام عبادت از قبيل نماز و روزه؛
3. یاد مرگ؛
4. قرآن خواندن؛ پيامبر مکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرمایند: قلب ها زنگار می بندند. مانند زنگ زدن آهنی که آب به آن برسد. گفته شد جلای این گونه قلب ها به چه وسيله ای ممکن است؟ فرمودند: زیاد یاد کردن مرگ و خواندن قرآن.19
5. یاد خدا؛ حضرت علی عليه السلام خطاب به فرزندشان فرمودند: تو را سفارش می کنم به این که قلب خود را با یاد خدا آباد کنی.20
6. شنيدن موعظه؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: قلب خود را به وسيله موعظه زنده کن.21
7. کم خوردن؛ پيامبر اکرم اسلام صلی اللّه عليه وآله می فرمایند: هر که خوراکش کم باشد بدنش سالم و دلش پاک می گردد.22
8. هم نشينی با اهل معرفت؛ حضرت علی عليه السلام می فرمایند: دیدار اهل معرفت آبادانی قلب است.23
9. هم نشينی با عاقلان؛ حضرت علی عليه السلام در جای دیگری می فرمایند: آبادانی قلب ها در هم نشينی عاقلان است.24
نکته دوم: چرا باید هنگام تحویل سال دعا کنيم؟ از آنجا که با سپری شدن زمستان و ورود فصل بهار٬ طبيعت از حالت مردگی بيرون آمده و به سمت سرسبزی پيش می رود٬ ما هم از حالت مردگی بيرون بيایيم و از خدا بخواهيم که حال ما را بهترین حالات قرار بدهد.
نکته سوم: بهترین حال کدام است؟ صلاح و فساد انسان بستگی به قلب او دارد٬ اگر قلب و تمام وجود انسان متوجه خدا باشد٬ این بهترین حال برای او است که در این صورت می گویند قلبش زنده است. از جمله نشانه های آن این است:
1. رحم او زیاد بوده و به فکر دیگران است؛ لذا اگر مشکلی را از یک انسان مشاهده کرد٬ بی تفاوت از کنار آن نمی گذرد٬ بلکه در حد توان جهت رفع آن کوشش می کند.
2. اشک چشم او زیاد است؛ مثلاً با شنيدن مصایب اهل بيت عليهم السلام اشک او سرازیر می شود.
3. از شب اول قبر می ترسد؛ لذا تلاش می کند خود را آماده نماید.
نکته چهارم: وظيفه ما هنگام تحویل سال و آداب عيد در ایام عيد وظایفی داریم که رعایت آنها سبب رشد و تعالی ما می شود که در اینجا به برخی از آن وظایف اشاره می کنيم:
1. خواندن نيایش تحویل سال؛با نو شدن طبيعت٬ از صميم دل این ندا را برآوریم که: یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر الليل والنهار یا محوّل الحول و الاحوال حوّل حالنا الی احسن الحال. ای قلب کننده قلب ها و چشم ها!؛ ای تدبير کننده شب و روز! ای متحول کننده حالات!٬ حال ما را به بهترین حالات متحوّل کن.
2. پوشيدن لباس تميز؛ امام صادق عليه السلام فرمودند: هنگامی که نوروز آمد٬ غسل کن و پاکيزه ترین لباس های خود را بپوش و با خوش بوترین عطرها خود را معطر ساز.25
3. گشایش در زندگی خانواده؛ برخی سخنان اهل بيت عليهم السلام سرپرست خانواده را به سخاوت و گشایش در زندگی در ایّام عيد فرا خوانده تا خاطره ای شيرین و به یاد ماندنی برای اهل خانه به جای ماند و حالت جشن و شادی پيدا کند. روزی شهاب به امام صادق عليه السلام عرض کرد: حق زن بر شوهرش چيست؟ حضرت فرمودند: ...هر ميوه ای که مردم از آن می خورند٬ باید به اهل خانه خود بخوراند و خوراکی را که مخصوص ایام عيد است و در غير ایام به آنها نمی رساند٬ در ایام عيد برای آنان تهيه کند.26
4. روزه گرفتن و برپایی نماز؛ امام ششم عليه السلام فرمودند: چه خوب است که در این روز روزه دار باشيم.27
دستور چهار رکعت نماز٬ سجده شکر و دعای مخصوص این روز هم مورد سفارش قرار گرفته است.
5. درس عبرت گرفتن؛ توجه کنيم که وارد بهار شده ایم و باید از این دگرگونی طبيعت درس عبرت بگيریم.
6. دید و بازدید؛ از دیگر آداب عيد نوروز٬ دیدار برادران و خواهران مسلمان و آگاهی از شادی ها و اندوه های آنان است. معصوم عليه السلام در این باره می فرماید: این روز نوروز است که مردم در آن اجتماع دارند و همدیگر را ملاقات می کنند تا ...28 دیدار با خانواده شهدا٬ جانبازان و آزادگان عزیز؛ و شادباش گفتن سال نو به آنها در این ایام٬ دارای اهميت فوق العاده ای می باشد.
7. بررسی اعمال گذشته؛ بررسی کنيم که یک سال را چگونه سپری کردیم و محاسبه ای انجام دهيم که چه قدر گناه کرده ایم٬ آبروی چند نفر را بردیم و چقدر کار خير انجام داده ایم؟ اگر اوصاف زشتی در ما هست٬ در رفع آنها بکوشيم و اگر کارهای خيری انجام داده ایم٬ کوشش کنيم که در آینده مداومت داشته باشد.
8. کينه ها را از دل برکنيم؛ با آمدن بهار٬ باغ دلمان را پر شکوفه کنيم و همراه با باران بهاری زنگار کينه های گذشته را از دل برکنيم و سعی کنيم این قدرت روحی را در برابر افردی که با آنها دشمنی داریم٬ بيشتر کنيم و محبت آنها را در قلب خود ایجاد کنيم٬ اگر چه ممکن است آنها به ما بدی کرده باشند.
9. با کسانی که کدورت داریم آشتی کنيم؛ مؤمن باید سعی کند جلوی کدورت ها را بگيرد و این ایام فرصت خوبی برای زدودن کدورت هاست٬ لذا آشتی با آنها خدا را خشنود و پشت شيطان را به خاک ماليده و بنده خدا را خوشحال می کند.
10. رفتن به اماکن مطهره؛ رفتن به اماکن مطهره مثل حرم ملکوتی حضرت امام رضا عليه السلام از اهميت والایی برخوردار است.
11. رسيدگی به فقرا؛ با کمک به فقرا٬ آنان را در شادی خودمان شریک نمائيم.
12. دوری از اسراف؛ از جمله اموری که توجه بدان لازم و ضروری می باشد٬ این است که در مهمانی دادن و پذیرایی٬ از اسراف جلوگيری کنيم و بدانيم کمال ما در ولخرجی و سفره های رنگين آن چنانی نيست. ..................................................................
پی نوشت ها
1 عضو هيأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی آشتيان.
2 نهج البلاغه٬ حکمت 428. 3 من لایحضره الفقيه٬ ج ٬3 (ص) 191. .14 ج ٬بحارالانوار 4 .27/12/74 تاریخ ٬اطلاعات 5 6 مجله فرهنگ جهاد٬ شماره ٬6 (ص) 49. 7 غررالحکم. 8 سوره رعد٬ آیه 28. 9 مجمع البيان٬ ج٬4 ص363. 10 سوره مائده٬ آیه 13. 11 سوره صف٬ آیه 5. 12 سوره بقره٬ آیه 10. 13 مناجات خمسه عشر. 14 مجموعه ورام٬ ج ٬7 (ص) 118. 15 نهج البلاغه٬ خطبه 85. 16 نور الثقلين٬ ج ٬4 (ص) 58. 17 مستدرک الوسایل٬ ج 3. 18 غرر الحکم. 19 کنز العمال٬ خبر 42130. 20 نهج البلاغه٬ نامه 31. .31 نامه ٬همان 21 22 مجموعه ورام٬ ج ٬2 (ص) 229. 23 غرر الحکم. 24 نهج البلاغه٬ نامه 31. .144 (ص) ٬20 ج ٬الميزان 25 26 وسایل الشيعه٬ ج ٬15 (ص) 249. 27 ميزان الحکمه٬ ج ٬7 (ص) 133. 28.همان . ص 131 منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه
ویرایش مجدد توسط خبرگزاری صدای افغان(آوا)
منبع : خبرگزاری صدای افغان(آوا) - کابل
