درگیریهای قومی و مذهبی
نایجریا کشوری با تنوع قومی و مذهبی گسترده است؛ مسلمانان عمدتاً در شمال و مسیحیان در جنوب و جنوبغرب ساکن هستند. ساختار سنتی سیاسی این کشور بر توزیع متوازن قدرت میان جوامع مذهبی و قومی استوار بوده، اما انتخابات اخیر و روی کار آمدن دولت «مسلمان-مسلمان» حساسیتهایی در مناطق مسیحینشین ایجاد کرده است.
ترامپ با تأکید بر «ظلم بر مسیحیان»، تلاش میکند بعد مذهبی بحران را برجسته کند. اما بررسیهای میدانی نشان میدهد که بیشتر درگیریها اقتصادی و قبیلهای هستند: چوپانان فولانی مسلمان به دلیل خشکسالی و کمبود مراتع به جنوب مهاجرت کرده و با کشاورزان محلی مسیحی درگیر شدهاند. گروههای افراطی مانند بوکوحرام هم مسلمانان و هم مسیحیان را هدف قرار میدهند.بنابراین، بحران موجود مذهبی صرف نیست و قربانیان شامل هر دو گروه میشوند.
ابعاد اقتصادی و جئوپولیتیک نایجریا
منابع نفتی جنوب نایجریا، که عمدتاً مناطق مسیحینشین را شامل میشود، عامل اصلی رقابتهای داخلی و بینالمللی است. تولید نفت در سال ۲۰۲۵ حدود ۱٫۷۸ میلیون بشکه در روز گزارش شده، اما هنوز با هدف بودجهای ۲ میلیون بشکه فاصله دارد. بیثباتی در این مناطق میتواند بازار جهانی انرژی را تحت تأثیر قرار دهد و رقابت قدرتهای خارجی را تشدید کند.
از منظر جئوپولیتیک، آمریکا با وجود مشکلات اقتصادی داخلی و تعطیلیهای موقت دولت فدرال، نایجریا را حلقهای استراتژیک و حیاتی میبیند. نفت این کشور سهم مهمی در امنیت انرژی و بازار جهانی دارد و هرگونه بیثباتی در جنوب نایجریا میتواند قیمت نفت و امنیت انرژی آمریکا و متحدانش را تحت تأثیر قرار دهد.
برجستهسازی موضوع «ظلم بر مسیحیان» توسط ترامپ همزمان چند هدف را دنبال میکند: جذب حمایت داخلی مسیحیان انجیلی و تقویت پایگاه سیاسی، محدود کردن نفوذ چین در پروژههای نفتی و زیرساختهای نایجریا، جلب توجه جهانی به مناطق نفتخیز و اهمیت آنها در بازار انرژی.به این ترتیب، آمریکا با حضور سیاسی و دیپلماتیک خود در نایجریا، تلاش میکند کنترل منابع استراتژیک نفتی را حفظ کند و جایگاه جئوپولیتیک خود در آفریقا را تقویت نماید.
جمعیت نایجریا حدود ۲۲۰ میلیون نفر است؛ نیمی مسلمان و نیمی مسیحی. درگیریها عمدتاً در ایالتهای مرکزی و شمالی رخ میدهد، جایی که منابع طبیعی و زمینهای کشاورزی محل نزاع میان جوامع است.
طبق گزارش مرکز دادههای درگیری و بحران (ACLED) و دیدهبان حقوق بشر (Human Rights Watch)، درگیریهای مسلحانه در سالهای ۲۰۲۴–۲۰۲۵ منجر به کشته شدن صدها نفر و جابهجایی حدود ۲۹۵٬۰۰۰ نفر شده است.
به باور نویسنده، تمرکز بر «ظلم بر مسیحیان» نه صرفاً مذهبی، بلکه ابزاری تبلیغاتی و جئوپولیتیک است. بحران نایجریادر اصل اقتصادی، زیستمحیطی و قبیلهای است و سادهسازی آن به اختلاف مذهبی، میتواند شکافهای اجتماعی و قومی را تشدید کند.
راهکار مؤثر برای مدیریت بحران شامل: تقویت ساختار امنیتی و مدیریت بحران، به ویژه در مناطق درگیر، اصلاح سیاستهای اقتصادی و توزیع عادلانه منابع نفتی، گفتوگو و اعتمادسازی میان جوامع مذهبی و قومی،است تا ثبات و امنیت در پرجمعیتترین کشور آفریقا برقرار شود و زمینه بهرهبرداری عادلانه از منابع استراتژیک نفتی فراهم گردد.