مقام‌های امریکایی اعلام کرده اند که چهار افغان را از بازداشتگاه گوانتانامو آزاد کرده و به دولت افغانستان تحویل داده اند.
آنها گفته اند که این چهار نفر به دنبال درخواست رئیس جمهور جدید افغانستان به کشور منتقل شده اند و رئیس جمهور غنی از مصونیت آنها اطمینان داده است.
وزارت دفاع امریکا در اعلامیه ای نوشته که پس از بررسی های همه جانبه و در نظر گرفتن مسایل امنیتی، توسط بخش‌های مختلف، توافق‌نظر بر این بود که این زندانی ها خطرناک نیستند و می‌توانند به کشور خود منتقل شوند.
از این افراد به نام‌های خیرگل، شاه‌ولی خان، عبدالغنی و محمد ظاهر نام برده شده است.
سفارت امریکا هم گفته که آزادی این افراد می‌تواند دولت افغانستان را در پیشبرد برنامه صلح کمک کند.
در جون ۲۰۱۴ نیز پنج تن از فرماندهان ارشد طالبان در بدل آزادی بو بریگدال؛ سرباز امریکایی از اسارت طالبان از گوانتانامو آزاد و به دولت قطر تحویل داده شدند.
به این ترتیب از فحوای توضیحات پنتاگون و همچنین سفارت امریکا در کابل چنین برمی آید که افراد آزاد شده قرار است از سوی حکومت جدید افغانستان در معاملات مصالحه جویانه با نیروهای مسلح معارض، مورد مبادله قرار گیرند.
این در حالی است که پیش از این نیز حکومت رییس جمهور کرزی از اهرم آزادی زندانیان طالبان به مثابه بخشی از استراتژی تشویقی ترغیبی خود در صلح با آنها استفاده می کرد.
نتیجه اقدامات او آزادی هزاران زندانی طالبان از زندان های داخل افغانستان و همچنین پاکستان و امریکا بود که مورد انتقاد گسترده ناظران و مردم افغانستان قرار می گرفت. به رغم این انتقادها، آقای کرزی هرگز از این رویکرد خود دست برنداشت و تا پایان به این استراتژی شکست خورده و بی نتیجه اش وفادار ماند.
در پی این اقدامات بود که شماری از ناظران، از تعبیر «زندان های دو دروازه ای» دولت افغانستان استفاده کردند. به این معنا که تروریست های بازداشتی از یک دروازه وارد زندان می شدند و از دروازه ای دیگر به وسیله حاتم بخشی های حکومت کرزی بدون هیچگونه محاکمه و مجازات با تکریم و احترام به سبک قندهاری، آزاد می شدند و بار دیگر به کوهستان ها در آغوش تروریزم برمی گشتند.
اکنون همین رویکرد را به نظر می رسد رییس جمهور اشرف غنی و حکومت وحدت ملی در پیش گرفته است؛ رویکردی که امریکا نیز آگاهانه آن را تقویت و حمایت می کند.
امریکا با آزادی پنج رهبر ارشد گروه طالبان در برابر یک سرباز دون پایه امریکایی، این رویکرد امتیازدهی یکجانبه را تقویت کرد؛ بی آنکه آزادی پنج مهره مهم طالبان، تغییری در روند صلح افغانستان ایجاد کرده باشد.
مشخص نیست که چهار زندانی تازه آزادشده از زندان گوانتانامو در چه سطحی قرار دارند و پیش از این، در رژیم طالبان، چه سمتی را بر عهده داشته اند؛ اما ناظران می گویند که تاکید پنتاگون و سفارت امریکا در کابل بر این نکته که آنها دیگر خطری را متوجه کسی نمی کنند و از سوی دیگر، آزادی آنها در راستای کمک به روند صلح افغانستان انجام شده است، نشان می دهد که قرار است از آنها به مثابه بخشی از اهرم اشرف غنی در برابر طالبان استفاده شود؛ تا این گروه را به پذیرش روند صلح، ترغیب نماید.
نکته قابل تأمل در این میان این است که اشرف غنی نیز از اصلی ترین حامیان و مجریان سیاست آزادی بی محاکمه تروریست های طالبان در زمان کرزی بود.
او باری در یک تجمع انتخاباتی در دوران کمپاین های نامزدی اش در انتخابات ریاست جمهوری گفت که زندانیان طالبان را از بگرام او آزاد کرده و اگر پیروز شود، سایر زندانیان را نیز آزاد خواهد کرد.
کارشناسان اما می گویند که این اقدام، تغییری ملموس و جدی در بهبود امنیت، دگرگونی رویکرد طالبان و زمینه سازی برای صلح ایجاد نخواهد کرد و تنها تکرار بی حاصل یک دور باطل و بی نتیجه خواهد بود.
در این میان، مشخص نیست که آیا اشرف غنی نیز مانند کرزی، زندانیان طالبان را بدون دریافت هیچگونه امتیازی از آن گروه آزاد خواهد کرد؛ یا آزادی آنها را مشروط به کسب امتیازهای ملموس و قابل محاسبه خواهد کرد.
دولت پیشین افغانستان، در این زمینه به اندازه ای سهل انگارانه عمل می کرد که بارها اتفاق می افتاد که سربازان نیروهای مسلح افغانستان، در اسارت طالبان قرار داشتند؛ اما حاضر به تبادل زندانی با آنها نبود؛ ولی در شرایط دیگر، زندانیان آن گروه را بدون هیچگونه عوضی، آزاد می کرد.
در هر حال، غالب ناظران معتقدند که آزادی مهره های جدید طالبان از گوانتانامو به امید بهبود و تقویت روند صلح، یک خیال خوش بینانه است و تصور نمی شود تغییری در این روند راکد و به بن بست خورده ایجاد کند.
آنها گفته اند که این چهار نفر به دنبال درخواست رئیس جمهور جدید افغانستان به کشور منتقل شده اند و رئیس جمهور غنی از مصونیت آنها اطمینان داده است.
وزارت دفاع امریکا در اعلامیه ای نوشته که پس از بررسی های همه جانبه و در نظر گرفتن مسایل امنیتی، توسط بخش‌های مختلف، توافق‌نظر بر این بود که این زندانی ها خطرناک نیستند و می‌توانند به کشور خود منتقل شوند.
از این افراد به نام‌های خیرگل، شاه‌ولی خان، عبدالغنی و محمد ظاهر نام برده شده است.
سفارت امریکا هم گفته که آزادی این افراد می‌تواند دولت افغانستان را در پیشبرد برنامه صلح کمک کند.
در جون ۲۰۱۴ نیز پنج تن از فرماندهان ارشد طالبان در بدل آزادی بو بریگدال؛ سرباز امریکایی از اسارت طالبان از گوانتانامو آزاد و به دولت قطر تحویل داده شدند.
به این ترتیب از فحوای توضیحات پنتاگون و همچنین سفارت امریکا در کابل چنین برمی آید که افراد آزاد شده قرار است از سوی حکومت جدید افغانستان در معاملات مصالحه جویانه با نیروهای مسلح معارض، مورد مبادله قرار گیرند.
این در حالی است که پیش از این نیز حکومت رییس جمهور کرزی از اهرم آزادی زندانیان طالبان به مثابه بخشی از استراتژی تشویقی ترغیبی خود در صلح با آنها استفاده می کرد.
نتیجه اقدامات او آزادی هزاران زندانی طالبان از زندان های داخل افغانستان و همچنین پاکستان و امریکا بود که مورد انتقاد گسترده ناظران و مردم افغانستان قرار می گرفت. به رغم این انتقادها، آقای کرزی هرگز از این رویکرد خود دست برنداشت و تا پایان به این استراتژی شکست خورده و بی نتیجه اش وفادار ماند.
در پی این اقدامات بود که شماری از ناظران، از تعبیر «زندان های دو دروازه ای» دولت افغانستان استفاده کردند. به این معنا که تروریست های بازداشتی از یک دروازه وارد زندان می شدند و از دروازه ای دیگر به وسیله حاتم بخشی های حکومت کرزی بدون هیچگونه محاکمه و مجازات با تکریم و احترام به سبک قندهاری، آزاد می شدند و بار دیگر به کوهستان ها در آغوش تروریزم برمی گشتند.
اکنون همین رویکرد را به نظر می رسد رییس جمهور اشرف غنی و حکومت وحدت ملی در پیش گرفته است؛ رویکردی که امریکا نیز آگاهانه آن را تقویت و حمایت می کند.
امریکا با آزادی پنج رهبر ارشد گروه طالبان در برابر یک سرباز دون پایه امریکایی، این رویکرد امتیازدهی یکجانبه را تقویت کرد؛ بی آنکه آزادی پنج مهره مهم طالبان، تغییری در روند صلح افغانستان ایجاد کرده باشد.
مشخص نیست که چهار زندانی تازه آزادشده از زندان گوانتانامو در چه سطحی قرار دارند و پیش از این، در رژیم طالبان، چه سمتی را بر عهده داشته اند؛ اما ناظران می گویند که تاکید پنتاگون و سفارت امریکا در کابل بر این نکته که آنها دیگر خطری را متوجه کسی نمی کنند و از سوی دیگر، آزادی آنها در راستای کمک به روند صلح افغانستان انجام شده است، نشان می دهد که قرار است از آنها به مثابه بخشی از اهرم اشرف غنی در برابر طالبان استفاده شود؛ تا این گروه را به پذیرش روند صلح، ترغیب نماید.
نکته قابل تأمل در این میان این است که اشرف غنی نیز از اصلی ترین حامیان و مجریان سیاست آزادی بی محاکمه تروریست های طالبان در زمان کرزی بود.
او باری در یک تجمع انتخاباتی در دوران کمپاین های نامزدی اش در انتخابات ریاست جمهوری گفت که زندانیان طالبان را از بگرام او آزاد کرده و اگر پیروز شود، سایر زندانیان را نیز آزاد خواهد کرد.
کارشناسان اما می گویند که این اقدام، تغییری ملموس و جدی در بهبود امنیت، دگرگونی رویکرد طالبان و زمینه سازی برای صلح ایجاد نخواهد کرد و تنها تکرار بی حاصل یک دور باطل و بی نتیجه خواهد بود.
در این میان، مشخص نیست که آیا اشرف غنی نیز مانند کرزی، زندانیان طالبان را بدون دریافت هیچگونه امتیازی از آن گروه آزاد خواهد کرد؛ یا آزادی آنها را مشروط به کسب امتیازهای ملموس و قابل محاسبه خواهد کرد.
دولت پیشین افغانستان، در این زمینه به اندازه ای سهل انگارانه عمل می کرد که بارها اتفاق می افتاد که سربازان نیروهای مسلح افغانستان، در اسارت طالبان قرار داشتند؛ اما حاضر به تبادل زندانی با آنها نبود؛ ولی در شرایط دیگر، زندانیان آن گروه را بدون هیچگونه عوضی، آزاد می کرد.
در هر حال، غالب ناظران معتقدند که آزادی مهره های جدید طالبان از گوانتانامو به امید بهبود و تقویت روند صلح، یک خیال خوش بینانه است و تصور نمی شود تغییری در این روند راکد و به بن بست خورده ایجاد کند.
