بدون شک مذاکره با طالبان و رسیدن به فرآیند صلح بین‌الافغانستانی مهمترین دغدغه این روزهای جامعه مدنی و سیاسی افغانستان است که در پرتو امضای پیمان امنیتی میان کابل و واشنگتن رسیدن به آن در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا)، خبرگزاری ایرانی تسنیم در مقاله ای تحولات سیاسی افغانستان را به بررسی گرفته و نوشته است که پس از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوی افغانستان، تیم «اصلاحات و همگرایی» به رهبری «عبدالله عبدالله» با مطرح کردن ادعای تقلب اعلام کرد که نتیجه انتخابات را نمی‌پذیرد و خواستار بازشماری آرا شد.
با بالا گرفتن ناآرامی‌های انتخاباتی در نهایت جان کری وزیر امور خارجه امریکا به کابل سفر کرد و با پادرمیانی وی، اشرف‌غنی احمدزی و عبدالله عبدالله بر روی دو موضوع توافق کردند:
۱. بررسی و بازشماری صدرصدی آرای دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان
۲. تشکیل دولت وحدت ملی که در آن کاندیدای پیروز به عنوان رئیس‌جمهور و کاندیدای بازنده به عنوان رئیس شورای اجرایی انتخاب شوند. البته در مدت دو سال در قانون اساسی افغانستان تغییر ایجاد شده و نظام پارلمانی جایگزین نظام ریاستی در افغانستان شود.
بار دیگر پس از این توافق مشخص شد که اختلاف و شکاف میان کاندیداهای ریاست‌جمهوری فراتر از این توافق است و روند پیشرفت بازشماری آرا متوقف شد تا جان کری نیز دوباره به خاطر نگرانی‌های امریکا به کابل سفر کرده و نقش میانجی میان عبدالله و احمدزی را بازی کند.
برخی بر این باورند که با به سرانجام رسیدن نتایج انتخابات و روشن شدن تکلیف رئیس‌جمهور، روند صلح و آرامش در افغانستان به ثبات رسیده و آرامش سیاسی و امنیتی در کشور برقرار می‌شود.
اما به نظر می‌رسد جهت قضاوت درباره صلح و امنیت در افغانستان نباید تنها فاکتور انتخابات را در نظر داشت بلکه انتخابات شرایطی را رقم می‌زند که آن شرایط، تعیین کننده آینده صلح پایدار در افغانستان خواهد بود.
باید انتخابات افغانستان را در کنار نقش کنونی ارگ ریاست‌جمهوری، حضور نیروهای خارجی، بازیگران سیاسی خارج از دولت و گروه طالبان که بزرگ‌ترین مخالف سیاسی و امنیتی اداره کابل است، دید.
در طول ۱۳ سال حضور نیروهای نظامی خارجی به ویژه امریکا در افغانستان، همواره مهمترین دغدغه مردم و دولت برقراری صلح پایدار و امنیت در کشور بوده است اما مهمترین فاکتور عدم برقراری امنیت یعنی مخالفت طالبان با حضور نیروهای خارجی در افغانستان همواره صلح در کشور را با موانع سخت روبرو کرده است.
اکنون نیز با فرارسیدن سال ۲۰۱۴ یعنی سال آغاز خروج نیروهای امریکایی و همچنین بالاگرفتن تنش‌های سیاسی انتخاباتی در افغانستان، گروه طالبان شرایط را بسیار مساعد دیده‌اند تا خواسته‌های خود را در کنار تحرکات نظامی مطرح کنند.
از سوی دیگر مقامات سیاسی و امنیتی و نیروهای خارجی حاضر در کشور به خوبی می‌دانند چنانچه نتوانند رضایت طالبان را جلب کنند، کماکان مشکل صلح و امنیت گریبان‌گیر کشور خواهد بود.
شاید برخی مطرح کنند مبارزه با طالبان بر گفت‌وگو و کنار آمدن با این گروه ارجحیت داشته باشد که در جواب باید گفت ۱۳ سال جنگ در افغانستان به همین منظور بوده است اما در پایان این ۱۳ سال شاهد قوت گرفتن طالبان در عرصه سیاسی و نظامی افغانستان و استیصال نیروهای خارجی از مبارزه مسلحانه با آنها هستیم.
به اذعان رسانه‌های غربی عدم برنامه‌ریزی درست نیروهای خارجی برای حکومت پساطالبان و همچنین عدم مهارت در جنگ‌های چریکی باعث شده است طالبان در این ۱۳ سال قدرتمندتر شده و اکنون در صحنه سیاسی و امنیتی افغانستان عنصری تأثیرگذار باشند.
حال با توجه به مطالب مطرح شده این ادعا زیاد دور از ذهن نیست که گردانندگان صحنه انتخابات باید در برنامه‌ریزی‌های خود طالبان را در نظر بگیرند که در غیر این صورت تلاش ۱۳ ساله حضورشان در افغانستان با شکستی سنگین روبرو خواهد شد.
حال این سوال مطرح می‌شود که با روی کار آمدن کدام کاندیداها روند صلح دائمی در افغانستان به بار خواهد نشست و در این جا هر یک از گزینه‌ها بررسی خواهد شد:
پیروزی عبدالله
موافقت با امضای پیمان امنیتی با امریکا در اولین فرصت و همچنین درخواست امتداد حضور نیروهای خارجی در خاک افغانستان تاکنون بارها از سمت عبدالله مطرح شده و همین موضوع یکی از نقاط شدید اختلافی میان وی و طالبان برای رسیدن به یک صلح بین‌الافغانستانی است.
گروه طالبان افغانستان بارها اعلام کرده‌اند که نخستین شرط آنها برای حضور در مذاکرات صلح، خروج کامل نیروهای خارجی از خاک افغانستان است. با توجه به سخنان عبدالله در مورد پیمان امنیتی و حضور طولانی مدت نیروهای خارجی در افغانستان به نظر می‌رسد با روی کار آمدن وی، شعله‌های جنگ میان حکومت و گروه طالبان شعله‌ورتر از حالت کنونی خواهد شد.
از سوی دیگر عبدالله دارای سابقه جهادی و درگیری چندین ساله با طالبان را دارد. اطرافیان عبدالله از جمله «عطا محمد نور»، «محقق»، «امرالله صالح» و دیگر رهبران جهادی افغانستان نیز عامل دیگری برای عدم پذیش عبدالله از سوی طالبان است.
پیروزی اشرف‌غنی احمدزی
اشرف‌غنی احمدزی یک پشتون رادیکال است که دراین زمینه اشتراکات قومی با گروه طالبان دارد و برخی همین قومیت را عامل نزدیکی وی با طالبان در دولت آینده می‌دانند اما باید این نکته را در نظر داشت که دامنه اختلافات میان احمدزی و طالبان بسیار گسترده است.
گروه طالبان بارها در وب سایت رسمی خود (امارت اسلامی افغانستان) به تفکرات ضد دینی و سکولار اشرف‌غنی حمله کرده و حضور وی در صحنه سیاسی افغانستان را برنامه از پیش تعیین‌شده امریکا و متحدانش می‌دانند.
از سوی دیگر حمایت برخی چهره‌ها از اشرف غنی احمدزی که بر امضای پیمان امنیتی با امریکا اصرار دارند، امکان کنار آمدن طالبان با احمدزی را بسیار کاهش می‌دهد.
احمدزی نیز مانند عبدالله اعلام کرده است در صورت پیروزی در انتخابات در اولین فرصت ممکن پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا خواهد کرد. همانطور که گفته شد شرط نخست طالبان برای مذاکره با دولت عدم امضای پیمان امنیتی و خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان که با توجه به عقاید احمدزی در این مورد نیز شاهد گسترش جنگ و درگیری میان حکومت مرکزی و طالبان در صورت پیروزی احمدزی خواهیم بود.
بقای کرزی
گزینه دیگری که این روزها زیاد هم از ذهن دور نیست بحث ادامه حکومت کرزی حتی برای مدت زمانی کوتاه مثلا شش ماه تا یک سال است.
با توجه به ادامه اختلافات گسترده میان تیم‌های انتخاباتی عبدالله و احمدزی و همچنین شرایط ویژه امنیتی در افغانستان به واسطه تشدید فعالیت نظامی گروه طالبان در سراسر کشور که می‌تواند نوعی حالت «اضطرار» به وجود آورد، می‌توان بقای حکومت کرزی را به عنوان یکی از گزینه‌های دولت آینده افغانستان در نظر داشت.
حال اگر این فرضیه را درست پنداشت که کرزی برای مدتی در حکومت باقی بماند، طالبان چه روندی را در پیش خواهند گرفت.
پس از اینکه «لویی جرگه» به اتفاق آرا تصمیم گرفت که حکومت کرزی باید پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا کند تصور بر این بود که رئیس‌جمهور افغانستان این پیمان را امضا می‌کند اما در میان ناباوری، کرزی از امضای این پیمان سرباز زد.
به گفته برخی منابع آگاه، طالبان تا قبل از اینکه کرزی از امضای پیمان امنیتی سر باز زند مذاکرات پنهانی با امریکا داشته‌اند اما پس از این اقدام رئیس‌جمهور، آنها نیز مذاکرات خود با واشنگتن را به حالت تعلیق درآوردند.
از سوی دیگر کرزی تاکنون باعث آزادی زندانیان طالب از زندان‌های مختلف شده است که به نظر می‌رسد طالبان نیز از این موضوع راضی باشند.
یکی از مهمترین اختلافات طالبان با حکومت کرزی وابستگی حکومت به امریکا است که حال اگر پیمان امنیتی امضا نشود و قرار باشد امریکایی‌ها خاک افغانستان را ترک کنند این مشکل طالبان نیز حل شدنی است.
به باور برخی کارشناسان با توجه به شرایط طالبان برای پیوستن به روند صلح (عدم امضای پیمان امنیتی و خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان) به نظر می‌رسد ادامه بقای کرزی در حکومت البته با پافشاری بر عدم پیمان امنیتی با واشنگتن می‌تواند بهترین گزینه برای آغاز جدی مذاکرات صلح با گروه طالبان و پیش بردن افغانستان به سمت صلح پایدار باشد.
این کارشناسان بر این اعتقادند که در واقع اگر این اتفاق حاصل شود به نوعی طالبان نیز وارد روند سیاسی افغانستان شده و نوعی صلح بین‌الافغانستانی در کشور به وجود خواهد آمد.
نتیجه
با توجه به مطالب فوق می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که حضور نیروهای خارجی در افغانستان مهمترین عامل ناامنی در کشور و صلح پایدار در افغانستان باید یک راه حل افغانستانی – افغانستانی پیدا کند.
در گام بعدی اگر براساس قانون اساسی، عبدالله و یا احمدزی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری شده و به ارگ راه یافتند، برای رسیدن به یک صلح پایدار گزینه‌ای جز مذاکره با طالبان و به وجود آوردن یک صلح بین‌الافغانستانی برای برقراری امنیت پایدار در کشور ندارند. این مهم حاصل نمی‌شود مگر اینکه کاندیدای پیروز پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا نکند.
در صورت ناآرام ماندن فضای سیاسی و امنیتی و احتمال بقای حکومت کرزی، وی اگر مانند گذشته بر عدم امضای پیمان امنیتی پافشاری کند، خواهد توانست این بار طالبان را پای میز مذاکره نشانده و روند صلح در کشور را به نتیجه برساند.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا)، خبرگزاری ایرانی تسنیم در مقاله ای تحولات سیاسی افغانستان را به بررسی گرفته و نوشته است که پس از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوی افغانستان، تیم «اصلاحات و همگرایی» به رهبری «عبدالله عبدالله» با مطرح کردن ادعای تقلب اعلام کرد که نتیجه انتخابات را نمی‌پذیرد و خواستار بازشماری آرا شد.
با بالا گرفتن ناآرامی‌های انتخاباتی در نهایت جان کری وزیر امور خارجه امریکا به کابل سفر کرد و با پادرمیانی وی، اشرف‌غنی احمدزی و عبدالله عبدالله بر روی دو موضوع توافق کردند:
۱. بررسی و بازشماری صدرصدی آرای دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان
۲. تشکیل دولت وحدت ملی که در آن کاندیدای پیروز به عنوان رئیس‌جمهور و کاندیدای بازنده به عنوان رئیس شورای اجرایی انتخاب شوند. البته در مدت دو سال در قانون اساسی افغانستان تغییر ایجاد شده و نظام پارلمانی جایگزین نظام ریاستی در افغانستان شود.
بار دیگر پس از این توافق مشخص شد که اختلاف و شکاف میان کاندیداهای ریاست‌جمهوری فراتر از این توافق است و روند پیشرفت بازشماری آرا متوقف شد تا جان کری نیز دوباره به خاطر نگرانی‌های امریکا به کابل سفر کرده و نقش میانجی میان عبدالله و احمدزی را بازی کند.
برخی بر این باورند که با به سرانجام رسیدن نتایج انتخابات و روشن شدن تکلیف رئیس‌جمهور، روند صلح و آرامش در افغانستان به ثبات رسیده و آرامش سیاسی و امنیتی در کشور برقرار می‌شود.
اما به نظر می‌رسد جهت قضاوت درباره صلح و امنیت در افغانستان نباید تنها فاکتور انتخابات را در نظر داشت بلکه انتخابات شرایطی را رقم می‌زند که آن شرایط، تعیین کننده آینده صلح پایدار در افغانستان خواهد بود.
باید انتخابات افغانستان را در کنار نقش کنونی ارگ ریاست‌جمهوری، حضور نیروهای خارجی، بازیگران سیاسی خارج از دولت و گروه طالبان که بزرگ‌ترین مخالف سیاسی و امنیتی اداره کابل است، دید.
در طول ۱۳ سال حضور نیروهای نظامی خارجی به ویژه امریکا در افغانستان، همواره مهمترین دغدغه مردم و دولت برقراری صلح پایدار و امنیت در کشور بوده است اما مهمترین فاکتور عدم برقراری امنیت یعنی مخالفت طالبان با حضور نیروهای خارجی در افغانستان همواره صلح در کشور را با موانع سخت روبرو کرده است.
اکنون نیز با فرارسیدن سال ۲۰۱۴ یعنی سال آغاز خروج نیروهای امریکایی و همچنین بالاگرفتن تنش‌های سیاسی انتخاباتی در افغانستان، گروه طالبان شرایط را بسیار مساعد دیده‌اند تا خواسته‌های خود را در کنار تحرکات نظامی مطرح کنند.
از سوی دیگر مقامات سیاسی و امنیتی و نیروهای خارجی حاضر در کشور به خوبی می‌دانند چنانچه نتوانند رضایت طالبان را جلب کنند، کماکان مشکل صلح و امنیت گریبان‌گیر کشور خواهد بود.
شاید برخی مطرح کنند مبارزه با طالبان بر گفت‌وگو و کنار آمدن با این گروه ارجحیت داشته باشد که در جواب باید گفت ۱۳ سال جنگ در افغانستان به همین منظور بوده است اما در پایان این ۱۳ سال شاهد قوت گرفتن طالبان در عرصه سیاسی و نظامی افغانستان و استیصال نیروهای خارجی از مبارزه مسلحانه با آنها هستیم.
به اذعان رسانه‌های غربی عدم برنامه‌ریزی درست نیروهای خارجی برای حکومت پساطالبان و همچنین عدم مهارت در جنگ‌های چریکی باعث شده است طالبان در این ۱۳ سال قدرتمندتر شده و اکنون در صحنه سیاسی و امنیتی افغانستان عنصری تأثیرگذار باشند.
حال با توجه به مطالب مطرح شده این ادعا زیاد دور از ذهن نیست که گردانندگان صحنه انتخابات باید در برنامه‌ریزی‌های خود طالبان را در نظر بگیرند که در غیر این صورت تلاش ۱۳ ساله حضورشان در افغانستان با شکستی سنگین روبرو خواهد شد.
حال این سوال مطرح می‌شود که با روی کار آمدن کدام کاندیداها روند صلح دائمی در افغانستان به بار خواهد نشست و در این جا هر یک از گزینه‌ها بررسی خواهد شد:
پیروزی عبدالله
موافقت با امضای پیمان امنیتی با امریکا در اولین فرصت و همچنین درخواست امتداد حضور نیروهای خارجی در خاک افغانستان تاکنون بارها از سمت عبدالله مطرح شده و همین موضوع یکی از نقاط شدید اختلافی میان وی و طالبان برای رسیدن به یک صلح بین‌الافغانستانی است.
گروه طالبان افغانستان بارها اعلام کرده‌اند که نخستین شرط آنها برای حضور در مذاکرات صلح، خروج کامل نیروهای خارجی از خاک افغانستان است. با توجه به سخنان عبدالله در مورد پیمان امنیتی و حضور طولانی مدت نیروهای خارجی در افغانستان به نظر می‌رسد با روی کار آمدن وی، شعله‌های جنگ میان حکومت و گروه طالبان شعله‌ورتر از حالت کنونی خواهد شد.
از سوی دیگر عبدالله دارای سابقه جهادی و درگیری چندین ساله با طالبان را دارد. اطرافیان عبدالله از جمله «عطا محمد نور»، «محقق»، «امرالله صالح» و دیگر رهبران جهادی افغانستان نیز عامل دیگری برای عدم پذیش عبدالله از سوی طالبان است.
پیروزی اشرف‌غنی احمدزی
اشرف‌غنی احمدزی یک پشتون رادیکال است که دراین زمینه اشتراکات قومی با گروه طالبان دارد و برخی همین قومیت را عامل نزدیکی وی با طالبان در دولت آینده می‌دانند اما باید این نکته را در نظر داشت که دامنه اختلافات میان احمدزی و طالبان بسیار گسترده است.
گروه طالبان بارها در وب سایت رسمی خود (امارت اسلامی افغانستان) به تفکرات ضد دینی و سکولار اشرف‌غنی حمله کرده و حضور وی در صحنه سیاسی افغانستان را برنامه از پیش تعیین‌شده امریکا و متحدانش می‌دانند.
از سوی دیگر حمایت برخی چهره‌ها از اشرف غنی احمدزی که بر امضای پیمان امنیتی با امریکا اصرار دارند، امکان کنار آمدن طالبان با احمدزی را بسیار کاهش می‌دهد.
احمدزی نیز مانند عبدالله اعلام کرده است در صورت پیروزی در انتخابات در اولین فرصت ممکن پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا خواهد کرد. همانطور که گفته شد شرط نخست طالبان برای مذاکره با دولت عدم امضای پیمان امنیتی و خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان که با توجه به عقاید احمدزی در این مورد نیز شاهد گسترش جنگ و درگیری میان حکومت مرکزی و طالبان در صورت پیروزی احمدزی خواهیم بود.
بقای کرزی
گزینه دیگری که این روزها زیاد هم از ذهن دور نیست بحث ادامه حکومت کرزی حتی برای مدت زمانی کوتاه مثلا شش ماه تا یک سال است.
با توجه به ادامه اختلافات گسترده میان تیم‌های انتخاباتی عبدالله و احمدزی و همچنین شرایط ویژه امنیتی در افغانستان به واسطه تشدید فعالیت نظامی گروه طالبان در سراسر کشور که می‌تواند نوعی حالت «اضطرار» به وجود آورد، می‌توان بقای حکومت کرزی را به عنوان یکی از گزینه‌های دولت آینده افغانستان در نظر داشت.
حال اگر این فرضیه را درست پنداشت که کرزی برای مدتی در حکومت باقی بماند، طالبان چه روندی را در پیش خواهند گرفت.
پس از اینکه «لویی جرگه» به اتفاق آرا تصمیم گرفت که حکومت کرزی باید پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا کند تصور بر این بود که رئیس‌جمهور افغانستان این پیمان را امضا می‌کند اما در میان ناباوری، کرزی از امضای این پیمان سرباز زد.
به گفته برخی منابع آگاه، طالبان تا قبل از اینکه کرزی از امضای پیمان امنیتی سر باز زند مذاکرات پنهانی با امریکا داشته‌اند اما پس از این اقدام رئیس‌جمهور، آنها نیز مذاکرات خود با واشنگتن را به حالت تعلیق درآوردند.
از سوی دیگر کرزی تاکنون باعث آزادی زندانیان طالب از زندان‌های مختلف شده است که به نظر می‌رسد طالبان نیز از این موضوع راضی باشند.
یکی از مهمترین اختلافات طالبان با حکومت کرزی وابستگی حکومت به امریکا است که حال اگر پیمان امنیتی امضا نشود و قرار باشد امریکایی‌ها خاک افغانستان را ترک کنند این مشکل طالبان نیز حل شدنی است.
به باور برخی کارشناسان با توجه به شرایط طالبان برای پیوستن به روند صلح (عدم امضای پیمان امنیتی و خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان) به نظر می‌رسد ادامه بقای کرزی در حکومت البته با پافشاری بر عدم پیمان امنیتی با واشنگتن می‌تواند بهترین گزینه برای آغاز جدی مذاکرات صلح با گروه طالبان و پیش بردن افغانستان به سمت صلح پایدار باشد.
این کارشناسان بر این اعتقادند که در واقع اگر این اتفاق حاصل شود به نوعی طالبان نیز وارد روند سیاسی افغانستان شده و نوعی صلح بین‌الافغانستانی در کشور به وجود خواهد آمد.
نتیجه
با توجه به مطالب فوق می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که حضور نیروهای خارجی در افغانستان مهمترین عامل ناامنی در کشور و صلح پایدار در افغانستان باید یک راه حل افغانستانی – افغانستانی پیدا کند.
در گام بعدی اگر براساس قانون اساسی، عبدالله و یا احمدزی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری شده و به ارگ راه یافتند، برای رسیدن به یک صلح پایدار گزینه‌ای جز مذاکره با طالبان و به وجود آوردن یک صلح بین‌الافغانستانی برای برقراری امنیت پایدار در کشور ندارند. این مهم حاصل نمی‌شود مگر اینکه کاندیدای پیروز پیمان امنیتی کابل – واشنگتن را امضا نکند.
در صورت ناآرام ماندن فضای سیاسی و امنیتی و احتمال بقای حکومت کرزی، وی اگر مانند گذشته بر عدم امضای پیمان امنیتی پافشاری کند، خواهد توانست این بار طالبان را پای میز مذاکره نشانده و روند صلح در کشور را به نتیجه برساند.
