مقابله با رنج‌های زندگی و مسئولیت زنان و مردان

نمونۀ طبیعی و مثال‌زدنیِ این رنج، فرزندآوری، تربیت فرزند و نگهداری از فرزند است که خدا در این‌باره سخن گفته و فرزندان را برای همیشه مدیون مادران قرار داده است. مادران قدرت تحمل این رنج را دارند. این قدرت‌ها هر کدام مسئولیت‌هایی را به دنبال می‌آورد که هم مادران باید آنها را بشناسند، و هم پدران.

اگر بخواهیم در دوران معاصر یک چهرۀ مسئولیت‌پذیر در حیطۀ خانواده را به عنوان الگو مطرح کنیم، بی‌گمان حضرت امام خمینی "ره" در کنار همۀ فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی‌اش، به عنوان یک چهرۀ شاخصِ مسئولیت‌پذیر در محیط خانواده نیز مطرح خواهد بود؛ ایشان تأثیر تربیت مادر بر فرزند را قابل مقایسه با هیچ فرد دیگری -حتی پدر- نمی‌‌داند. اگر یک مادر به قدرت خود در تأثیرگذاری بر فرزندش واقف باشد، از شناخت و انجام دقیق مسئولیت خودش لذت خواهد برد.

روان‌شناسان میزان تحمل و بردباریِ زنان در برابر رنج را اندازه‌گیری و بیشتر از تحمل مردان اعلام کرده‌اند. البته معنای این حرف، این نیست که زن‌ها را به رنج کشیدن تشویق کنیم؛ ولی می‌دانیم «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی کَبَدٍ...یعنی انسان در رنج آفریده شده است".

برخی رنج‌ها مختص مردان، برخی مختص زنان و برخی هم مشترک هستند. اگر بخواهیم از رنج فرار کنیم، دچار رنج‌های بیشتری خواهیم شد. رنج مثل موج خروشانی که انسان را به درون دریا می‌کشد و غرق می‌کند و او را نابود خواهد کرد؛ اما اگر مثل موج‌سواران بر روی این موج‌ها سوار شویم، ورزش و تفریح خواهیم کرد.

1- مسئوليت مرد: پدران گاهی از همسران خود گله‌مند می‌شوند، چرا که مطابق میل آنها رفتار نمی‌کنند. مردان در زمان خواستگاری و زمانی که به دنبال همسر محبوب خود می‌گردند، انعطاف‌پذیری بیشتری در مورد طرف مقابل دارند؛ این انعطاف‌پذیری باید تا آخر عمر ادامه پیدا کند. کما اینکه حضرت ابراهیم (ع) در ارتباط با ساره، در آن شرایط خاص این هم‌نوایی و هماهنگی را داشت.

در روایت است که «حرف دل زنت را گوش بده تا او به تو علاقه پیدا کند.»؛ البته این روایت هم هست که «مردی که مطیع زنش باشد، ملعون است.». هر دو روایت را داریم، شنونده باید عاقل باشد. البته باید توجه داشت که اگر زن جای مرد را بگیرد و بخواهد بر مرد فرماندهی کند و مرد از سر عجز، ترس یا فرار از دردسر، از زن اطاعت کند، مرد ملعون است؛ نه اینکه فقط خدا از او بدش بیاید، نه! این مرد پیش زن خودش هم محبوب نخواهد بود. فرزندان بدی هم به بار خواهد آورد و به نظام اجتماعی آسیب خواهد زد. لذا مرد باید اقتدار داشته باشد و پادشاه و فرمانروای خانه باشد؛ البته این فرمانروایی مطلق نیست؛ اگرچه بعضی زن‌ها این اقتدار مرد را به راحتی می‌کوبند و خیلی از مردها هم تسلیم می‌شوند.

از طرفی می‌فرمایند «علامت مرد منافق این است که خانواده به میل او غذا بخورند و علامت مرد مؤمن این است که او به میل خانواده غذا می‌خورد.». براستی که خداوند چه ترکیب زیبایی ایجاد کرده است. همین مرد مقتدر و فرمانروا وقتی به خانه می‌آید می‌گوید «امروز می‌خواهیم برویم بیرون! بچه‌ها، چه دوست دارید که بخریم؟» و بعد می‌گوید «خانم! شما این غذا را دوست داری، این را حتماً می‌خرم.». این برای یک زن لذت‌بخش است. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: «وقتی زن عصبانی شد و بدگویی کرد، شما در مقابل او سکوت کنید.».

آقایانِ زیادی از دعواها و مشاجرات خانوادگی گله می‌کنند؛ وقتی به آنها گفته می‌شود که «شما در این دعواها، مشاجره نکن.» می‌گوید «نمی‌شود!»، ولی می‌شود. «اگر دختربچۀ سه ساله‌ای داشته باشی که همین حرف‌های زنت را به تو بزند، چه کار می‌کنی؟»، می‌گوید «با خودم می‌گویم او بچه است، عیبی ندارد. حواس و سرش را گرم می‌کنم.» عیناً باید همین برخورد را با زن انجام داد. او گاهی اوقات مثل دختربچه‌ای که پدرش را اذیت می‌کند، می‌خواهد تو را به ستوه بیاورد. تو باید به پای او بنشینی و بردبارانه او را تحمل کنی. مگر نه این است که قرآن می‌فرماید «الرجال قوامون علی النساء» شما که مرد هستی و قوی پس چرا عصبانی می‌شوی؟ حالا یک چیزی گفته! مگر تو چه کسی هستی که اگر کسی چیزی به تو بگوید، طوری بشود در عالم؟».

2- مسئولیت زن: گاهی اوقات مرد حتی اگر هیکل بزرگ، پول و زور زیاد و محاسن سفید هم داشته باشد، دوست دارد مورد نوازش همسرش قرار بگیرد؛ مانند دوران کودکی که مادرش او را نوازش می‌کرد. گاهی مرد این نیاز را دارد و گاهی زن.

رهبری انقلاب اسلامی امام خامنه‌ای هم در فرمایش‌هایشان تصریح کرده‌اند که گاهی اوقات مردان مثل یک بچه جز خرابکاری چیزی ندارند! من تعجب می‌کنم از زنانی که از مردان خود گله‌مندند، ولی از بچه‌هایشان خیر! وقتی بچه لباسش را کثیف می‌کند، لباسِ تمیز تن او می‌کند و هیچ کینه‌ای از بچه‌ی خود به دل نمی‌گیرد.

افراد مسئولیت‌ناپذیر و مسئولیت‌نفهم، اگر مذهبی باشند دوست دارند همسری شبیه امیرالمؤمنین یا حضرت زهرای اطهر از آسمان برایشان بیاید، در غیر این صورت زندگی را به هم می‌ریزند. این افراد ابتدا خودشان را ناراحت می‌کنند و سپس دیگران را ناراحت می‌کنند.

نویسنده: سید صادق حسینی