در زمانی که کمونیست ها در افغانستان به قدرت رسیدند خشونت و بدرفتاری علیه افراد نخبه و مفید جامعه آغاز گردید. علما، روحانیون، دانشمندان و حتی تاجران و افراد عادی جامعه در امان نماندند؛ بنابراین مردم هرات یک قیام همگانی را به راه انداختند که سرنوشت این ملت را تغییر داد.
حاجی خلیل احمد شهیدزاده؛ وکیل مردم هرات در ولسی جرگه در گفتگوی ویژه با خبرگزاری صدای افغان(آوا) گفت که در روز ۲۴ حوت ۱۳۵۷ مردم هرات برای آزادی خواهی و دفاع از دین و مظلومیت مردم و کسانی که زنده به گور می شدند، دست به دست هم داده و همه با یک شعار، جان های شیرین شان را در طبق اخلاص گذاشتند.
به گفته وی، این قیام منجر به شکست نظام کمونیستی در ۱۵ ولسوالی گردید که در این قیام با کمال افتخار، آمار شهدا به ۲۵ هزار نفر رسید که می توان گفت در دنیا کم نظیر بود.
به گفته این وکیل پارلمان، قیام ۲۴ حوت ولایت هرات که پرشکوه تر از قیام کابل بود، در حقیقت درس آزادی و آزادیخواهی را به نسل های بعدی آموخت.
به گفته او، پیش از آنکه احزاب سیاسی قوت های خود را به کار اندازند، این قیام از متن جامعه برخاست و حرکتی بود از تمام آحاد ملت که می توان گفت یک شیپور آزادی خواهی و ندای جهاد فی سبیل الله را سردادند.
او همچنین علاوه کرد که تمام قیام های مسلحانه در گوشه و کنار افغانستان، پیام خود را از قیام مردم هرات گرفتند که در حقیقت این قیام مقدمه ای بود برای خیزش عمومی.
به باور شهیدزاده، ثمره خون شهدا همانا پیروزی انقلاب افغانستان در مقابل شوروی سابق و شکست ارتش سرخ و آزادی مردم بود.
وی تصریح کرد که دولت قانونی، پارلمان، قانون اساسی و صدها دستاورد دیگر نیز ثمره خون شهدای پاکباز افغانستان است که برای دفاع از خاک و ناموس، جانهایش را از دست دادند.
وی افزود:"ما به عنوان وارثان شهدا دارای حکومت و نظامی مشروع هستیم؛ بنابراین می توان گفت که امروز اگر بیرق ما در دنیا به نام افغانستان بلند است از برکت خون شهداست".
او منبع قیام را مردمی خواند و گفت که بنا به دستور علمای کشور، مردم با شعار الله اکبر که قوت و انرژی را در شریان های مردم به جریان می انداخت به جاده ها ریختند.
شهیدزاده همچنین اظهار داشت که در این قیام هیچ حزب و محوریتی جز مساجد، منابر و علمای دینی وجود نداشت و همچنین منبع خارجی نیز وجود نداشت؛ تا پشتوانه و تمویل کننده مردم باشد.
گفتنی است که قیام مردم هرات در ۲۴ حوت ۱۳۵۷ بر علیه حکومت حفیظ الله امین که تحت الحمایه شوروی سابق بود به راه انداخته شد و ابعاد تاثیرات و هزینه های مالی و جانی این جنگ نابرابر تا هنوز مطرح بحث کارشناسان سیاسی و اجتماعی است.