توانمندسازی چیست؟ چرا توانمندسازی زنان مهم است؟ چطور باید توانمند شد؟ اینها سوالاتی است که مقاله حاضر به آن پرداخته است.
تعاریف متفاوتی برای توانمندسازی بیان شده است. از جمله اینکه، توانمندسازی یا توانافزایی یک روند و فرایندِ همهجانبه و روبهرشد است که در طی آن افراد و گروههایی که به هر دلیلی از سهم مساوی و منصفانهای از منابع برخوردار نیستند، بتوانند به اندازهی سایر افراد جامعه و شایستگیهای خودشان به منابع دسترسی و بر آن کنترول داشته باشند.
امروزه دولتها با توجه به درک میزان اهمیت توانمندسازی و میزان تاثیرگذاری آن بر روند توسعه و پیشرفت کشورشان، به توانمندسازی شهروندان توجه میکنند. بیگمان توانمندسازی شهروندان، با توجه به اینکه در کشورهای مختلف جهان بخش بزرگی از تحقیقات روی این حقیقت است که یک شهروند مطلوب دارای چه ویژگیهایی باشند و چگونه میتوان این ویژگیها و صفات را در اقشار جامعه توسعه داد، یکی از وظایف مهم دولت محسوب میشود.
در کشور ما به توانمندسازی شهروندان توجه مناسب و درخوری صورت نگرفته است. به همین لحاظ تعداد کثیری از شهروندان، از بینش و معرفت عمیق مورد نیاز برای مشارکت در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی جامعه، برخوردار نیستند. شهروندان زن از این گروه هستند. امروزه به زنان به عنوان نیمی از شهروندان جامعه و کسانی که در فرهنگسازی و توسعه کشور سهم قابل ملاحظهای دارند، توجه ویژهای نشده است.
به همین لحاظ لازم است که برای شکوفایی و توسعه کشور، نیمی از پیکرهی جامعه که زنان میباشند توانمند شوند. خودِ توانمندسازی زنان فرایندی است که طی آن، بانوان از نیازها و خواستههای درونی خود آگاه میشوند، جرأت دستیابی به هدف را در خود تقویت میکنند و از تواناییهای لازم برای عملیسازی خواستههای خود برخوردار میشوند.
چرا توانمندسازی زنان مهم است؟
توانمندسازی زنان بنا به چند دلیل عمده از اهمیت بالایی برخوردار میباشد.
اول) نقش سازنده زنان در حفظ و مدیریت نهاد خانواده و تربیت نسل آینده.
دوم) ایجاد اعتماد به نفس در زنان و آشنایی با حقوق فردی و اجتماعیشان.
سوم) سهمگیری زنان در فعالیتهای اقتصادی جامعه که باعث خروج مردم جامعه از چرخه فقر میشود.
چهارم) جامعه و افراد جامعه به تواناییهای زنان باورمند میشوند و باعث سهم نظر زنان در دولت و شنیدهشدن صدای زنان در تصمیمگیریهای جامعه میشود.
پنجم) ارتقای سطح بهداشت.
بنا به اهمیت توانمندسازی زنان میبایست دولت و جامعه بینالملل به توانمندسازی زنان توجه خاص مبذول کند. به صورت کلی توانمندسازی زنان در سه سطح صورت میگیرد:
در سطح سیستم: میتوان با زمینهسازی و ایجاد فرصتهایی برای مشارکت و حضور زنان و دختران در فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و افزایش مشارکت زنان در جامعه به توانمندسازی آنان کمک نمود. اما باید ذکر کرد که توانمندسازی زنان فقط معطوف به زنان نیست، بلکه مردان نیز باید توانمند شوند تا آنها به تواناییهای زنان باورمند شده و از افکار زنان در تصمیمگیریها استفاده کنند.
در سطح نهاد: ایجاد شبکه برای ایجاد و گسترش فعالیتهای اقتصادی و همچنین آگاهسازی و توانمندسازی فعالان اجتماعی ،برنامهریزان و تسهیلگران پروژههای توسعه در مورد تعاریف و مفاهیم توانمندسازی زنان. بنابراین سازمانی که پروسه توانمندسازی را انجام میدهد باید از ظرفیتهای لازم توانمندسازی برخوردار باشد و به نحوه عملی کردن آن آشنایی داشته باشد تا بتواند موفق شود.
در سطح فردی: زنان باید در بخش آموزش و پرورش شرکت کنند تا نسبت به حقوق فردی و اجتماعی خودشان آگاهی پیدا نمایند. در سطح فردی آموزش و آگاهسازی برای همه افراد جامعه موثر میباشد. همچنین افراد و دیگر افراد جامعه باید کمک کنند تا قوانین و هنجارهایی که مانع پیشرفت زنان میشود از بین بروند تا یک جامعه پویا و پیشرفته داشته باشیم.
بنابراین توانمندسازی در جامعه فرهنگی پویا میباشد. دولتها همه باید در راستای توانمند ساختن شهروندانِ خود جهت حفظ ثبات و رسیدن به اهداف توجه نمایند، خصوصا توانمندسازی زنان که به لحاظ دلایلی از جمله سواد کم و بیسوادی و همچنین پیروی از فرهنگ سنتی و موارد دیگر، نتوانستهاند خود را مانند دیگر افراد جامعه مجهز به مهارتهای لازم نمایند. بنابراین توجه به نیمی از پیکره جامعه به معنای دخالت دادن و قبولی افکار زنان در دولت و جامعه خصوصا اجازهدادن به آنها میباشد که بتوانند در مورد خود و خانوادهشان تصمیم بگیرند.
نویسنده: زینب افتخاری