شهرهای الکترونیک در جهان با سرعت رو به توسعه بوده و فرصت‌های بسیاری را برای محیط‌های زندگی و کار و تفریح مردم به وجود آورده است. در این مقاله هدف، مزایا و ضرورت شهر الکترونیک توضیح داده شده و همین‌طور تبعات مثبتی که در اثر ایجاد و تحقق شهر الکترونیک در هر شهری از جمله شهرهای کشور افغانستان حاصل خواهد شد، مورد توجه قرار گرفته است.
امروزه با ورود به هزاره سوم و شروع عصر مجازی و با قدم نهادن به حیطه‌ی نانوتکنولوژی و ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، اکثر جوامع دستخوش تغییرات بنیادین و اساسی شده‌اند. ایجاد شهر الکترونیک و قدم گذاشتن در مرحله‌ی فناوری اطلاعات نیز فرصتی انکارناپذیر است. در واقع شهر الکترونیک پیش‌نیاز شهر هوشمند است. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تحول و توسعه جوامع محسوب میشود.
در واقع، امـروزه شناسـایی شـهروندان جدید و آماده سازی نظام تعلیم و تربیت برای توجه به این فناوری‌ها در دستور کار بسیاری از مجامع علمی بین المللی قرار دارد. (Lee, 2000, 378) شهر، مکانی است که رضایت شهروندان را با برآوردن نیازهای آنها به بهترین نحوه ممکن از طریق تنظیمات اجتماعی، توازن سازمانی کلان در جامعه و بخش کار، تأمین میکند و جامعه را به سمت اهداف کنونی خود سوق می‌دهد. شهرها باید زنده و پویا باشند، از این رو باید مراقب بود که ریشه پایدار داشته باشند.
به عبارتی دیگر برخی نظریه پردازان یاد آور شده‌اند که شهرها می توانند با ساکنان‌شان صحبت کنند و به صورت کلامی با شهروندان مرتبط شوند Motlaq, 2009:891) &Navabakhsh). ماهیت توزیعی اینترنت فرصت هایی را برای اتصال فضاهای شهری به شکل جدیدی از شهرهای شبکه ای فراهم آورده است (Huang et al, 2002:39). یکی از مفاهیمی که امروزه به طور گسترده در تمامی جوامع به خصوص در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است، شهر الکترونیک می باشد. شهر الکترونیک یک اختراع نوآورانه نیست، بلکه واقعیتی که بر اساس نیاز جامعه امروزی، جایگاه خود را نمایان کرده است. شهر الکترونیک واقعیت آینده شهرهای سنتی با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و حاصل توسعه دنیای اطلاعات میباشد. توسعه چشمگیر بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و مدیریت شهری با ایده های نو در اداره شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازه های شهرهای الکترونیک قرار داده است.
شهر الکترونیک شهری است که در آن اغلب فعالیت ها به وسیله تسهیلات اینترنتی و سیستم های الکترونیکی تحقق می یابد. این امکانات باید برای تمامی شهروندان در تمام نقاط اداری داخل شهر و دسترسی به تمام اطلاعات مورد نیاز در هر ساعت از هفته با استفاده از روش‌های مطمئن و قابل اعتماد امکان پذیر باشد ( Jalali, 2003:36). مهمترین هدف شهر الکترونیک خدمت رسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایت آنان میباشد. این در صورتی است که افراد جامعه به عنوان دریافت کننده این خدمات، قابلیت استفاده از این خدمات را داشته باشند. (Ebbers, 2007, 22).
مزایای شهر الکترونیک شامل افزایش کارایی، اثر بخشی و صرفه جویی در مدیریت شهری، آسایش و رفاه شهروندان در دسترسی به خدمات شهری و مشارکت بیشتر آنها در امور شهری، انتشار سریع اطلاعات و هماهنگی بیشتر بین واحدهای اصلی و فرعی سازمان های شهری و کمک به اجرای وظایف شهرداری همانند توسعه زیر ساختار شبکه، فرهنگ، امور آموزشی و اجتماعی است (ویسی و قیسوندی ,1390:43). همین طور میتوان از تمرکززدایی در شهر، برقراری ارتباطات گسترده و آسان میان مراکز دولتی و خصوصی، سازمانها و مؤسسه ها و مردم، سهولت خدمات رسانی به شهروندان از طریق دسترسی مجازی به خدمات و امکانات، کاهش نتایج منفی کاغذبازی و بروکراسی اداری، مشارکت غیرحضوری شهروندان در جامعـه شهری، صرفه جویی در هزینه زمان و انرژی، کاهش تقاضای سفرهای شهری، ساماندهی ترافیک و ... نام برد (سلطانی ،1388: 5).
ایجاد دولت الکترونیک و به تبع آن پیاده سازی شهر الکترونیک با چالش‌هایی همراه است. برخی از این چالش ها در کشورهای مختلف عبارتند از به روز رسانی سیستم های رایانه ای و شبکه های الکترونیکی، محدودیت های نرم افزاری، عدم دسترسی عمومی به اینترنت، وجود شکاف دیجیتال، مسائل مربوط به امنیت و حریم شخصی، آموزش شهروندان برای استفاده از خدمات شهر الکترونیک، تغییر ساختار اداری و اجرایی شهر و دولت و وجود چالش های فرهنگی و اجتماعی، افزایش روزافزون جمعیت در شهرها، مشکلات زندگی شهرنشینی از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نارسایی‌های موجود در انجام امور روزمره اداری و اجتماعی شهروندان، ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع و زمان و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و بسیاری از مسائل دیگر موجب شده است تا استفاده از فن آوری اطلاعات به عنوان ابزاری کارا و اثربخش در کنار مدیریت صحیح شهری مورد توجه قرار گیرد. آنچه که امروزه همگان بدان اذعان دارند.
در واقع جهان در حال گذار از عصر صنعت و تولید به سوی عصر اطلاعات و دانش محور است. بنابراین، می‌بایست امور شهری نیـز بـه سوی الکترونیکی شدن پیش روند. ایجاد سهولت در فرایند کاری سازمان و ایجاد مناطقی آرام، پایدار و بدون نابرابری، افزایش کیفیت و بهره‌وری خدمات در طول ساعت کاری و راهی که شهروندان بتوانند به خدمات در هر مکانی دست یابند از ضرورت های ایجاد شهر الکترونیک است و هم‌اکنون رشد و توسعه تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات ایـن شرایط را بـرای دولت بـه منظـور پاسخگویی به نیازهای مردم آماده میکند. (Tohidi and Jabbari, 2010: 1107
در واقع ایجـاد شـهر الکترونیـک تـاثیرات بـسیاری را در زمینـه اقتـصادی، اجتمـاعی، فرهنگی و سیاسی برای شـهر بـه دنبـال خواهـد داشـت. در زمینـه اقتـصادی توسـعه تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکـی و ارتبـاط تجـاری شـهر بـا کـشورهای همسایه و سایر نقاط جهان بخشی از تاثیرات آن خواهد بود. ارائه خدمات به هنگام به شهروندان موجـب افـزایش رضایتمندی آنهـا از اسـتفاده از خـدمات عمـومی و خصوصی شده و امکان تشکیل گروه‌ها و اجتماعات به هنگـام فـراوان و هـمچنـین رای گیری بـه هنگـام و توزیـع عادلانـه امکانـات را فـراهم مـی‌آورد.
ایجـاد زمینـه استفاده از نظر شهروندان در مدیریت شهر از جمله اثرات اجتمـاعی اجـرای پـروژه شهر الکترونیک خواهد بود. در زمینه‌هـای فرهنگـی نیـز اجـرای شـهر الکترونیـک تأثیرات زیادی را به دنبال دارد. بـه طـور مثـال از شـفاف سـازی، اطـلاع رسـانی، آمـوزش مجـازی شـهروندان در حـوزه‌هـای عمـومی و اختـصاصی، امکـان انتـشار رسانه های دیجیتالی برای شهروندان، انتـشار اخبـار و اطلاعـات بـه هنگـام و اثـرات فرهنگی بسیار دیگری را میتوان نام برد. (King, 2007, 50
شــهر الکترونیک از مؤلفه‌هایى تشــکیل می شود که تعاملات هوشــمند آنها، محیطی مجازی را برای زندگی فراهم میکند. هر شــهر الکترونیک شــامل 4 بخش اساســی میشود :
زندگی الکترونیک
ســازمان الکترونیک،
دولت الکترونیک،
زیرساخت الکترونیک Asgharizadeh, et al, 2008: 295)
تحقق شهر الکترونیک علاوه بر ایجاد الگویی نوین در سطح شهرها، دسترسی شهروندان و مدیران را به خواسته‌های یک جامعه شهری توسعه یافته، خلاق، پاک، فرهنگی و دانش محور را فراهم می کند. فناوری اطلاعات توسعه سریعی دارد و ابزار مفیدی برای توسعه مجدد شهرها خواهد بود. تحولات کوتاه مدت شبکه های محلی بی سیم ممکن است نامعلوم باشد اما پتاسیل زیادی برای باز کردن زمینه های جدید فرصت های اجتماعی و کسب و کار دارد.
در میان‌مدت باعث هوشمندی محیط و فضاهای شهری می‌شوند که برای بهبود حمل و نقل و معماری شهری می گردد. (Pearson,2006:3) و در کل الگوهای کاربری اراضی تا واحدهای مسکونی اثر گذار است. &Olajide, 2011:210). Bishi) و مهم ترین اثرات آن بر سلامتی، حکم‌روایی و امنیت جوامع است. از جمله مهمترین مسائل شهری، ارائه خدمات مطلوب به شهروندان است. علاوه بر این می تواند موجب ارتقاء کمی و کیفی خدمات شهری گردیده و باعث تعامل بین مدیریت شهری و شهروندان در ابعاد مختلف گردد.
یکی از نیازهای اولیه تحقق ارائه خدمات مطلوب و ارتقای مشارکت شهروندی، فراهم آوردن دسترسی مدیران شهری و شهروندان با اطلاعات جامع، کامل، مناسب و به موقع در قالب های متنوع و جذاب مورد نیاز توسعه پایدار است. شهر الکترونیک، یکی از مفاهیم نوظهور است که با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات متولد شده است و قابلیت حل بسیاری از مشکلات بغرنج و پیچیده زندگی امروزی شهرها را دارد (قادری و امیری، 1386: 102). این شهر در جهت ایجاد "سازمان شیشه ای" است به گونه ای که تمام کارکردها و هدف های سازمان به طور شفاف قابل مشاهده باشند (حاتمی نسب و همکاران، 1390: 2).
ایجاد شهرهای الکترونیک در سطح جهان بسیار به شدت مورد توجه قرار گرفته و گسترش آن فرصت های بسیاری برای محیط های زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده و توسعه بسیاری از شهرها در سال های اخیر مدیون گسترش ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی است. نمونه آن تورنتو در کانادا، سئول پایتخت کره جنوبی، سنگاپور و تایوان و... گام های مؤثری را برای فراهم آوردن شرایط خاص و کسب تجربه مناسب در این زمینه برداشته اند) 1016:2011 Tohidi and Jabbari,).
با توجه به مطالب ذکر شده و با توجه به افزایش روزافزون جمعیت در شهرها، مشکلات زندگی شهرنشینی از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نارسایی های موجود در انجام امور اداری و اجتماعی شهروندان، ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع و زمان و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و بسیاری از مسائل دیگر موجب شده است تا استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری کارا و اثربخش در کنار مدیریت و برنامه ریزی صحیح شهری مورد توجه قرار گیرد. در شهر الکترونیک بسیاری از مشکلات شهرهای سنتی مانند آلودگی هوا، انتظار کشیدن طولانی، ترافیک و غیره وجود ندارد و رسیدن به چنـین شهری غایت نهایی مدیران شهری می باشد.
در بسیاری از شهرهای الکترونیک کارها را میتوان بسیار ساده تر و با اطمینان بیشتر انجام داد. از آنجایی که در شهرها اغلب کارهای روزمره از طریق رایانه و اینترنت انجام میشود، در وقت و هزینه به میزان چشم‌گیری صرفه جویی می‌گردد. برای مثال از کارهای بانکی و ادارات گرفته تا بازدید از نمایشگاه و غیره که همه از راه دور در تمام اوقات شبانه روزی در دسترسی تمام مردم قرار می‌گیرنـد انجـام مـی‌شـود. شهر الکترونیک محیطی مطلوب برای زندگی، تفریح کار و تلاش است. مردم در شهرهای الکترونیکـی زمـان بیشـتری بـرای تفـریح و اسـتراحت خواهند یافت و رشد اقتصادی و بهره وری در اینگونه شهرها بسیار بیشتر از شهرها سنتی و فعلی خواهد بود. در شهرهای الکترونیکی مشاغل بسیاری به وجود می آید.
داکتر فروزان طاهری/ متخصص جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
منابع:
جلالی،علی اکبر، ): (1385روستای الکترونیک، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ،تهران.
حاتمی نسب،حسن؛طالعی فر،رضا؛عسکری نژاد، منیره؛دهقانی،علی(1390). ارزیابی دیدگاه مدیران در خصوص وضعیت شهر الکترونیک( مزالعه موردی شهر الکترونیک یزد)،فصلنامه علمی – پژوهشی کاوش ها مدیریت بازرگانی.
سلطانی، مرضیه، ): (1388): تحلیلی فضایی نقش ICTدرگردشگری الکتریکی شهراصفهان ،پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، گروه جغرافیا دانشگاه اصفهان.
ازویسی، اکبروقیسوند آرمان) :(1390شهر هوشمند، تکوین انقلاب نوین ،شهر الکترونیک واقعیت فردا ،نشریه کتاب هنر
5. Asgharizadeh. E. et al. (2008). The identification of the electronic city application obstacles in Iran. World Academy of science, Engineering and Technology.(41):294:299.
6.Bishi, Hakeem and Oluwafemi Olajide (2011), Effects of Information Technology Facilities on the Urban Environment: A Comparative Study of Lagos Island and Victoria Island, Lagos, Proceedings REAL CORP 2011 Tagungsband, pp:209-217
7.Ebbers, W. E., (2007), “Electronic government: Rethinking channel management strategies,” overnment Information Quarterly, 22.
8.Jalali. A.A (2003): electronic city tehran: the iranin science and industry university, publication center.
9. ، Lee, J. K., 2000, “The e-citizen,” Social Education , 468 و
10.Huang, C.H., Wan, P.H., Lee, Y.Z., Su, J.Y., Lai, T.,Chang, C.L. and Liu, Y.T. (2002), Some Phenomena of Spatial Interaction in the Architectural Design Research in Asia Networked Spaces, Proceedings of the 7th International Conference on Computer Aided983-2473-42-X] Cyberjaya (Malaysia) 18–20 April 2002, pp. 39-47 ISBN
11.Navabakhsh. M and M. Motlaq(2009), Effects of urban information and communication technology on sustainable Development, Journal of Food,Agriculture & Environment Vol.7 (3&4) : 8 9 1 -897.
12.Reddic , c (2002) . Citizen Iteraction With E-government : From the streets toservers ,governmientImformation Quarterly 22
Sinnari, Duaa and Hana Al-Nuaim, 2012, The Use of Mobile Technology for Citizen E-Participation,
13.Tohidi. H.; Jabbari, M.; (2010). The main requirement to implement electronic city, journal of procedia computer science, 3(2011), p.p 1101-1105.
14.Tohidi, Hamid and Mohammad Mehdi Jabbari,2011, The main requirements to implement an electronic city, Procedia Computer Science 3 (2011) 1106-1110.
15.King, S.,(2007), “Citizen as customers: Exploring the future of CRM in UK local government,” Government Information Quarterly, 24
Pearson, Ian(2006), The role of future ICT in city development, foresight, Vol. 8 Iss: 3, pp.3 – 16.
امروزه با ورود به هزاره سوم و شروع عصر مجازی و با قدم نهادن به حیطه‌ی نانوتکنولوژی و ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، اکثر جوامع دستخوش تغییرات بنیادین و اساسی شده‌اند. ایجاد شهر الکترونیک و قدم گذاشتن در مرحله‌ی فناوری اطلاعات نیز فرصتی انکارناپذیر است. در واقع شهر الکترونیک پیش‌نیاز شهر هوشمند است. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تحول و توسعه جوامع محسوب میشود.
در واقع، امـروزه شناسـایی شـهروندان جدید و آماده سازی نظام تعلیم و تربیت برای توجه به این فناوری‌ها در دستور کار بسیاری از مجامع علمی بین المللی قرار دارد. (Lee, 2000, 378) شهر، مکانی است که رضایت شهروندان را با برآوردن نیازهای آنها به بهترین نحوه ممکن از طریق تنظیمات اجتماعی، توازن سازمانی کلان در جامعه و بخش کار، تأمین میکند و جامعه را به سمت اهداف کنونی خود سوق می‌دهد. شهرها باید زنده و پویا باشند، از این رو باید مراقب بود که ریشه پایدار داشته باشند.
به عبارتی دیگر برخی نظریه پردازان یاد آور شده‌اند که شهرها می توانند با ساکنان‌شان صحبت کنند و به صورت کلامی با شهروندان مرتبط شوند Motlaq, 2009:891) &Navabakhsh). ماهیت توزیعی اینترنت فرصت هایی را برای اتصال فضاهای شهری به شکل جدیدی از شهرهای شبکه ای فراهم آورده است (Huang et al, 2002:39). یکی از مفاهیمی که امروزه به طور گسترده در تمامی جوامع به خصوص در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است، شهر الکترونیک می باشد. شهر الکترونیک یک اختراع نوآورانه نیست، بلکه واقعیتی که بر اساس نیاز جامعه امروزی، جایگاه خود را نمایان کرده است. شهر الکترونیک واقعیت آینده شهرهای سنتی با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و حاصل توسعه دنیای اطلاعات میباشد. توسعه چشمگیر بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و مدیریت شهری با ایده های نو در اداره شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازه های شهرهای الکترونیک قرار داده است.
شهر الکترونیک شهری است که در آن اغلب فعالیت ها به وسیله تسهیلات اینترنتی و سیستم های الکترونیکی تحقق می یابد. این امکانات باید برای تمامی شهروندان در تمام نقاط اداری داخل شهر و دسترسی به تمام اطلاعات مورد نیاز در هر ساعت از هفته با استفاده از روش‌های مطمئن و قابل اعتماد امکان پذیر باشد ( Jalali, 2003:36). مهمترین هدف شهر الکترونیک خدمت رسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایت آنان میباشد. این در صورتی است که افراد جامعه به عنوان دریافت کننده این خدمات، قابلیت استفاده از این خدمات را داشته باشند. (Ebbers, 2007, 22).
مزایای شهر الکترونیک شامل افزایش کارایی، اثر بخشی و صرفه جویی در مدیریت شهری، آسایش و رفاه شهروندان در دسترسی به خدمات شهری و مشارکت بیشتر آنها در امور شهری، انتشار سریع اطلاعات و هماهنگی بیشتر بین واحدهای اصلی و فرعی سازمان های شهری و کمک به اجرای وظایف شهرداری همانند توسعه زیر ساختار شبکه، فرهنگ، امور آموزشی و اجتماعی است (ویسی و قیسوندی ,1390:43). همین طور میتوان از تمرکززدایی در شهر، برقراری ارتباطات گسترده و آسان میان مراکز دولتی و خصوصی، سازمانها و مؤسسه ها و مردم، سهولت خدمات رسانی به شهروندان از طریق دسترسی مجازی به خدمات و امکانات، کاهش نتایج منفی کاغذبازی و بروکراسی اداری، مشارکت غیرحضوری شهروندان در جامعـه شهری، صرفه جویی در هزینه زمان و انرژی، کاهش تقاضای سفرهای شهری، ساماندهی ترافیک و ... نام برد (سلطانی ،1388: 5).
ایجاد دولت الکترونیک و به تبع آن پیاده سازی شهر الکترونیک با چالش‌هایی همراه است. برخی از این چالش ها در کشورهای مختلف عبارتند از به روز رسانی سیستم های رایانه ای و شبکه های الکترونیکی، محدودیت های نرم افزاری، عدم دسترسی عمومی به اینترنت، وجود شکاف دیجیتال، مسائل مربوط به امنیت و حریم شخصی، آموزش شهروندان برای استفاده از خدمات شهر الکترونیک، تغییر ساختار اداری و اجرایی شهر و دولت و وجود چالش های فرهنگی و اجتماعی، افزایش روزافزون جمعیت در شهرها، مشکلات زندگی شهرنشینی از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نارسایی‌های موجود در انجام امور روزمره اداری و اجتماعی شهروندان، ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع و زمان و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و بسیاری از مسائل دیگر موجب شده است تا استفاده از فن آوری اطلاعات به عنوان ابزاری کارا و اثربخش در کنار مدیریت صحیح شهری مورد توجه قرار گیرد. آنچه که امروزه همگان بدان اذعان دارند.
در واقع جهان در حال گذار از عصر صنعت و تولید به سوی عصر اطلاعات و دانش محور است. بنابراین، می‌بایست امور شهری نیـز بـه سوی الکترونیکی شدن پیش روند. ایجاد سهولت در فرایند کاری سازمان و ایجاد مناطقی آرام، پایدار و بدون نابرابری، افزایش کیفیت و بهره‌وری خدمات در طول ساعت کاری و راهی که شهروندان بتوانند به خدمات در هر مکانی دست یابند از ضرورت های ایجاد شهر الکترونیک است و هم‌اکنون رشد و توسعه تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات ایـن شرایط را بـرای دولت بـه منظـور پاسخگویی به نیازهای مردم آماده میکند. (Tohidi and Jabbari, 2010: 1107
در واقع ایجـاد شـهر الکترونیـک تـاثیرات بـسیاری را در زمینـه اقتـصادی، اجتمـاعی، فرهنگی و سیاسی برای شـهر بـه دنبـال خواهـد داشـت. در زمینـه اقتـصادی توسـعه تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکـی و ارتبـاط تجـاری شـهر بـا کـشورهای همسایه و سایر نقاط جهان بخشی از تاثیرات آن خواهد بود. ارائه خدمات به هنگام به شهروندان موجـب افـزایش رضایتمندی آنهـا از اسـتفاده از خـدمات عمـومی و خصوصی شده و امکان تشکیل گروه‌ها و اجتماعات به هنگـام فـراوان و هـمچنـین رای گیری بـه هنگـام و توزیـع عادلانـه امکانـات را فـراهم مـی‌آورد.
ایجـاد زمینـه استفاده از نظر شهروندان در مدیریت شهر از جمله اثرات اجتمـاعی اجـرای پـروژه شهر الکترونیک خواهد بود. در زمینه‌هـای فرهنگـی نیـز اجـرای شـهر الکترونیـک تأثیرات زیادی را به دنبال دارد. بـه طـور مثـال از شـفاف سـازی، اطـلاع رسـانی، آمـوزش مجـازی شـهروندان در حـوزه‌هـای عمـومی و اختـصاصی، امکـان انتـشار رسانه های دیجیتالی برای شهروندان، انتـشار اخبـار و اطلاعـات بـه هنگـام و اثـرات فرهنگی بسیار دیگری را میتوان نام برد. (King, 2007, 50
شــهر الکترونیک از مؤلفه‌هایى تشــکیل می شود که تعاملات هوشــمند آنها، محیطی مجازی را برای زندگی فراهم میکند. هر شــهر الکترونیک شــامل 4 بخش اساســی میشود :
زندگی الکترونیک
ســازمان الکترونیک،
دولت الکترونیک،
زیرساخت الکترونیک Asgharizadeh, et al, 2008: 295)
تحقق شهر الکترونیک علاوه بر ایجاد الگویی نوین در سطح شهرها، دسترسی شهروندان و مدیران را به خواسته‌های یک جامعه شهری توسعه یافته، خلاق، پاک، فرهنگی و دانش محور را فراهم می کند. فناوری اطلاعات توسعه سریعی دارد و ابزار مفیدی برای توسعه مجدد شهرها خواهد بود. تحولات کوتاه مدت شبکه های محلی بی سیم ممکن است نامعلوم باشد اما پتاسیل زیادی برای باز کردن زمینه های جدید فرصت های اجتماعی و کسب و کار دارد.
در میان‌مدت باعث هوشمندی محیط و فضاهای شهری می‌شوند که برای بهبود حمل و نقل و معماری شهری می گردد. (Pearson,2006:3) و در کل الگوهای کاربری اراضی تا واحدهای مسکونی اثر گذار است. &Olajide, 2011:210). Bishi) و مهم ترین اثرات آن بر سلامتی، حکم‌روایی و امنیت جوامع است. از جمله مهمترین مسائل شهری، ارائه خدمات مطلوب به شهروندان است. علاوه بر این می تواند موجب ارتقاء کمی و کیفی خدمات شهری گردیده و باعث تعامل بین مدیریت شهری و شهروندان در ابعاد مختلف گردد.
یکی از نیازهای اولیه تحقق ارائه خدمات مطلوب و ارتقای مشارکت شهروندی، فراهم آوردن دسترسی مدیران شهری و شهروندان با اطلاعات جامع، کامل، مناسب و به موقع در قالب های متنوع و جذاب مورد نیاز توسعه پایدار است. شهر الکترونیک، یکی از مفاهیم نوظهور است که با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات متولد شده است و قابلیت حل بسیاری از مشکلات بغرنج و پیچیده زندگی امروزی شهرها را دارد (قادری و امیری، 1386: 102). این شهر در جهت ایجاد "سازمان شیشه ای" است به گونه ای که تمام کارکردها و هدف های سازمان به طور شفاف قابل مشاهده باشند (حاتمی نسب و همکاران، 1390: 2).
ایجاد شهرهای الکترونیک در سطح جهان بسیار به شدت مورد توجه قرار گرفته و گسترش آن فرصت های بسیاری برای محیط های زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده و توسعه بسیاری از شهرها در سال های اخیر مدیون گسترش ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی است. نمونه آن تورنتو در کانادا، سئول پایتخت کره جنوبی، سنگاپور و تایوان و... گام های مؤثری را برای فراهم آوردن شرایط خاص و کسب تجربه مناسب در این زمینه برداشته اند) 1016:2011 Tohidi and Jabbari,).
با توجه به مطالب ذکر شده و با توجه به افزایش روزافزون جمعیت در شهرها، مشکلات زندگی شهرنشینی از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نارسایی های موجود در انجام امور اداری و اجتماعی شهروندان، ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع و زمان و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و بسیاری از مسائل دیگر موجب شده است تا استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری کارا و اثربخش در کنار مدیریت و برنامه ریزی صحیح شهری مورد توجه قرار گیرد. در شهر الکترونیک بسیاری از مشکلات شهرهای سنتی مانند آلودگی هوا، انتظار کشیدن طولانی، ترافیک و غیره وجود ندارد و رسیدن به چنـین شهری غایت نهایی مدیران شهری می باشد.
در بسیاری از شهرهای الکترونیک کارها را میتوان بسیار ساده تر و با اطمینان بیشتر انجام داد. از آنجایی که در شهرها اغلب کارهای روزمره از طریق رایانه و اینترنت انجام میشود، در وقت و هزینه به میزان چشم‌گیری صرفه جویی می‌گردد. برای مثال از کارهای بانکی و ادارات گرفته تا بازدید از نمایشگاه و غیره که همه از راه دور در تمام اوقات شبانه روزی در دسترسی تمام مردم قرار می‌گیرنـد انجـام مـی‌شـود. شهر الکترونیک محیطی مطلوب برای زندگی، تفریح کار و تلاش است. مردم در شهرهای الکترونیکـی زمـان بیشـتری بـرای تفـریح و اسـتراحت خواهند یافت و رشد اقتصادی و بهره وری در اینگونه شهرها بسیار بیشتر از شهرها سنتی و فعلی خواهد بود. در شهرهای الکترونیکی مشاغل بسیاری به وجود می آید.
داکتر فروزان طاهری/ متخصص جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
منابع:
جلالی،علی اکبر، ): (1385روستای الکترونیک، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ،تهران.
حاتمی نسب،حسن؛طالعی فر،رضا؛عسکری نژاد، منیره؛دهقانی،علی(1390). ارزیابی دیدگاه مدیران در خصوص وضعیت شهر الکترونیک( مزالعه موردی شهر الکترونیک یزد)،فصلنامه علمی – پژوهشی کاوش ها مدیریت بازرگانی.
سلطانی، مرضیه، ): (1388): تحلیلی فضایی نقش ICTدرگردشگری الکتریکی شهراصفهان ،پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، گروه جغرافیا دانشگاه اصفهان.
ازویسی، اکبروقیسوند آرمان) :(1390شهر هوشمند، تکوین انقلاب نوین ،شهر الکترونیک واقعیت فردا ،نشریه کتاب هنر
5. Asgharizadeh. E. et al. (2008). The identification of the electronic city application obstacles in Iran. World Academy of science, Engineering and Technology.(41):294:299.
6.Bishi, Hakeem and Oluwafemi Olajide (2011), Effects of Information Technology Facilities on the Urban Environment: A Comparative Study of Lagos Island and Victoria Island, Lagos, Proceedings REAL CORP 2011 Tagungsband, pp:209-217
7.Ebbers, W. E., (2007), “Electronic government: Rethinking channel management strategies,” overnment Information Quarterly, 22.
8.Jalali. A.A (2003): electronic city tehran: the iranin science and industry university, publication center.
9. ، Lee, J. K., 2000, “The e-citizen,” Social Education , 468 و
10.Huang, C.H., Wan, P.H., Lee, Y.Z., Su, J.Y., Lai, T.,Chang, C.L. and Liu, Y.T. (2002), Some Phenomena of Spatial Interaction in the Architectural Design Research in Asia Networked Spaces, Proceedings of the 7th International Conference on Computer Aided983-2473-42-X] Cyberjaya (Malaysia) 18–20 April 2002, pp. 39-47 ISBN
11.Navabakhsh. M and M. Motlaq(2009), Effects of urban information and communication technology on sustainable Development, Journal of Food,Agriculture & Environment Vol.7 (3&4) : 8 9 1 -897.
12.Reddic , c (2002) . Citizen Iteraction With E-government : From the streets toservers ,governmientImformation Quarterly 22
Sinnari, Duaa and Hana Al-Nuaim, 2012, The Use of Mobile Technology for Citizen E-Participation,
13.Tohidi. H.; Jabbari, M.; (2010). The main requirement to implement electronic city, journal of procedia computer science, 3(2011), p.p 1101-1105.
14.Tohidi, Hamid and Mohammad Mehdi Jabbari,2011, The main requirements to implement an electronic city, Procedia Computer Science 3 (2011) 1106-1110.
15.King, S.,(2007), “Citizen as customers: Exploring the future of CRM in UK local government,” Government Information Quarterly, 24
Pearson, Ian(2006), The role of future ICT in city development, foresight, Vol. 8 Iss: 3, pp.3 – 16.
