خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ کابل: همزمان با افزایش تنشهای سیاسی و نظامی میان ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران، و نیز احتمال آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان دو کشور در عمان، دکتر سید علی موسوی چکاوک، نویسنده و کارشناس مسایل سیاسی و بینالمللی در یک گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری آوا درباره اهداف مذاکرات میان واشنگتن و تهران، پیامدهای این مذاکرات بر افغانستان و احتمال درگیری نظامی میان ایران و امریکا را به بحث و بررسی گرفت.
دکتر سید علی موسوی چکاوک میگوید که آنچه میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در جریان است، صرفاً یک اختلاف سیاسی یا نظامی نیست، بلکه تقابل دو تمدن است: «یکی تمدن اسلامی مبتنی بر ارزشهای الهی و انسانی است، و دیگری تمدن لیبرالیستی غربی با محوریت اقتصاد، سرمایهداری و سلطه».
او تأکید میکند که «تمدنها باهم گفتگو نمیکنند، بلکه همیشه در حال تقابل بودهاند» و نمونه هایی از تاریخ مانند رویارویی تمدن یونان و روم، تمدن اسلامی و صنعتی غرب را ذکر می کند.
دکتر چکاوک تصریح میکند که تجربه برجام به پایان رسیده و قابل تکرار نیست. از نگاه او، لغو برجام توسط دونالد ترامپ نهتنها پایان یک قرارداد سیاسی، بلکه پایان یک مسیر دیپلماتیک بود. او با اشاره به سخنان رهبری ایران که گفته بود «شما برجام را پاره میکنید، ما آتش میزنیم»، نتیجه میگیرد که آن پرونده برای همیشه بسته شده است.
چین، روسیه، ایران؛ ظهور قدرتهای تمدنی جدید
چکاوک به شرایط جدید جهانی اشاره میکند و میگوید: «دیگر جهان، جهان ۲۰ سال پیش نیست». او از روسیه به عنوان یک قدرت جهانی جدید پس از شوروی و چین به عنوان اقتصاد اول جهان یاد میکند و میافزاید که ایران نیز در سطح منطقه و جهان بهعنوان یک قدرت تأثیرگذار مطرح است. به باور او، این کشورها هر کدام دغدغهها و منافع خاص خود را دارند که باعث شده با آمریکا وارد تنش یا رقابت شوند.
مذاکرات در عمان؛ امید یا تکرار تجربههای ناکام؟
چکاوک با شک و تردید به مذاکرات احتمالی در عمان مینگرد. او میگوید که اگرچه دیدارهایی بین ایران و آمریکا، مستقیم یا غیرمستقیم، ممکن است برگزار شود، اما حتی در صورت رسیدن به توافق، این یک مسیر طولانی و پرچالش خواهد بود.
این تحلیلگر سیاسی خاطرنشان میکند که ساختار قدرت و اهداف تمدنی دو کشور به گونهای است که احتمال رسیدن به توافق پایدار بسیار ضعیف است.
تأثیر مذاکرات بر منطقه و افغانستان
به باور چکاوک، افغانستان همواره از رخدادهای منطقهای و جهانی تأثیر پذیرفته است. در صورت توافق یا عدم توافق میان ایران و آمریکا، تغییرات سیاسی و امنیتی در منطقه، میتواند تأثیرات مستقیم بر افغانستان و کشورهای همسو با جمهوری اسلامی داشته باشد.
او دونالد ترامپ را «تاجر» میخواند و باور دارد که «توافق با ترامپ از بایدن و دموکراتها سادهتر است». او تاکید میکند که دموکراتها بر اساس یک مکتب و ایدئولوژی عمل میکنند، در حالیکه ترامپ صرفاً به دنبال معامله است؛ همین امر میتواند راه را برای توافق احتمالی با ایران بازتر کند.
از دیدگاه این کارشناس مسایل بین المللی، اگر توافقی میان دو کشور صورت گیرد، بیشترین سود آن به آمریکا خواهد رسید. او میگوید که چنین توافقی برای ترامپ یا دولت آمریکا، دستاورد تبلیغاتی خواهد بود و میتواند به عنوان مهار ایران، پایان جنگ اوکراین و تثبیت قدرت آمریکا در جهان نمایش داده شود. همچنین، تحریمهای اقتصادی ایران نیز احتمالاً کاهش خواهد یافت.
وی با قطعیت میگوید: «آمریکا هرگز با ایران وارد جنگ مستقیم نخواهد شد». او می افزاید که توان دفاعی و نظامی ایران بهگونه ای رشد کرده که هیچ قدرتی حتی آمریکا جرئت حمله مستقیم را ندارد. او احتمال جنگ را تبلیغ رسانههای غربی میداند که تنها برای ایجاد فضای روانی است.
دکتر سید علی موسوی چکاوک در پایان گفتگو تأکید کرد که توافق میان ایران و آمریکا اگر هم حاصل شود یک توافق مقطعی و شکننده خواهد بود.
به گفته او، تقابل تمدنی، ساختارهای ارزشی متضاد و اهداف راهبردی متفاوت مانع از آن خواهد شد که چنین توافقی به صلح پایدار بینجامد.
این اظهارات در حالی مطرح میشود که اخیراً رئیسجمهور امریکا از آمادگی برای آغاز مذاکرات مستقیم با ایران خبر داده اما هشدار داده که در صورت شکست مذاکرات، ایران با «خطر بزرگی» مواجه خواهد شد. در مقابل، ایران تأکید کرده که تنها حاضر به گفتوگوهای غیرمستقیم و از طریق واسطههایی مانند عمان است و در برابر هرگونه تهدید تسلیم نخواهد شد.
در همین راستا، قرار است روز شنبه دیداری غیرمستقیم میان نمایندگان امریکا و ایران در عمان برگزار شود. همزمان، وزارت خزانهداری امریکا تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع کرده و دونالد ترامپ نیز تهدید کرده که «در صورت نیاز از نیروی نظامی استفاده خواهد شد»، هرچند تأکید کرده که «اسرائیل در خط مقدم خواهد بود، اما ما برای خود تصمیم میگیریم.»
در همین حال، گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهد امریکا بمبافکنهای B-2 را در ماه مارچ به جزیره دیهگو گارسیا منتقل کرده و تحلیلگران این اقدام را بهمنظور قدرتنمایی و اعمال فشار بیشتر بر تهران ارزیابی میکنند.
روزنامه تلگراف نیز اخیراً گزارش داد که ایران هشدار داده در صورت هرگونه همکاری انگلیس با امریکا علیه تهران، پایگاه دیهگو گارسیا در مجمعالجزایر چاگوس هدف حمله قرار خواهد گرفت.