پیمان اتلانتیک شمالی یا ناتو هفتاد سال قبل با امضای دوازده کشور اروپایی و امریکای شمالی ایجاد شد. اکنون پس از گذشت هفت دهه و عبور از فراز و نشیب‌های مختلف، همچنان این سوال مطرح است که آینده ناتو در کدام مسیر خواهد بود.
به تاریخ چهارم ماه اپریل سال ۱۹۴۹ نمایندگان ۱۲ کشور قرارداد تشکیل این پیمان را در واشنگتن به امضاء رساندند. این سازمان همچنان رشته پیوند محکمی میان ایالات متحده امریکا به عنوان یک ابرقدرت جهانی و کشورهای اروپایی گردید تا تضمینی باشد برای امنیت کشورهای عضو در برابر حملات مسلحانه. اما اکنون با توجه به فضای حاکم در این پیمان، سوال هایی در مورد سرنوشت و موجودیت ناتو در آینده وجود دارد.
پیمان اتلانتیک شمالی نه تنها به دلیل حضور اتحاد جماهیر شوری پیشین به عنوان یک نیروی محکم در برابر این ابرقدرت تشکیل گردید؛ بلکه همچنان جلوگیری از احتمال قدرت گیری مجدد آلمان نیز ایجاد شد. یکی از دلایل شریک ساختن آلمان در این پیمان هم جلوگیری از برگشت این کشور به نظامی شدنِ شبیه نیمه قرن بیست بود.
لارد اسمایِ بریتانیایی، نخستین دبیر کل ناتو در یک جمله تأثیربرانگیزی تشکیل این پیمان را چنین معرفی کرد: "نگهداشتن اتحاد شوروی در بیرون، جا دادن ایالات متحده در داخل و موقف آلمان در پایین".
بحران های جدید
در سال‌های ۱۹۸۹ و۱۹۹۰ وضعیت به شدت تغییر نمود. کمونیسم از داخل فروپاشید و اتحادی جماهیر شوری نیز متعاقب آن به عین سرنوشت دچار شد. قدرت‌های برنده در جنگ جهانی دوم بر سر اتحاد دو آلمان به عنوان عضو ناتو توافق نمودند.
تحولات بزرگ در اروپا همچنان سبب گردید که کشورهای عضو پیمان پیشین وارسا به شمول پولند، رومانیا و کشورهای حوزه بالکان نیز از این پیمان جدا گردیده و به ناتو بپیوندند.
اکنون بعد از گذشت این همه مدت، وضعیت شبیه جنگ سرد دوباره برگشته است. روسیه تأکید دارد که از گسترش ناتو در شرق اروپا احساس تهدید می‌کند و به همین دلیل به افزایش تجهیزات تسلیحاتی خویش پرداخته است؛ آنچه که از گسترش بیشتر ناتو جلوگیری می‌نماید. کشورهای گرجستان و اوکراین نیز دو کشوری اند که ناتو خواهان پذیرش آنان در این پیمان نمی‌باشد، زیرا هر دو کشور دردسر جدیدی برای ناتو به شمار می‌روند.
زیرا ناتو به حد کافی درگیر دشواری‌ها می‌باشد. از دهه نود به این‌سو پیمان ناتو در مناطق درگیر جنگ در جهان نیز دخالت دارد.
در ابتداء به دلیل ناسیونالیستی آلمان، همچنان بر محور عضویت این کشور در ناتو مشاجرات شدید لفظی رخ داد، اما اکنون آلمان نیز در سال‌های اخیر قدم به قدم وارد مأموریت های ناتو در کشورهای دیگر جهان به شمول حوزه بالکان و افغانستان گردیده است.
ناتو در تمام هفتاد سال حیات خویش، تنها یک بار به دلیل هدف حمله قرار گرفتن یک عضو به صورت دسته جمعی اقدام کرده است، و آن پس از حمله یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱ در ایالات متحده امریکا بود که این پیمان وارد عملیات نظامی علیه گروه طالبان در افغانستان شد.
از آغاز کار ترامپ وضعیت تغییر کرد
پس از آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ناتو بار دیگر تحت فشار قرار گرفت. ترامپ چندین بار مفهوم موجودیت ناتو و نیز وظایف مشترک اعضای ناتو را زیر سوال قرار داده است.
ترامپ در سال ۲۰۱۸ این سوال را مطرح کرد که چرا ایالات متحده امریکا به عنوان عضو ناتو از مونته نگرو به عنوان یک کشور خیلی کوچک دفاع نماید، و با چنین اقدامی داخل جنگ "سوم" جهانی گردد.
علاوه بر این، او انتقاد کرد که امریکا چرا از کشورهایی حمایت کند که به قدر کافی حق‌العضویت به ناتو نمی‌پردازند. او به ویژه آلمان را متهم نمود که بودجه خیلی کم می‌پردازد.
خانم انگلا مرکل، نخست‌وزیر آلمان همزمان در نشست سران ناتو در سال ۲۰۱۸ پاسخ داد که آلمان مدیون ناتو می‌باشد؛ اما " آلمان نیز مسئولیت‌های زیادی را در چوکات ناتو به عهده گرفته و انجام می‌دهد." او گفت: "ما دومین کشور عضو ناتو هستیم که در بحران‌های جهانی پس از ایالات متحده بیشترین سربازان را می‌فرستیم. ما بیشترین بخش توانایی‌ها و امکانات نظامی خود را در خدمت ناتو قرار داده‌ایم. و ما تا امروز به طور خیلی چشمگیر در افغانستان فعال هستیم و با این مأموریت همچنان در خدمت ناتو بوده و از علایق ایالات متحده امریکا نمایندگی می‌کنیم."
به تاریخ چهارم ماه اپریل سال ۱۹۴۹ نمایندگان ۱۲ کشور قرارداد تشکیل این پیمان را در واشنگتن به امضاء رساندند. این سازمان همچنان رشته پیوند محکمی میان ایالات متحده امریکا به عنوان یک ابرقدرت جهانی و کشورهای اروپایی گردید تا تضمینی باشد برای امنیت کشورهای عضو در برابر حملات مسلحانه. اما اکنون با توجه به فضای حاکم در این پیمان، سوال هایی در مورد سرنوشت و موجودیت ناتو در آینده وجود دارد.
پیمان اتلانتیک شمالی نه تنها به دلیل حضور اتحاد جماهیر شوری پیشین به عنوان یک نیروی محکم در برابر این ابرقدرت تشکیل گردید؛ بلکه همچنان جلوگیری از احتمال قدرت گیری مجدد آلمان نیز ایجاد شد. یکی از دلایل شریک ساختن آلمان در این پیمان هم جلوگیری از برگشت این کشور به نظامی شدنِ شبیه نیمه قرن بیست بود.
لارد اسمایِ بریتانیایی، نخستین دبیر کل ناتو در یک جمله تأثیربرانگیزی تشکیل این پیمان را چنین معرفی کرد: "نگهداشتن اتحاد شوروی در بیرون، جا دادن ایالات متحده در داخل و موقف آلمان در پایین".
بحران های جدید
در سال‌های ۱۹۸۹ و۱۹۹۰ وضعیت به شدت تغییر نمود. کمونیسم از داخل فروپاشید و اتحادی جماهیر شوری نیز متعاقب آن به عین سرنوشت دچار شد. قدرت‌های برنده در جنگ جهانی دوم بر سر اتحاد دو آلمان به عنوان عضو ناتو توافق نمودند.
تحولات بزرگ در اروپا همچنان سبب گردید که کشورهای عضو پیمان پیشین وارسا به شمول پولند، رومانیا و کشورهای حوزه بالکان نیز از این پیمان جدا گردیده و به ناتو بپیوندند.
اکنون بعد از گذشت این همه مدت، وضعیت شبیه جنگ سرد دوباره برگشته است. روسیه تأکید دارد که از گسترش ناتو در شرق اروپا احساس تهدید می‌کند و به همین دلیل به افزایش تجهیزات تسلیحاتی خویش پرداخته است؛ آنچه که از گسترش بیشتر ناتو جلوگیری می‌نماید. کشورهای گرجستان و اوکراین نیز دو کشوری اند که ناتو خواهان پذیرش آنان در این پیمان نمی‌باشد، زیرا هر دو کشور دردسر جدیدی برای ناتو به شمار می‌روند.
زیرا ناتو به حد کافی درگیر دشواری‌ها می‌باشد. از دهه نود به این‌سو پیمان ناتو در مناطق درگیر جنگ در جهان نیز دخالت دارد.
در ابتداء به دلیل ناسیونالیستی آلمان، همچنان بر محور عضویت این کشور در ناتو مشاجرات شدید لفظی رخ داد، اما اکنون آلمان نیز در سال‌های اخیر قدم به قدم وارد مأموریت های ناتو در کشورهای دیگر جهان به شمول حوزه بالکان و افغانستان گردیده است.
ناتو در تمام هفتاد سال حیات خویش، تنها یک بار به دلیل هدف حمله قرار گرفتن یک عضو به صورت دسته جمعی اقدام کرده است، و آن پس از حمله یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱ در ایالات متحده امریکا بود که این پیمان وارد عملیات نظامی علیه گروه طالبان در افغانستان شد.
از آغاز کار ترامپ وضعیت تغییر کرد
پس از آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ناتو بار دیگر تحت فشار قرار گرفت. ترامپ چندین بار مفهوم موجودیت ناتو و نیز وظایف مشترک اعضای ناتو را زیر سوال قرار داده است.
ترامپ در سال ۲۰۱۸ این سوال را مطرح کرد که چرا ایالات متحده امریکا به عنوان عضو ناتو از مونته نگرو به عنوان یک کشور خیلی کوچک دفاع نماید، و با چنین اقدامی داخل جنگ "سوم" جهانی گردد.
علاوه بر این، او انتقاد کرد که امریکا چرا از کشورهایی حمایت کند که به قدر کافی حق‌العضویت به ناتو نمی‌پردازند. او به ویژه آلمان را متهم نمود که بودجه خیلی کم می‌پردازد.
خانم انگلا مرکل، نخست‌وزیر آلمان همزمان در نشست سران ناتو در سال ۲۰۱۸ پاسخ داد که آلمان مدیون ناتو می‌باشد؛ اما " آلمان نیز مسئولیت‌های زیادی را در چوکات ناتو به عهده گرفته و انجام می‌دهد." او گفت: "ما دومین کشور عضو ناتو هستیم که در بحران‌های جهانی پس از ایالات متحده بیشترین سربازان را می‌فرستیم. ما بیشترین بخش توانایی‌ها و امکانات نظامی خود را در خدمت ناتو قرار داده‌ایم. و ما تا امروز به طور خیلی چشمگیر در افغانستان فعال هستیم و با این مأموریت همچنان در خدمت ناتو بوده و از علایق ایالات متحده امریکا نمایندگی می‌کنیم."
منبع : دویچه وله
