در گوشه ای از میدان سرخ مسکو آرامگاهی وجود دارد که جسد ولادیمیر لنین در معرض نمایش عموم قرار گرفته است. در این آرامگاه ولادیمیر لنین در تختخوابی باشکوه و مجلل و در لباس رسمی دراز کشیده و پس از گذشت نزدیک به ۱۰۰ سال آنقدر صحیح و سالم باقی مانده که انگار تازه مرده است. پوست هنوز نرم و اقبل انعطاف است و باورنکردنی است که دههها از مرگ چنین فردی گذشته باشد. به این ترتیب، جسد ولادیمیر لنین را می توان سالمترین جسد دنیا دانست! اما راز سالم ماندن جسد لنین چیست؟ چطور ممکن است که جسد او پس از گذشت نزدیک به ۱۰۰ سال همچنان مثل روز اول سالم مانده باشد؟
لنین کیست؟
ولادیمیر لنین بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی و یکی از تاثیرگذارترین شخصیتهای قرن بیست روسیه و حتی جهان است. لنین در سال ۱۹۲۴ و در سن ۵۳ سالگی فوت کرد و به دلیل اهمیت بسیار بالایی که برای مردم روسیه داشت تصمیم گرفته شد جسدش را برای آیندگان حفظ کنند تا آنها هم شانس دیدن رهبر شوروی را داشته باشند. البته در آن زمان تصمیم بر این بود که جسد لنین برای مدت کوتاه و به طور موقتی در معرض نمایش علاقهمندانش قرار بگیرد اما سرنوشت او اینگونه بود که برای حدود ۱۰۰ سال در گوشهای از میدان سرخ مسکو در معرض بازدید چند نسل بعد هم قرار بگیرد.
لنین در آن زمان محبوبیت زیادی در بین مردم داشت و تصمیم بر این بود که با حفظ جسد برای مدت کوتاه اجازه دیدن جسد لنین را به مردم بدهند. هدف نمایش جسد برای دوره ای کوتاه بود و اصلا کسی قصد نگهداری جسد برای مدتی نزدیک به ۱۰۰ سال را نداشت. در حقیقت، آلکسی ابریکوزوف، آسیب شناسی که جسد لنین را کالبدشکافی کرد شریانهای اصلی او را قطع کرده بود. الکسی یورچاک، استاد انسانشناسی اجتماعی دانشگاه کالیفرنیا در این باره می گوید: «بعدها او اقرار کرد که اگر میدانسته که جسد قرار است مومیایی شود این کار را انجام نمیداده است.» سیستم عروقی بدن میتوانست برای انتقال مواد شیمیایی به بافتهای بدن استفاده شود و کار مومیایی کردن جسد لنین را راحتتر میکرد.
مومیایی کردن روش جدیدی نیست و از هزاران سال برای سالم نگهداشتن جسد از روش مومیایی استفاده می شده است. اما هیچ روشی همانند روش مومیایی کردن جسد لنین نتوانسته جسد را صحیح و سالم نگه دارد. مسئولیت حفظ و نگهداری جسد لنین بر عهده موسسهای مشهور است که به عنوان مرکز تحقیقات و متدهای آموزشی تکنولوژیهای بیوشیمی در مسکو شناخته میشود. گروهی متشکل از ۵ یا ۶ کالبدشناس، بیوشیمیست و جراح زبده که به «گروه آرامگاه» مشهور شدند، مسئولیت مومیایی کردن جسد لنین را بر عهده گرفتند. تمرکز اصلی آن ها حفظ شکل ظاهری بدن، چهره، وزن، رنگ، انعطاف پذیری و بافت پوست بود. جالب است بدانید که این تیم برای مومیایی کردن جسد لنین از روشی ابتکاری و جدید استفاده کردند که با روشهای دیگر مومیایی کاملا تفاوت داشت. الکسی یورچاک، استاد دانشگاه کالیفرنیا در این رابطه میگوید:
«در روش های مومیایی قدیمی، هدف اصلی حفظ ماهیت اصلی جسد است و شکل و ظاهر جسد به مرور تغییر میکند. اما در این روش حفظ ظاهر جسد اهمیت بیشتری داشت و به همین دلیل بخشهایی از پوست با پلاستیک و مواد دیگر جایگزین شدند تا ظاهر جسد همچنان مثل روز اول سالم بماند.»
البته این گروه هیچ گاه راز مومیایی کردن جسد لنین را برملا نکردند. اما یکی از اعضای گروه به نام پاول فومنکو توضیح میدهد که برای مومیایی کردن: «ابتدا تمام اندامهای داخلی خارج میشود، سپس خون از داخل رگها خارج شده و محلولی مخصوص جایگزین آن میشود. جسد در وانی مملو از مایع مومیایی غوطهور میشود تا تمام قسمتهای بدن به این مایع مخصوص آغشته شود.» کل این فرآیند حدود 1 الی 6 ماه طول کشیده است و نتیجه، ظاهر سالم جسد لنین است که امروزه میتوانیم آن را ببینیم! جسد لنین هر دو سال یکبار در محلولی مخصوص شستشو داده میشود تا از پوسیدگی و تخریب بافتها جلوگیری کند. به گفته دانشمندان با این روش میتوان جسد لنین را تا قرنها صحیح و سالم نگهداری کرد!
امروزه بعد از گذشته نزدیک به ۱۰۰ سال، جسد لنین در آرامگاه لنین در میدان سرخ مسکو در معرض بازدید قرار دارد. لنین با کت و شلواری مشکی، ظاهری بسیار مرتب و ریش اصلاح شده در تختخوابی سرخ دراز کشیده و انگار که همین الان مرده است. جسد لنین در محفظهای شیشهای قرار دارد و داخل این محفظه دما و میزان رطوبت به شدت کنترل میشود. همچنین این محفظه از ورود باکتریها جلوگیری میکند و باعث سالم ماندن جسد میشود. با این حال، هر هفته دانشمندان جسد لنین را به دقت بررسی میکنند و تمهیدات لازم برای مراقبت از او را انجام میدهند.