عطامحمد نور
ترجمه: ظهیر آریایی
منبع: TRT world
مردم افغانستان در جريان چهار دهه گذشته، از جنگ‌های پی در پی، بی‌ثباتی و فقر رنج برده‌اند. ما قربانیان اشغال شوروی در دهه ۱۹۸۰ بودیم و از شروع هزاره دوم با شورش و تروریسم تحت حمایت خارجی روبه‌رو هستيم.
مردم ما با همكارى سخاوتمندانه متحدان غربى ما با موفقیت عليه اتحاد شوروى مبارزه نموده و آن‌ها را شكست دادند و در این راستا قربانی‌های عظیمی در مقاومت در برابر تروریسم در دهه ۱۹۹۰ متحمل شده‌اند. با این وجود، ملت‌هاى غربی در آن زمان در شناخت خطر تروريسم منحيث تهديدی براى صلح و امنيت جهانى كوتاهى كردند.
افغانستان گام‌های بزرگی برای ایجاد یک کشور صلح‌آمیز، مرفه و دموکراتیک برداشته است. بیش از چهل کشور نیروهای نظامی شان را تحت مأموریت حمایت قاطعِ ناتو اختصاص داده‌اند و نیروهای امنیتی و نیروهای ملی افغانستان (ANSDF) را با كمك‌هاى فنی و مالی مورد حمايت قرار داده‌اند.
ایالات متحده به‌تنهایی بیش از ۷۰۰ میلیارد دالر در راستای مبارزه با تروریسم و طالبان صرف کرده و حدود ۱۱۷ میلیارد دالر را برای بازسازی افغانستان کمک کرده است.
شکی نیست که مردمِ ما از حمایت و فداکاری شرکای بین‌المللی ما در افغانستان سپاس‌گزار هستند.
با وجود سرمایه‌گذاری‌ها و دستاورد‌هاى چشم‌گیر در طول ۱۶ سال گذشته، چالش‌های گسترده‌ای چون گسترش فعاليت شورشیان طالبان، وابستگى شديد نيروهاى دفاع ملى كشور (ANDSF) هم در بعد عملیاتى و مالی باقى مانده و سیستم شكننده سياسى زیر بار تنش‌هاى قومى روزافزون در تحول و نوسان است.
اما تعهد جامعه بین‌المللی در قبال افغانستان نمی‌تواند پایان‌ناپذير باشد و این سطح از حمایت نیز پایدار و دایمی نیست. بازبينى پیش‌بینی‌های ما و محاسبات سیاسی که بر رویکرد ما استوار باشد، نياز مبرم و فورى است.
یکی از دلایل اصلی جنگ دوام‌دار داخلی در افغانستان، ناتوانی ما در ایجاد یک محیط سازنده برای جذب حمایت پاکستان در آوردن طالبان و شبکه‌ی حقانی به میز مذاکره است.
اگر چه تلاش های ما برای بسیاری از سال‌ها نادیده گرفته شد، استراتژی جدید ایالات متحده اما این مشکل بنیادی را با اعمال فشار براى تغير رويكرد –پاکستان- در منطقه، تاييد می‌کند.
من مطمئن هستم که اگر استراتژی جدید ایالات متحده پايدار باشد، مي‌تواند به موفقیت در میدان جنگ معنا دهد و در نتيجه به امنیت بیشتر و فراهم‌آورى شرايط برای یک حل‌وفصل سیاسی نهايى با طالبان بيانجامد.
اما چالش عظیم سد راه افغانستان، سیستم سیاسی و حکومتی ناکارآمد آن است. قانون اساسی افغانستان در سال ۲۰۰۴ یک نظام ریاست‌جمهوری با قدرت بیشتر از یک سلطنت مطلق ایجاد کرد كه فاقد سیستم نظارتی و ایجاد موازنه در ریاست‌جمهوری است.
این قانون اساسى در کشوری كه داراى تنوع قومی و سنت طولانى‌مدت تقسيم قدرت دولتى بوده، یک نظام دولتی به‌شدت متمرکز را ایجاد کرده است. به‌طور سنتی، تعادل قدرت از طریق پیمان‌های نانوشته بین مرکز و حوزه‌ها، بر اساس منافع مناطق مختلف و گروه‌های قومی با مناطق دارای استقلال عملی برای تصمیم‌گیری در بخش ارائه‌ی خدمات و حکومت، حفظ می‌شد. اما این پیمان‌هاى نانوشته هرگز از طریق قانون اساسی نهادینه نشده و یا رسمی نشده‌اند.
حضور نیروهای بین‌المللی و حمایت سیاسی از افغانستان به‌گونه اشتباه به حمايت از سيستم سياسى متمركز در افغانستان تفسیر شده و دولت مرکزی را در پی‌گیری برنامه‌های تهاجمی برای تقویت قدرت ریاست‌جمهوری جسور ساخته است. این مساله توازن سنتی قدرت را تضعیف و خطوط گسست اجتماعی و سیاسی را عمیق می‌کند.
یک گفته قدیمی وجود دارد که «قدرت فساد می‌آفريند و قدرت مطلق فساد مطلق.» افغانستان نمونه‌ی واضحی است که در آن فساد شایع و حمایت می‌شود و ملاحظات قومی جایگزین شایسته‌سالارى در تعيینات دولتی شده است که منجر به ناکارآمدی و اتلاف در ادارات دولتی شده است.
در حالی‌که نيروهاى دفاع ملى افغانستان (ANDSF) شجاعانه جنگیده‌اند و قربانى‌های زیادی پرداخته‌اند، اما از رهبری ضعیف رنج می‌برند؛ زیرا در اغلب موارد تعیينات مقام‌هاى ارشد به‌جاى شايستگى، بر اساس قومیت، وفاداری به نخبگان حاکم و نحوه‌ی برخورد با منافع در انتخابات آینده، صورت گرفته است.
تمرکز قدرت منجر به قطع ارتباط بین مردم و دولت و فقدان پاسخگویی شده است که به نوبه‌ی خود باعث عدم توازن بودجه‌ی ملی، تاخیر در تصویب پروژه‌های توسعوی، رشد و توسعه‌ی نابرابر در سراسر کشور، و ضعف و ضایعات در اجرا و تحویل پروژه‌های توسعوی شده است. مهم‌تر از همه، اين وضعيت منجر به شكل‌گيرى سیستم متمرکز فساد شده است. انتخابات ریاست‌جمهوری به یک عامل بی‌ثبات‌کننده در افغانستان تبدیل شده است که گروه‌های سیاسی برای بسیج حمایت به سياست‌هاى قومى متوسل می‌شوند.
انتخابات پر از تقلب ۲۰۱۴، ما را به لبه‌ی درگیری‌های داخلى برد، كه یک‌پارچگی و ثبات کشور ما را تهديد مي‌کرد. اگرچه ما در انتخابات ۲۰۱۴ برنده شدیم، اما برای جلوگیری از بحران به‌خاطر منافع ملی و ثبات در افغانستان ما به توافق تشریک قدرت برای تشکیل دولت وحدت ملی پیوستیم.
انحصار رییس‌جمهور غنی در قدرت حتا صلاحيت وزارت‌خانه‌ها را محدود کرده و نقش آن‌ها را به وظایف روزمره دفترى تنزل داده است.
اصلاحات انتخاباتی یکی از مسائل کلیدی در توافق‌نامه‌ی حكومت وحدت ملى بود، اما ریيس‌جمهور بدون توجه به اعتراضات احزاب سیاسی، جامعه‌ی مدنی و عموم مردم، با آوردن تغيیرات ظاهرى، افراد وفادار خود را در كميسيون‌هاى انتخاباتى تعیين كرده است. کمیسیون فعلی انتخابات هیچ‌گونه استقلال و توانایی برای برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه را ندارد.
فساد متمرکز و فراگیر، فساد اداری، سوءمدیریت، انحصار قدرت، به حاشیه‌راندن شرکای قدرت دولت وحدت ملى، افزایش تنش‌های قومی و ناامنی، افغانستان را در معرض فروپاشی قرار داده است.
از زمان اعلام استعفای من از مقام ولایت بلخ از سوی رییس‌جمهور غنی، تلاش‌های هماهنگ برای حل بحران سیاسی وجود داشته است و ما دستورالعمل اصلاحى ۱۲ ماده‌يى را مطابق با توافق‌نامه‌ی حكومت وحدت ملى که بر تقاضاهای زیر تمرکز دارد، ارائه کردیم:
– اصلاح سیستم سیاسی و اداری نامناسب فعلى و ایجاد یک سیستم قابل نظارت و تعادل برای جلوگیری از سقوط ما به یک سیستم دیکتاتوری.
– اصلاح کمیسیون انتخاباتی برای اطمینان از این‌که انتخابات آزاد و عادلانه و برای مردم با نتایج قابل قبول همراه باشد.
– تمرکززدایی از سیستم برای توانمندسازی مردم، افزایش کارایی اداری و کاهش ميزان سهم قدرت، به‌طوری که انتخابات ریاست‌جمهوری دیگر مسابقه برای همه‌چیز در مقابل هیچ چیز نباشد.
– ایجاد مالکیت محلی با افراد علاقه‌مند به توسعه، حکمرانی و امنیت از طریق احترام به راى‌شان و افزايش سطح مسوولیت‌پذيرى مقامات.
– سرمایه‌گذاری در یک سیستم دموکراتیک که فراتر از حاکمیت یک رهبر خاص یا رییس‌جمهور است.
این خواسته‌ها به ایجاد یک محیط سازنده و مفید در افغانستان برای استراتژی جدید ایالات متحده جهت به‌دست آوردن نتایج و موفقیت در شکست‌دادن تروریسم کمک خواهد کرد.
ما از شرکای بین‌المللی خود مي‌خواهيم که به‌جاى حمايت از يك فرد يا يك گروه كوچك با منافع كوچك، از اصلاحاتی که مردم ما می‌خواهند، حمايت كنند.
تا زمانی که ما ايجاد اصلاح، رفع نواقص نظام سیاسی ناسازگار و سيستم را دموكراتيزه نکنیم، نه مردم افغانستان و نه شرکای بین‌المللی ما براى ساختن یک کشور امن و صلح‌آمیز که بتواند به مردم ما رفاه بدهد و در رسيدن ممانعت استفاده از خاک ما توسط تروریست‌ها، نمی‌توانند موفق شوند. ما نه‌تنها در مبارزه عليه تروریسم بلکه همچنین براى اصلاح، دموکراتیزه کردن، توسعه و مبارزه با فساد از طریق ایجاد نهادهای پایدار، متحدان جامعه‌ی بین‌المللی هستيم.
عطامحمد نور
ترجمه: ظهیر آریایی
منبع: TRT world
