شهید مزاری اولین رهبر جهادی بود که به دست گروهک متحجر و بنیادگرایی به نام طالبان در یک توطئه از قبل طراحی شده به شهادت رسید.
محمد ناطقی؛ عضو ارشد حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و تحلیلگر مسایل سیاسی، در گفتگو با خبرگزاری صدای افغان(آوا) با بیان مطلب فوق افزود:"شفاف ترین مسئله در مبارزات شهید مزاری زندگی در سایه عدالت اجتماعی بود".
وی علاوه کرد که شهید مزاری تلاش می کرد حقوق تمام اقوام ساکن در کشور رعایت گردد. تبعیض و بی عدالتی ریشه کن شود و هر طایفه به اندازه حجم وجودی اش در قدرت سیاسی سهم داشته باشد.
به گفته ناطقی، شهید مزاری تمام مسایل سیاسی را در چارچوب ارزش های دینی بررسی می کرد و روی این مساله بسیار تاکید داشت که ما به عنوان یک کشور مسلمان قول و عمل ما باید یکی باشد.

او به جمله معروفی از شهید مزاری اشاره کرد و گفت:"وی همواره می گفت: در افغانستان متاسفانه شعارها ملی و اسلامی است؛ اما عمل ها قومی و لسانی".

به باور وی، شهید مزاری در چوکات قانون و مقررات اسلامی و ارزش های دینی، خواهان تحقق عدالت، نفی تبعیض، مشارکت ملی و وحدت و یگانگی مردم افغانستان بود.

ناطقی دلیل محبوبیت و ماندگاری شهید مزاری را سه چیز عنوان کرد و گفت که یکی پاکی و صداقت و صراحت او در سیاست بود که البته در نهضت و مبارزه، صداقت مندی رول بسیار عمده ای دارد؛ بنابراین راستی و پاکی یکی از ویژگی هایی بود که شخصیت وی را برجسته و ماندگار ساخت.

او ویژگی دیگر شهید مزاری را پایبندی او به اصول و قواعد خواند و گفت که ایمان راسخ و خدامحوری حجم شخصیتی او را بالا می برد و همچنین مردمی بودن او که ایشان با خواسته های مردم عجین شده بود که عجین شدن با خواسته ها و مرام های مردم، در واقع یک رابطه ارگانیک و تنگاتنگ و خلل ناپذیر بین طرفین ایجاد می کند که استاد مزاری این خصوصیت را نیز داشت.
به عقیده باور ناطقی در اینکه شهید مزاری یک اندیشه اصلاح طلبانه داشت جای شکی نیست؛ اما عملی کردن اندیشه ها و طرح های او در جامعه افغانستان، با توجه به وضع موجود، زمان بیشتری را در بر می گیرد.
به گفته وی، برای ما فعلاً کافی است که به عنوان یک جامعه اسلامی ارزش های دینی خود را ارج بگذاریم و دامن زدن به مسایل قومی و نژادی را کنار بگذاریم که خود یک نوع اصلاحات اجتماعی است. هدف و آرمان شهدای ما نیز همین بود و در این راه جان های شان را در طبق اخلاص گذاشتند.
به گفته ناطقی، اگرچه در جامعه ای متصلب و بسته، پیاده کردن ارزش های اجتماعی کار دشواری است؛ اما در مجموع باید گفت که حرکت به سوی رشد و تکامل و اصلاحات، ما را به آرمان ها و اهداف نخبگان کشور چون سید جمال الدین افغانی و سایر مردان بزرگ نزدیک می کند.