یک نهاد تحقیقاتی در افغانستان از روند رو به رشد سیاسی‌سازی مکتب‌ها به‌ویژه افزایش فعالیت سازمان‌های تندرو در میان دانش‌آموزان خبر داده است.
"واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان" می‌گوید گروه‌های تندرو فعالیت‌های مختلفی در مکتب‌ها انجام می‌دهند؛ از توزیع جزوه‌های سیاسی و برگه‌های تبلیغاتی گرفته تا راه اندازی بحث‌های سیاسی و عضوگیری از میان معلمان و دانش‌آموزان.
در حالی که وزارت معارف، فعالیت سیاسی در لیسه‌ها را ممنوع کرده، این نهاد تحقیقاتی می‌گوید یافته‌هایش حاکی از میزان بالا و رو به گسترش سیاسی‌سازی لیسه‌هاست.
گروه‌های فعال در مکاتب عبارتند از گروه‌های اسلامی شامل حزب اسلامی حکمتیار، جمعیت اصلاح، حزب‌التحریر، طالبان و جندالله و احزاب قوم‌گرا- ملی‌گرا شامل ستم ملی، تحریک ملی به رهبری اسماعیل یون، افغان ملت و کنگره ملی.
فعالیت پنج گروه جهادی هم در این تحقیق بررسی شده است: جمعیت اسلامی، حزب وحدت اسلامی، حزب اسلامی، حزب وحدت اسلامی، جنبش ملی اسلامی و حرکت اسلامی به رهبری حسین انوری.
آنچه از دید کارشناسان، این گزارش برملا می کند خطری است که افراط گرایی را به مثابه یک جریان زیرپوستی اجتماعی و فرهنگی در افغانستان نهادینه می کند و دولت نیز در برابر این موج خزنده و زیرزمینی، هیچ تدبیری اندیشه نکرده است.
به عنوان نمونه، سازمان های افراط گرایی مانند جمعیت اصلاح با مجوز رسمی دولت، اقدام به کاری وسیع و بنیادی برای ترویج خشونت، افراط گرایی و تفرقه افکنی مذهبی می کند.
کاری که سازمان هایی نظیر اصلاح انجام می دهند مانند وقوع یک حمله تروریستی یا بمب گذاری مرگبار نیست که تبعات و پیامدهای احتمالی آن در همان محل وقوع حادثه، محدود شود و به زمان ها و مکان های دیگری سرایت نکند.
این سازمان ها به صورت ریشه ای، به سراغ بنیادهای اجتماعی و فرهنگی کشور رفته و با اهرم هایی که چندان خطرناک به نظر نمی رسند، کارهای بالقوه خطرناکی انجام می دهند.
آنها روی نسل های آینده، سرمایه گذاری و تمرکز کرده اند و در صدد اند تا افراط گرایی را به مثابه یک خصیصه بلافصل اجتماعی و فرهنگی مردم افغانستان، وارد خون نسل های آینده کنند و این عمیقا خطرناک و به شدت، ویرانگر خواهد بود.
اینکه این گروه ها اعم از افراط گرایان مذهبی، لیبرال ها، فاشیست های قومی، چپ ها، جهادیون و ناسیونالیست های افراطی و انحصارطلب، مکاتب و مدارس دینی را نشانه رفته اند، نشانگر آن است که آنها به یک یا دو نسل آینده فکر می کنند. افزون بر اینکه آنها در حال حاضر نیز افغانستان را به ویرانی، جنگ و خشونت کشانده و هزاران نفر را تحت این نام ها به کام مرگ برده اند.
این یک خطر دو وجهی است. از یکسو این حرکت ها، اعتبار مکاتب و مدارس دینی را به مثابه فرصت و سکویی برای آموزش های مدرن و مذهبی و پیشرفت جامعه از طریق کسب آگاهی و دانش دینی و بالا رفتن درک آنها نسبت به مسایل و پیدا کردن قدرت تجزیه و تحلیل و ارزیابی و تشخیص و تصمیم گیری، زیر سؤال می برند و مردم را نسبت به آنچه در این مراکز به ظاهر آموزشی می گذرد، بدبین می کنند و از جانب دیگر، آنها با ترویج و تبلیغ افراط گرایی و تروریزم و خشونت و جنگ و برادرکشی و فتنه انگیزی و تعریف غیریت های تازه در بافت ناهمپذیر و واگرای فرهنگی و اجتماعی افغانستان، بنیادهای یک جامعه یگانه و بهم پیوسته را ویران می کنند و زمینه را برای از هم گسیختگی اجتماعی بیشتر در کشوری که به شدت در معرض خطر واگرایی و تجزیه و تفریق و تفاوت های بنیان برانداز و عمیقا خطرناک قرار دارد، فراهم می نمایند.
با این حساب، این فعالیت ها از یکسو فرصت آموزش و دانش اندوزی و کسب اطلاعات و آگاهی های دینی و مدنی را از نسل های آینده افغانستان می ستانند و به این ترتیب، نهادهای آموزشی و مراکز دینی را در نگاه عموم مردم به مراکز توسعه و ترویج افراطی گری و خشونت و تحجر و ارتجاع تبدیل می کنند و از سوی دیگر، جامعه را با تربیتی نسلی از افراط گرایان، خشونت طلبان فرقه گرا و عناصر رادیکال، طی یک یا دو نسل آینده، با خطر از هم گسیختگی و تجزیه و تلاشی روبرو می کنند.
در این میان، این مسؤولیت دولت و دستگاه های مسؤول نظارت و سامان دهی به وضعیت آموزش و پرورش کشور است که از هم اکنون ریشه های این حرکت ها را شناسایی و منهدم کنند؛ تا هم نهاد مقدس معارف و فرهنگ از تیررس تروریست ها و افراط گرایان خارج شود و هم آینده دینی و مدنی نسل های آینده ساز کشور، تضمین گردد.
"واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان" می‌گوید گروه‌های تندرو فعالیت‌های مختلفی در مکتب‌ها انجام می‌دهند؛ از توزیع جزوه‌های سیاسی و برگه‌های تبلیغاتی گرفته تا راه اندازی بحث‌های سیاسی و عضوگیری از میان معلمان و دانش‌آموزان.
در حالی که وزارت معارف، فعالیت سیاسی در لیسه‌ها را ممنوع کرده، این نهاد تحقیقاتی می‌گوید یافته‌هایش حاکی از میزان بالا و رو به گسترش سیاسی‌سازی لیسه‌هاست.
گروه‌های فعال در مکاتب عبارتند از گروه‌های اسلامی شامل حزب اسلامی حکمتیار، جمعیت اصلاح، حزب‌التحریر، طالبان و جندالله و احزاب قوم‌گرا- ملی‌گرا شامل ستم ملی، تحریک ملی به رهبری اسماعیل یون، افغان ملت و کنگره ملی.
فعالیت پنج گروه جهادی هم در این تحقیق بررسی شده است: جمعیت اسلامی، حزب وحدت اسلامی، حزب اسلامی، حزب وحدت اسلامی، جنبش ملی اسلامی و حرکت اسلامی به رهبری حسین انوری.
آنچه از دید کارشناسان، این گزارش برملا می کند خطری است که افراط گرایی را به مثابه یک جریان زیرپوستی اجتماعی و فرهنگی در افغانستان نهادینه می کند و دولت نیز در برابر این موج خزنده و زیرزمینی، هیچ تدبیری اندیشه نکرده است.
به عنوان نمونه، سازمان های افراط گرایی مانند جمعیت اصلاح با مجوز رسمی دولت، اقدام به کاری وسیع و بنیادی برای ترویج خشونت، افراط گرایی و تفرقه افکنی مذهبی می کند.
کاری که سازمان هایی نظیر اصلاح انجام می دهند مانند وقوع یک حمله تروریستی یا بمب گذاری مرگبار نیست که تبعات و پیامدهای احتمالی آن در همان محل وقوع حادثه، محدود شود و به زمان ها و مکان های دیگری سرایت نکند.
این سازمان ها به صورت ریشه ای، به سراغ بنیادهای اجتماعی و فرهنگی کشور رفته و با اهرم هایی که چندان خطرناک به نظر نمی رسند، کارهای بالقوه خطرناکی انجام می دهند.
آنها روی نسل های آینده، سرمایه گذاری و تمرکز کرده اند و در صدد اند تا افراط گرایی را به مثابه یک خصیصه بلافصل اجتماعی و فرهنگی مردم افغانستان، وارد خون نسل های آینده کنند و این عمیقا خطرناک و به شدت، ویرانگر خواهد بود.
اینکه این گروه ها اعم از افراط گرایان مذهبی، لیبرال ها، فاشیست های قومی، چپ ها، جهادیون و ناسیونالیست های افراطی و انحصارطلب، مکاتب و مدارس دینی را نشانه رفته اند، نشانگر آن است که آنها به یک یا دو نسل آینده فکر می کنند. افزون بر اینکه آنها در حال حاضر نیز افغانستان را به ویرانی، جنگ و خشونت کشانده و هزاران نفر را تحت این نام ها به کام مرگ برده اند.
این یک خطر دو وجهی است. از یکسو این حرکت ها، اعتبار مکاتب و مدارس دینی را به مثابه فرصت و سکویی برای آموزش های مدرن و مذهبی و پیشرفت جامعه از طریق کسب آگاهی و دانش دینی و بالا رفتن درک آنها نسبت به مسایل و پیدا کردن قدرت تجزیه و تحلیل و ارزیابی و تشخیص و تصمیم گیری، زیر سؤال می برند و مردم را نسبت به آنچه در این مراکز به ظاهر آموزشی می گذرد، بدبین می کنند و از جانب دیگر، آنها با ترویج و تبلیغ افراط گرایی و تروریزم و خشونت و جنگ و برادرکشی و فتنه انگیزی و تعریف غیریت های تازه در بافت ناهمپذیر و واگرای فرهنگی و اجتماعی افغانستان، بنیادهای یک جامعه یگانه و بهم پیوسته را ویران می کنند و زمینه را برای از هم گسیختگی اجتماعی بیشتر در کشوری که به شدت در معرض خطر واگرایی و تجزیه و تفریق و تفاوت های بنیان برانداز و عمیقا خطرناک قرار دارد، فراهم می نمایند.
با این حساب، این فعالیت ها از یکسو فرصت آموزش و دانش اندوزی و کسب اطلاعات و آگاهی های دینی و مدنی را از نسل های آینده افغانستان می ستانند و به این ترتیب، نهادهای آموزشی و مراکز دینی را در نگاه عموم مردم به مراکز توسعه و ترویج افراطی گری و خشونت و تحجر و ارتجاع تبدیل می کنند و از سوی دیگر، جامعه را با تربیتی نسلی از افراط گرایان، خشونت طلبان فرقه گرا و عناصر رادیکال، طی یک یا دو نسل آینده، با خطر از هم گسیختگی و تجزیه و تلاشی روبرو می کنند.
در این میان، این مسؤولیت دولت و دستگاه های مسؤول نظارت و سامان دهی به وضعیت آموزش و پرورش کشور است که از هم اکنون ریشه های این حرکت ها را شناسایی و منهدم کنند؛ تا هم نهاد مقدس معارف و فرهنگ از تیررس تروریست ها و افراط گرایان خارج شود و هم آینده دینی و مدنی نسل های آینده ساز کشور، تضمین گردد.
