عوامل و درمان اضطراب از نگاه قرآن (2)

در مطلب قبلی به تعدادی از عوامل ایجاد اضطراب اشاره شد و نیز درمان‌هایی قرآنی و دینی برای آن ارائه گردید. از جمله در بخش عوامل ایجاد اضطراب از شداید و گرفتاری‌ها، ترس از آینده، احساس پوچی، نداشتن تکیه‌گاه و پشتیبان معنوی، گذشته‌ی تاریک و ترس از آینده نام برده شد.
در بخش درمان هم ایمان به خدا، تغییر بینش‌ها و نگرش‌ها، ایجاد روحیه‌ی مثبت، تلاوت و شنیدن صوت قرآن، تناسب انتظارات با واقعیات، ازدواج و چند راه‌حل دیگر ارائه گردید.
اینک ادامه‌ی مطلب قبلی تقدیم مخاطبان می‌گردد:
9-توجه به راه‌حل‌ها:
کسی که برای چیزی نگران است، باید بررسی کند که مشکل مورد نظر اگر رفع شدنی است، چاره‌جویی کند و تصمیم بگیرد و در راه برطرف ساختن آن از تمام توان خود استفاده کند و اگر مشکل، حل شدنی نیست، تسلیم قضا و قدر الهی گردد.
امام علی (ع) فرمود:
"اگر بلایی نازل شد، توجه کن آیا راهکاری وجود دارد، پس ناامید نباش و انجام بده و اگر راهکاری وجود ندارد، پس جزع و بی تابی نکن."
به عبارت دیگر، در هر مشکلی، باید به این سه نکته توجه شود:
1) عامل نگرانی چیست؟
2) چه کاری می توان انجام داد؟
3) بهترین راه حل کدام است؟
10- توجه به زمان حال:
برای غلبه بر نگرانی و تشویش خاطر، باید درهای دیروز و فردا را به روی خود ببندیم. بار امروز زندگی را سنگین نکنیم. هر روز به فکر همان روز باشیم.
امام صادق (ع) فرمود:
"هر روز به کارهای همان روز بپرداز تا رشد نمایی."
11- زیارت:
سفرهای زیارتی، به رهایی انسان از اضطراب و فشار روانی می‌انجامد. همچون سفر زیارتی خانه خدا، زیارت عتبات و...
12- توسل:
توسل در کاهش اضطراب و ناراحتی روحی، تأثیری شگرف دارد و بسیاری از مشکلات مردم با توسل به معصومان علیهم‌السلام برطرف می‌شود.
13- نماز:
نماز در کاهش احساس گناه و آرامش روانی اثر بسزایی دارد. قرآن می‌فرماید:
"از صبر و نماز یاری بجویید."
امام رضا (ع) فرمود:
"چون گرفتاری شدیدی برایت پیش آید که تو را غمگین سازد، دو رکعت نماز بخوان.
خواندن نماز، آن هم پنج بار در روز، بهترین برنامه تمرین آرامش است."
14- دعا:
دعا به معنای یاری جستن از قدرت بی‌نهایت خداوند است. انسان با دعا و یاد خداوند، آرامش می‌یابد.
15- توکل:
یکی از راهکارهای مقابله با نگرانی‌ها، توکل است. توکل یعنی تضمین الهی، توکل یعنی انسان به خداوند تکیه کند.
قرآن کریم می‌فرماید:
"هرکه بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت می‌کند."
کسی که به خدا توکل می‌کند، بر این باور است که قدرت بزرگی پشتوانه اوست که وی به او تکیه کرده، از این رو از نتیجه کار مضطرب نمی‌شود، چرا که در تهیه مقدمات و لوازم انجام کار کوتاهی نکرده و از سوی دیگر اتکایش به خداست.
16- کنترل آرزوها:
به هر میزان که آرزوها زیاد باشد، فشارهای روانی زیاد خواهد بود. لذا در روایات از آرزوهای بزرگ و طولانی نهی شده است.
17- توجه به طبیعت دنیا:
توجه به این که زندگی دنیا، همراه با گرفتاری‌ها و بلاهاست، به انسان آرامش می‌دهد.
امام علی (ع) فرمود:
"دنیا خانه‌ای است پوشیده از بلاها، به حیله و نیرنگ شناخته شده."
همچنین فرمود:
"در هر جرعه‌ای، اندوهی گلوگیر، و در هر لقمه‌ای استخوان شکسته‌ای قرار دارد.
در زندگی دنیا، نوش بی‌نیش، گنج بی‌رنج و زندگیِ بدون دردسر وجود ندارد."
18- عقده‌گشایی:
یکی از راه های رسیدن به آرامش، عقده‌گشایی است. امام صادق (ع) فرمود:
"هرگاه یکی از شما به درد و اندوهی دچار شد، برادر خود را آگاه سازد و بر خود سخت نگیرد."
روانشناسان می‌گویند: درد دل کردن، می‌تواند اضطراب درونی را تسکین بخشد.
19- مطالعه‌ی زندگی پیامبران:
توجه به زندگی پیامبران می‌تواند به انسان آرامش دهد، زیرا بیشترین رنج‌ها را آنها تحمل کرده‌اند. قرآن می‌فرماید:
"ما از هر یک از سرگذشت‌های انبیا برای تو بازگو کردیم، تا به وسیله‌ی آن، قلبت را آرامش بخشیم."
در خاتمه به چند راه حل ساده و کاربردی نیز اشاره می‌شود:
1) خنده
خنده، آسان‌ترین، ارزان‌ترین و مؤثرترین پادزهر فشار روانی است.
2) با دیگران بودن
هر چند به هنگام فشار روانی، انسان از جمع دوری می‌کند ولی روان پزشکان معتقدند گوشه‌گیری، فشار روانی را تشدید می‌کند، چرا که باعث می‌شود شخص تمام حواس خود را روی مشکلات و افکار منفی متمرکز کند. بنابراین زمانی که احساس ناراحتی می‌کنیم، بهتر است در جمع دوستان و بستگان حضور یابیم، به ویژه در جمع کودکان که آنان به خوبی می‌دانند چگونه ما را مجبور به خنده کنند تا نگرانی‌ها را از یاد ببریم.
3) نوشتن عوامل نگرانی
یکی از راهکارهای ایجاد آرامش، نوشتن عوامل نگران کننده و تحلیل آنهاست و توجه به این که نگرانی، نمی‌تواند مشکل را حل کند و باید چاره اندیشی مناسبی نمود، و بدین وسیله می‌توان از شدت نگرانی کاست.
4) سرگرمی‌های سالم
زمانی که احساس نگرانی می‌کنید به خود استراحت دهید، مانند تفریح، نقاشی، دیدن فیلم‌های شاد و مطالعه کتاب‌های شادی‌بخش.
5) پیاده‌روی
پیاده‌روی، به طور طبیعی فشار روانی را کم می‌کند، به ویژه در پارک‌ها و فضاهای سبز و با نشاط.
6) رفتن به حمام
یک دوش آب گرم، به میزان قابل توجهی از اضطراب می‌کاهد.
7) توجه به گذرا بودن مشکلات دنیا
امام علی (ع) فرمود:
"دنیا، سرای گذر و آخرت، خانه‌ب جاویدان است. پس، از گذرگاه خویش برای سرمنزل جاودانه توشه برگیرید."
پایان.
منبع: کتاب بیماری‌های اخلاقی درمان‌های قرآنی؛ محمود اکبری؛ ص 75-68