انتخابات ۹۸؛ نبیل و حکومت نظامیان

اشاره: انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پس از اما و اگرهای فراوانی که در پی تحولات مرتبط با روند صلح ایجاد شد، سرانجام قرار است به تاریخ ۶ میزان سال جاری برگزار شود.
 
خبرگزاری آوا طی سلسله مطالب اختصاصی، به‌منظور ارائه تصویری روشن‌تر از سوابق و کارنامه‌های گذشته و برنامه‌های آینده نامزدها، سعی می‌کند ضمن ترغیب مردم به مشارکت در انتخابات، به آن‌ها در انتخاب دقیق، آگاهانه و مسؤولانه نامزد مورد نظرشان کمک کند.
 
آنچه در ادامه می‌آید نخستین بخش از این مطالب است که به‌طور پیوسته تا روز برگزاری انتخابات، منتشر خواهد شد.
 
رحمت الله نبیل؛ رئیس پیشین امنیت ملی با معاونت اول جنرال مرادعلی مراد؛ فرمانده پیشین گارنیزیون کابل و معاونت دوم مسعوده جلال؛ وزیر پیشین امور زنان برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده است.
 
شعار آقای نبیل "امنیت و عدالت" است.

آقای نبیل گفته است که تیم انتخاباتی وی بر اساس فکر، اصول و ساختارمحوری به میان آمده است نه قوم و فردمحوری.

او تأکید کرده که ساختارها و شیوه‌های حکومتداری باید تغییر کند؛ طوری که مردم تنها رای دهنده نباشند؛ بلکه باید در تصمیم گیری‌ها شریک باشند.

ایجاد کمیسیون اصلاحات قانون اساسی برای تهیه مسوده قانون اساسی، کاهش صلاحیت‌های رئیس جمهور و انتقال آن به معاونان رئیس جمهور از دیگر مواردی است که تیم امنیت و عدالت بر عملی کردن آن تأکید نهاده است.

نبیل از فساد گسترده و عدم تطبیق قانون در حکومت کنونی انتقاد کرد و گفت که عامل اصلی فساد عدم استقلال نهادهای عدلی و قضایی است که همواره ابزار استفاده های سیاسی بوده است.
 
صرف نظر از شعارهایی که آقای نبیل در نخستین روز ثبت نام خود به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده، او ترکیبی متفاوت از دیگر تیم ها و نامزدها را نیز برای تکت انتخاباتی اش در نظر گرفته است.
 
تیم به رهبری رییس پیشین امنیت ملی با دیگر تیم های مطرح و مهم انتخاباتی، دو تفاوت مهم دارد: حضور یک جنرال شیعه و هزاره به عنوان معاون اول و حضور یک زن در مقام معاون دوم.
 
جنرال مرادعلی مراد که پیش از این، سمت های مهمی در وزارت های دفاع و داخله را بر عهده داشته، در چندین جبهه بزرگ جنگ با تروریزم هم به عنوان فرمانده کل، مستقیما مشارکت ورزیده و آخرین سمت نظامی او در دولت، فرماندهی گارنیزیون کابل بود، در تیم آقای نبیل، به عنوان معاون اول، معرفی شده است.
 
این در حالی است که پیش از این، قاعده نانوشته ای شکل گرفته بود که در آن، شیعیان و هزاره ها همیشه باید «معاون دوم» باشند.
 
این بی تردید، برای تیم آقای نبیل، یک نقطه قوت محسوب می شود. با این حال، نباید انتظار داشت که جنرال مراد، همانگونه که در جبهه جنگ با تروریزم و دشمنان این آب و خاک، شجاعانه و خط ‌شکنانه عمل می کرد، در عرصه سیاست نیز عنصری متبحر و مدیری کاردان و با فراست و درایت باشد.
 
آقای مراد، در استعفانامه اش از مقام فرماندهی گارنیزیون کابل، مدعی شد که در اعتراض به وجود تبعیض     و تعصب در دولت، از ادامه کار، دست می کشد؛ این در حالی بود که به باور بسیاری از آگاهان، آقای مراد، پیش از این، در سخت ترین شرایط و به دنبال مرگبارترین رویدادها، کشتار و رویدادهای خونین امنیتی که در شماری از آنها دولت مستقیما مسؤول شناخته می شد، حاضر نشد تا سمت ها و منصب های اداری و نظامی اش را ترک کند و به تبعیض و تعصب، اعتراض نماید.
 
به باور این گروه از منتقدان، در زمانی که جنرال مراد، استعفا داد، هیچ نوع مواجهه بحث برانگیزی میان مردم و حکومت وحدت ملی – دست کم در مقایسه با مواردی مانند کشتار دهمزنگ، حملات انتحاری و تروریستی بر مساجد، تکیه خانه ها، زیارتگاه ها، مراسم مذهبی، مراکز فرهنگی و رسانه و آموزشی شیعیان، حمله طالبان بر ولسوالی های هزاره نشین در غزنی و دایکندی و ارزگان، سقوط و قتل عام در میرزاولنگ، جنبش تبسم و...- وجود نداشت و به همین دلیل، این توجیه که او در اعتراض به تبعیض و تعصب، تصمیم به کناره گیری گرفته، از جانب هیچکس، درک نشده و جدی گرفته نشد؛ بلکه بالعکس، کارشناسان در همان زمان، پیش بینی کردند که دلیل و انگیزه این استعفا، سیاسی و تبلیغاتی و شرکت در تکت های انتخاباتی است.
 
این امر، به باور منتقدان، نشان داد که آقای مراد، علیرغم کارنامه درخشان و قابل دفاع ‌اش در حوزه نظامی‌ گری، در زمینه سیاست، هنوز راه درازی تا پختگی و آشنایی کامل با پیچ‌ و خم بازی های سیاسی افغانستان در پیش دارد.
 
یکی دیگر از ایرادهایی که بر تیم نبیل وارد می شود این است که معاونان او، با وجود متفاوت و خلاف‌آمد عادت‌بودن، چهره های پرنفوذ و محبوب سیاسی و قومی نیستند. جنرال مراد، عمده ترین محبوبیت مردمی اش را مدیون کارنامه نظامی و حضورش در جبهه های نبرد مستقیم با تروریست ها است و در عرصه سیاست، پایگاه مردمی و جایگاه اجتماعی نیرومند و پایداری ندارد و یک وزنه قومی پرقدرت، به شمار نمی آید.
 
مسعوده جلال؛ معاون دوم آقای نبیل هم اگرچه در نخستین انتخابات ریاست جمهوری، نامزد بود؛ اما تنها به این دلیل که زن بود، مورد توجه قرار گرفت؛ ولی آرای زیادی کسب نکرد؛ چون چهره ای شاخص و مهم محسوب نمی شد.
 
او بعدها که برای مدتی عهده دار وزارت امور زنان شد نیز کاری در خور اعتنا و بنیادی برای زنان انجام نداد و این وزارت همچنان به عنوان یک اداره زائد، بی مصرف و فاقد فلسفه وجودی کاربردی و تنها برای جلب رضایت شماری از دونرها و ان‌جی‌اوهای خارجی باقی ماند.
 
نقد دیگری که بر تیم انتخاباتی رحمت الله نبیل وارد می شود، این است که هم خود او یک چهره امنیتی است تا سیاسی و هم معاون اول ‌اش جنرال مراد، یک درجه دار نظامی است نه یک سیاستمرد دیپلمات یا حتی یک رهبر قومی. بنابراین، اگر این تیم به قدرت برسد، همانگونه که در شعار انتخاباتی آن با عنوان «امنیت و عدالت» هم مورد تأکید قرار گرفته، شاهد شکل گیری حکومت نظامیان خواهیم بود که ممکن است، جنبه نظامی و میلیتاریستی حکومت داری بر سایر جنبه های آن، غلبه پیدا کند.
 
با این وجود، مواردی مانند اصلاح قانون اساسی، توزیع قدرت، جلوگیری از تراکم قدرت در دست رییس جمهور، تقسیم آن میان معاونانش، مبارزه با فساد، اعطا و احیای استقلال قوی قضاییه و سهم دادن به مردم در روند اعمال قدرت، از نقطه های قوت برنامه سیاسی و انتخاباتی تیم «امنیت و عدالت» به رهبری رحمت الله نبیل است؛ تیمی که اگر با توجه به ضعف ها، کاستی ها و آسیب هایی که مورد اشاره قرار گرفت، بتواند غول های سیاسی و قومی مدعی پیروزی در انتخابات را شکست بدهد، دست کم روی کاغذ، برنامه های مفید و ثمربخشی برای اصلاح امور و بهبود وضعیت دارد.