سرور دانش؛ معاون دوم ریاست جمهوری اسلامی افغانستان که قبل از ظهر امروز در کنفرانس تحت عنوان «خبرنگاران زن، فرصت‌ها و چالش‌ها» در کابل سخنرانی می کرد به پیگیری جدی قضایای خشونت علیه خبرنگاران زن در افغانستان تأکید کرد.
تاریخ انتشار :چهارشنبه ۲۵ جدی ۱۳۹۸ ساعت ۱۸:۱۰
کد مطلب : 200794
ستاد دانش: پس ازاین رسیدگی به قضایای خشونت علیه زنان خبرنگار، از اولویت های کمیته مشترک حکومت و رسانه ها خواهد بود
معاون رئیس جمهور که مسئولیت رهبری کمیته مشترک حکومت و رسانه ها را نیز به عهده دارد گفت: پس ازاین رسیدگی به قضایای خشونت علیه زنان خبرنگار از “اولویت های کمیته مشترک حکومت و رسانه ها” خواهد بود.
کمیته مشترک حکومت و رسانه ها از حدود سه سال پیش به هدف مبارزه با خشونت علیه خبرنگاران، تأمین مصئونیت و امنیت خبر نگاران و رسیدگی به قضایای خشونت علیه خبرنگاران تأسیس شده و به رهبری استاد دانش معان رئیس جمهور فعالیت می کند.
دانش از زنان خبرنگار درافغانستان و نهادهای حامی حقوق خبرنگاران خواست که موضوعات مرتبط به خشونت علیه خبرنگاران زن و سایر مشکلات و چالش های مرتبط به آنها را از طریق فدراسیون ژورنالیستان افغانستان با کمیته مشترک حکومت و رسانه های شریک سازند.
معاون رئیس جمهور همچنین گفت که در صورت نیاز، کمیته مشترک حکومت و رسانه ها از زنان خبرنگار دعوت خواهد کرد که با شرکت در جلسات این کمیته مشکلات، دیدگاه ها و پیشنهاد های خود را در زمینه های که لازم می بینند مطرح کنند.
معاون رئیس جمهور با اشاره به گزارش های مبنی براینکه حقوق زنان خبرنگار از سوی مالکان رسانه ها نیز نقض می گردد گفت: دفاع از حقوق زنان خبرنگار یک امر فردی نیست، این مسئولیت جمعی است که از طریق ایجاد تشکل های لازم باید به صورت سازمان یافته برای دفاع از حقوق زنان خبر نگار تلاش صورت گیرد.
وی با تأکید بر اینکه هیچ رسانه ای بدون حضور خبرنگار زن نمی تواند بقا و ادامه کارش را حفظ کند افزود که باید تأمین حقوق قانونی زنان خبرنگار در رأس اولویت نهاد های رسانه ای باشد.
متن کامل سخنرانی سرور دانش به شرح ذیل می باشد:
﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾
بانو صافی وزیر اطلاعات و فرهنگ، خانم نجیبه ایوبی، خانم فریده نیکزاد، جناب آقای بهادری، آقای فهیم دشتی، آقای خلوتگر، آقای مقصودی، اعضای فدراسیون خبرنگاران، اعضای کمیته مشترک حکومت و رسانه ها، نهادهای رسانه ای ملی و بین المللی، نهادهای مدنی و فرهنگی، خبرنگاران و مخصوصا بانوان خبرنگار، مهمانان عالیقدر، خانم ها و آقایان! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
در ابتدا تشکر می کنم از نهادها و اشخاصی که این کنفرانس را برگزار کرده اند مخصوصا از انجمن زنان ژورنالیست افغان، مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان، انجمن زنان در رادیو و تلویزیون و فدراسیون خبرنگاران و همه کسانی که در برگزاری این کنفرانس کمک کرده اند. امیدوارم این کنفرانس طی دو روز فرصت ها و چالش ها و اولویت ها را به صورت دقیق و همه جانبه مورد بررسی قرار دهد و طرح ها و پیشنهادات خود را به مقامات و مراجع مربوطه ارائه کند.
بدون شک اهمیت این کنفرانس ناشی از اهمیت موضوع آن است. موضوع این کنفرانس مشتمل بر سه عنصر بسیار مهم و مرتبط به همدیگر است:
ا- آزادی بیان 2- رسانه و خبرنگار 3- جندر و حقوق زنان.
در کشور ما در باره هر سه عنصر از برخی جهات شاهد رشد و پیشرفت های قابل توجهی هستیم که مایه امید و نشاط و نشانه حرکت به سوی یک جامعه مترقی و توسعه یافته است. ما اکنون صدها رسانه آزاد داریم و هزاران خبرنگار در سطح کشور که تنها بیش از 1600 آنان ژورنالیستان و کارکنان رسانه ای زن هستند و خوشبختانه بیش از 700 تن آنان زنان خبرنگار مسلکی هستند. اما از جهاتی دیگر شاهد چالش ها و مشکلات نیز هستیم که اگر به موقع برای آن ها راه حل جستجو نشود ممکن است دچار عقبگرد شویم و دستاوردهای خود را از دست بدهیم.
امروز متأسفانه در این رابطه با دو نوع تخطی و خشونت مواجه هستیم. هم تخطی ها و خشونت ها علیه خبرنگاران و هم تخطی ها و خشونت ها علیه زنان و در این میان زنان خبرنگار از هر دو جهت در معرض این تهدیدات هستند، هم به عنوان خبرنگار و هم به عنوان زن و این وضعیت رنج و مشکل زنان خبرنگار را مضاعف می گرداند. طبق گزارش ها از سال 2001 تا 2019 در ضمن 102 خبرنگار و کارمند رسانه ای که در افغانستان جان باخته اند، 11 تن آنان از زنان هستند و همچنین در محیط کار نیز زنان خبرنگار مورد اذیت و آزار و حتی از نگاه حقوق کار و کارکنان، از جهت مزد و معاش و امتیازات دیگر مورد تبعیض قرار می گیرند.
حضار گرامی!
دلایل و عوامل این نوع خشونت ها و تخطی ها و این که از جانب چه گروه هایی و به چه دلیلی صورت می گیرد روشن است. مخالفان مسلح دولت و گروه های تروریستی، مخالفان آزادی بیان و دموکراسی، جریان های افراطی و مخالفان آزادی زنان و همچنین حلقات انحصار طلب و تمامیت خواه و همه آنانی که از نگاه فکری دچار تحجر فکری و تعصبات بی جا هستند، جزء کسانی هستند که علیه خبرنگاران و علیه زنان خشونت روا می دارند. اما آنچه برای همه ما مهم است جستجوی راهکارها است و این که در کوتاه مدت و دراز مدت در مقابل این تهدیدات چه باید کرد؟ و اولویت های اصلی در این رابطه چیست؟
به نظر من امروز در چند نقطه باید کار بسیار جدی صورت گیرد. با اغتنام از فرصت از هشت مورد مهم در زمینه ها و عرصه های مختلف، به اختصار یاد می کنم:
1. اراده و تصمیم قاطع زنان:
از آنجا که آزادی بیان و آزادی فعالیت رسانه ای یکی از حقوق مهم بشری افراد اعم از زن و مرد است و حق هم طبق سخن معروف گرفتنی است نه دادنی، زنان کشور باید علی رغم همه ناملایمات و تهدیدات، با اراده آهنین و تصمیم قاطع وارد میدان مبارزه شوند و در این میدان پایدار بمانند و بدانند که هیچ مبارزه ای بدون قربانی و فداکاری به هدف نمی رسد.
2. ظرفیت و توان علمی و فکری زنان:
یکی از عوامل بسیار مهم و گریزناپذیر برای موفقیت، توانایی فکری و علمی است. زنان کشور به شمول زنان خبرنگار باید کوشش کنند که توانایی علمی و فرهنگی و مسلکی خود را ارتقا ببخشند. شما مطمئن باشید که اگر توان علمی و تخصصی شما افزایش یابد نه تنها مورد تبعیض و خشونت قرار نمی گیرید بلکه همگی به شمول همه مردان کشور دست نیاز به سوی شما دراز خواهند کرد.
3. مبارزه با سنت های ناپسند:
همه ما می دانیم که یکی از عوامل بسیار مؤثر در مورد حقوق زنان، سنت های ناپسندی است که در میان جوامع مختلف رواج دارد. بدون شک منشأ این سنت های ناپسند متعدد است و ریشه های تاریخی و فرهنگی و محیطی متعددی دارد ولی یکی از عوامل اصلی، قرائت های نادرست و ناقص و یکجانبه و مردانه از دین است. امروز ضرورت است که قرائت دیگری از دین ارائه شود و مخصوصا خود زنان باید همت کنند و برداشت مستقل خود را از دین و معارف دینی ارائه کنند. این یک موضوع بسیار جدی و اساسی است که باید همه اصحاب دیانت و شریعت و فقاهت و حقوق و مخصوصا زنان باید آن را به طور همه جانبه مورد مطالعه قرار دهند.
امروز در قرائت سنتی از جایگاه زن در دین، زن نه تنها موجود درجه دو است بلکه نقش حاشیه ای و طفیلی دارد یعنی یک موجود وابسته و تابع که از خود هیچگونه استقلال و ارزش مستقلی ندارد و تمام وجود او تبعی است و باید به عنوان یک ابزار در خدمت مرد باشد. ریشه این نوع برداشت بسیار عمیق است. در این قرائت زن حتی در مرحله خلقت از دنده چپ مرد آفریده شده و در بهشت باعث گمراهی آدم و خارج شدن او از بهشت هم زن بوده است. زن در خانواده و اجتماع هم در درجه دو قرار دارد و از حقوق کمتری برخوردار است. در این دیدگاه زن نسبت به مرد ناقص العقل و ناقص الایمان و کم استعداد و ناتوان است.
در این مورد سؤال اساسی این است که آیا واقعا چنین است یعنی آیا واقعا قرآن، دین و شریعت نسبت به زن چنین نگاهی دارد یا این که قرائت مردانه و برداشت مردان از دین چنین است؟ آیا این برداشت با عدالتی که جزء اساسی دین است سازگاری دارد؟ آیا مگر قرآن نگفته است که هیچ فردی اعم از زن و مرد بر هیچ فرد دیگری اعم از زن و مرد برتری ندارد مگر بر اساس تقوا و ارزش های انسانی؟
در این رابطه نکته قابل توجه این است که در دنیای غرب هم نیز در قرون گذشته همین نوع برداشت ها و قرائت ها از دین وجود داشت و همین قرائت ها بود که در واقع باعث شد حرکت هایی همچون فمینیسم و مانند آن ایجاد شود و تا حدودی حقوق برابر زن با مرد در جوامع غربی تأمین گردد. آیا امروز ما مسلمانان هم در جوامع خود می توانیم میلیون ها زن را قناعت بدهیم که آنان موجودات درجه دو و طفیلی و تبعی و ناقص العقل هستند؟ آیا با این برداشت خود از دین، جوانان زن و مرد را از دین گریزان و روگردان نمی سازیم؟
4. ایجاد و تقویت تشکل و همبستگی زنان:
در این رابطه باید گفت که دفاع از حقوق زنان خبرنگار یک مسأله فردی نیست و از توان شخصی افراد بالاتر است. از این رو یک حرکت سازمان یافته و جمعی لازم است و باید تشکل های زنان مخصوصا در عرصه خبرنگاری تقویت شود و توسعه یابد تا نهادهایی در سطح ملی ایجاد گردد که به طور سیستماتیک و سازمان یافته از حقوق زنان و مخصوصا زنان خبرنگار دفاع کند.
5. حاکمیت قانون:
نکته بسیار مهم و مؤثر دیگر حاکمیت قانون است. در این رابطه در مرحله اول تطبیق قانون اساسی، قانون کار و قوانین و مقرره های مربوط به رسانه ها و کارکنان رسانه ها و قراردادهای کاری آنان باید مورد توجه قرار گیرد و اگر نقصی در اسناد تقنینی وجود داشته باشد به اصلاح و تعدیل آن اقدام گردد و در مرحله دوم نهادهای عدلی و قضایی باید به عنوان مرجع تأمین عدالت به شکایات و قضایای مختلف مرتبط به این موضوعات رسیدگی کنند.
6. حمایت فدراسیون خبرنگاران و نهادهای دیگر:
در کنار نهادهای زنان خبرنگار، فدراسیون خبرنگاران باید حمایت از زنان خبرنگار و نهادهای حامی زنان خبرنگار را در رأس اولویت های خود قرار دهد. امروز فدراسیون ژورنالیستان یک نهاد بسیار فعال و با ظرفیت و قدرتمند ما است که 17 نهاد خبرنگاری در آن عضویت دارند. من از فدراسیون خبرنگاران تشکر می کنم که در فعالیت های خود پالیسی جندر را به عنوان یک رهنمود به تصویب رسانده است. اما مهم این است که فدراسیون خبرنگاران افغانستان در مرحله نخست باید عدالت جنسیتی را در داخل خود این نهاد و فعالیت های آن تأمین کند و بعد مالکان و صاحبان رسانه ها مخصوصا رسانه های خصوصی و غیر دولتی را وادار بسازند که جندر و عدالت جنسیتی را رعایت کنند.
امروز متأسفانه یکی از جاهایی که حقوق زنان خبرنگار را نقض می کنند و حتی در قراردادها تبعیض روا می دارند و از تطبیق قانون کار و سایر قوانین، سر باز می زنند، خود رسانه های ما است. فدراسیون و نهادهای خبرنگاری باید تلاش کنند که رسانه ها، نوع نگاه و برخورد خود را تغییر دهند. رسانه ها باید بدانند که هیچ رسانه ای بدون خبرنگار و بدون خبرنگار زن نمی توانند بقا و تداوم خود را حفظ کنند.
نکته مهم دیگر در این رابطه حمایت نهادهای همکار بین المللی از رسانه ها و از زنان خبرنگار و نهادهای حامی زنان خبرنگار است. اگر در گذشته تنها حمایت از آزادی بیان و فعالیت رسانه های آزاد مطرح بود، امروز باید حمایت از زنان خبرنگار از نگاه تخنیکی و مشورتی و حتی از نگاه مالی، در اولویت حمایت از آزادی بیان و آزادی رسانه قرار بگیرد.
7. تعهدات حکومت:
در این رابطه در ابتدا می خواهم یک بار دیگر از جانب حکومت تأکید کنم که حکومت افغانستان هم در مورد حقوق زنان و هم در مورد آزادی بیان و حمایت از رسانه های آزاد همچنان متعهد است و در این تعهد هیچ نوع خلل و تردیدی وجود ندارد. اما در مورد تأمین امنیت و مصونیت خبرنگاران و مقابله با قضایای خشونت علیه زنان و علیه خبرنگاران هم باید بگویم که هر چند ادعا نداریم که در این موارد عدالت به تمام معنا تأمین شده باشد ولی در سال های اخیر سازوکارهایی در نظر گرفته شده که در تأمین مصونیت و رسیدگی به قضایای مختلف کمک بزرگی کرده است. به عنوان مثال در زمینه حقوق زنان از نگاه قانونگذاری گام های مؤثری برداشته شده و ایجاد کمیته های منع اذیت و آزار و کمیسیون عالی منع خشونت و همچنین ایجاد مرستیال منع خشونت در لوی سارنوالی و ایجاد سارنوالی های اختصاصی و محاکم اختصاصی منع خشونت علیه زنان از اقدامات خوب دیگری بوده است که در سال های اخیر صورت گرفته است.
همچنین در زمینه تأمین مصونیت و امنیت خبرنگاران نیز تأسیس کمیته مشترک حکومت و رسانه ها به ریاست معاون دوم رئیس جمهور در مرکز و کمیته های فرعی آن در 34 ولایت یک اقدام بسیار مفید و مؤثر بوده و هم اکنون طرزالعمل این کمیته در حال تبدیل شدن به یک مقرره است که ثبات و دوام کار این کمیته را تضمین می کند. در این کمیته نه تنها قضایای خشونت بلکه سایر مشکلات خبرنگاران نیز مورد بررسی قرار گرفته و در هر مورد تصامیم لازم اتخاذ می شود.
چندی پیش در هشتم همین ماه (جدی 1398) مسئولین کمیته مشترک اعلام کردند که در سال 2019 به صورت مجموعی 117 قضیه خشونت علیه خبرنگاران مورد بررسی قرار گرفته است و برای برخی از موارد در محاکم حتی حکم اعدام هم صادر شده است. همچنین نهاد نی نیز در همان روز اعلام کرد که در سال 2019 در آن نهاد 115 قضیه خشونت به شمول10 مورد قتل ثبت شده که نسبت به سال قبل کاهش 42 درصدی را نشان می دهد.
من از همه اعضای این کمیته اعم از دولتی و رسانه ای تشکر می کنم که در طول این مدت با روحیه اعتماد به یکدیگر و با هماهنگی کامل کار کرده اند. امیدوارم این کمیته بیش از گذشته تقویت شود و همه جوانب دخیل با جدیت و صداقت و هماهنگی بیشتر عمل کنند.
نکته ای را که در رابطه به کمیته مشترک امروز در این کنفرانس باید اعلام کنم این است که از این پس در این کمیته، رسیدگی به تمام قضایای مربوط به مشکلات زنان خبرنگار، در اولویت قرار خواهد گرفت و من از زنان خبرنگار و از همه نهادهای مربوط به زنان خبرنگار مخصوصا سه نهادی که امروز این کنفرانس را برگزار کرده اند می خواهم که تمام مسایل و موضوعات مربوط به زنان خبرنگار را در هماهنگی با فدراسیون به سکرتریت کمیته مشترک بفرستند و در هر موردی که لازم بدانند ما از آنان دعوت خواهیم کرد که در جلسات کمیته مشترک اشتراک نمایند و هم مشکلات خود و هم طرح ها و پیشنهادات خود را ارائه کنند.
8. صلح و آزادی بیان:
حضار گرامی!
مطلب دیگری که رابطه مستقیم با موضوع کنفرانس امروز دارد، مسأله صلح است. روند صلحی که در یک سال اخیر آغاز شده به سرنوشت همه مردم افغانستان ارتباط دارد ولی تأثیرات مثبت و منفی آن نسبت به خبرنگاران و زنان به مراتب بیشتر از سایر گروه های اجتماعی است. همه شما نیک می دانید که در دوران حاکمیت امارت طالبان زنان در کشور چه وضعیتی داشتند و رسانه ها در چه حالتی بودند. در همه افغانستان یک خبرنگار زن وجود نداشت و از نگاه رسانه نیز تنها یک صدای شریعت فعالیت می کرد.
در این رابطه باید به صراحت بگوییم که یکی از دستاوردهای اصلی مردم افغانستان در 18 سال اخیر، حقوق بشر، حقوق زنان و آزادی بیان و تکثر رسانه و ظهور یک نسل جوان پرشور و بیدار خبرنگار بوده است. در حقیقت باید گفت که حقوق بشر و آزادی بیان اساس و بنیاد تمام حقوق و آزادی های عمومی دیگر شهروندان را تشکیل می دهد.
بدون شک حکومت افغانستان در پروسه صلح همچنان بر جمهوریت و حقوق شهروندی و همچنین به صورت خاص بر حقوق بشر و حقوق زنان و آزادی بیان پافشاری می کند و این ارزش ها را جزء اصول اساسی خود می داند، ولی تنها طرح انتظارات و توقعات از حکومت کافی نیست. هرچند وظیفه اصلی را حکومت به عهده دارد که در پروسه صلح از حقوق مردم افغانستان و از دستاوردهای 18 سال اخیر دفاع کند اما در کنار حکومت چهار ضرورت دیگر هم وجود دارد که باید شما و همه شهروندان کشور به آن توجه کنید: هوشیاری همه رسانه ها و همه خبرنگاران و دادخواهی آنان یک ضرورت است. هوشیاری همه زنان کشور به شمول زنان خبرنگار و دادخواهی آنان یک ضرورت است. مشارکت رسانه ها در پروسه صلح یک ضرورت است و بالاخره مشارکت زنان در پروسه صلح نیز یک ضرورت است.
نکته دیگری که در رابطه با صلح از نگاه حکومت افغانستان بسیار مهم است، اعتمادسازی برای صلح و اظهار نیت صادقانه طرف مقابل برای صلح است. حکومت افغانستان به تمام معنا از یک صلح پایدار حمایت می کند ولی آغاز مذاکرات بین الافغانی، مالکیت افغان ها با محوریت دولت افغانستان و اعلام آتش بس عمومی و سرتاسری، سه ضرورت جدی برای اعتماد سازی و سه نقطه بزرگ و کلیدی برای موفقیت پروسه صلح است. بدون این سه اصل نه اعتمادی به وجود می آید و نه برای یک صلح پایدار می توان امیدی داشت.
به امید برقراری صلح باعزت و پایدار و به امید شکوفایی بیشتر آزادی بیان
تشکر از توجه شما
معاون رئیس جمهور که مسئولیت رهبری کمیته مشترک حکومت و رسانه ها را نیز به عهده دارد گفت: پس ازاین رسیدگی به قضایای خشونت علیه زنان خبرنگار از “اولویت های کمیته مشترک حکومت و رسانه ها” خواهد بود.
کمیته مشترک حکومت و رسانه ها از حدود سه سال پیش به هدف مبارزه با خشونت علیه خبرنگاران، تأمین مصئونیت و امنیت خبر نگاران و رسیدگی به قضایای خشونت علیه خبرنگاران تأسیس شده و به رهبری استاد دانش معان رئیس جمهور فعالیت می کند.
دانش از زنان خبرنگار درافغانستان و نهادهای حامی حقوق خبرنگاران خواست که موضوعات مرتبط به خشونت علیه خبرنگاران زن و سایر مشکلات و چالش های مرتبط به آنها را از طریق فدراسیون ژورنالیستان افغانستان با کمیته مشترک حکومت و رسانه های شریک سازند.
معاون رئیس جمهور همچنین گفت که در صورت نیاز، کمیته مشترک حکومت و رسانه ها از زنان خبرنگار دعوت خواهد کرد که با شرکت در جلسات این کمیته مشکلات، دیدگاه ها و پیشنهاد های خود را در زمینه های که لازم می بینند مطرح کنند.
معاون رئیس جمهور با اشاره به گزارش های مبنی براینکه حقوق زنان خبرنگار از سوی مالکان رسانه ها نیز نقض می گردد گفت: دفاع از حقوق زنان خبرنگار یک امر فردی نیست، این مسئولیت جمعی است که از طریق ایجاد تشکل های لازم باید به صورت سازمان یافته برای دفاع از حقوق زنان خبر نگار تلاش صورت گیرد.
وی با تأکید بر اینکه هیچ رسانه ای بدون حضور خبرنگار زن نمی تواند بقا و ادامه کارش را حفظ کند افزود که باید تأمین حقوق قانونی زنان خبرنگار در رأس اولویت نهاد های رسانه ای باشد.
متن کامل سخنرانی سرور دانش به شرح ذیل می باشد:
﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾
بانو صافی وزیر اطلاعات و فرهنگ، خانم نجیبه ایوبی، خانم فریده نیکزاد، جناب آقای بهادری، آقای فهیم دشتی، آقای خلوتگر، آقای مقصودی، اعضای فدراسیون خبرنگاران، اعضای کمیته مشترک حکومت و رسانه ها، نهادهای رسانه ای ملی و بین المللی، نهادهای مدنی و فرهنگی، خبرنگاران و مخصوصا بانوان خبرنگار، مهمانان عالیقدر، خانم ها و آقایان! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
در ابتدا تشکر می کنم از نهادها و اشخاصی که این کنفرانس را برگزار کرده اند مخصوصا از انجمن زنان ژورنالیست افغان، مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان، انجمن زنان در رادیو و تلویزیون و فدراسیون خبرنگاران و همه کسانی که در برگزاری این کنفرانس کمک کرده اند. امیدوارم این کنفرانس طی دو روز فرصت ها و چالش ها و اولویت ها را به صورت دقیق و همه جانبه مورد بررسی قرار دهد و طرح ها و پیشنهادات خود را به مقامات و مراجع مربوطه ارائه کند.
بدون شک اهمیت این کنفرانس ناشی از اهمیت موضوع آن است. موضوع این کنفرانس مشتمل بر سه عنصر بسیار مهم و مرتبط به همدیگر است:
ا- آزادی بیان 2- رسانه و خبرنگار 3- جندر و حقوق زنان.
در کشور ما در باره هر سه عنصر از برخی جهات شاهد رشد و پیشرفت های قابل توجهی هستیم که مایه امید و نشاط و نشانه حرکت به سوی یک جامعه مترقی و توسعه یافته است. ما اکنون صدها رسانه آزاد داریم و هزاران خبرنگار در سطح کشور که تنها بیش از 1600 آنان ژورنالیستان و کارکنان رسانه ای زن هستند و خوشبختانه بیش از 700 تن آنان زنان خبرنگار مسلکی هستند. اما از جهاتی دیگر شاهد چالش ها و مشکلات نیز هستیم که اگر به موقع برای آن ها راه حل جستجو نشود ممکن است دچار عقبگرد شویم و دستاوردهای خود را از دست بدهیم.
امروز متأسفانه در این رابطه با دو نوع تخطی و خشونت مواجه هستیم. هم تخطی ها و خشونت ها علیه خبرنگاران و هم تخطی ها و خشونت ها علیه زنان و در این میان زنان خبرنگار از هر دو جهت در معرض این تهدیدات هستند، هم به عنوان خبرنگار و هم به عنوان زن و این وضعیت رنج و مشکل زنان خبرنگار را مضاعف می گرداند. طبق گزارش ها از سال 2001 تا 2019 در ضمن 102 خبرنگار و کارمند رسانه ای که در افغانستان جان باخته اند، 11 تن آنان از زنان هستند و همچنین در محیط کار نیز زنان خبرنگار مورد اذیت و آزار و حتی از نگاه حقوق کار و کارکنان، از جهت مزد و معاش و امتیازات دیگر مورد تبعیض قرار می گیرند.
حضار گرامی!
دلایل و عوامل این نوع خشونت ها و تخطی ها و این که از جانب چه گروه هایی و به چه دلیلی صورت می گیرد روشن است. مخالفان مسلح دولت و گروه های تروریستی، مخالفان آزادی بیان و دموکراسی، جریان های افراطی و مخالفان آزادی زنان و همچنین حلقات انحصار طلب و تمامیت خواه و همه آنانی که از نگاه فکری دچار تحجر فکری و تعصبات بی جا هستند، جزء کسانی هستند که علیه خبرنگاران و علیه زنان خشونت روا می دارند. اما آنچه برای همه ما مهم است جستجوی راهکارها است و این که در کوتاه مدت و دراز مدت در مقابل این تهدیدات چه باید کرد؟ و اولویت های اصلی در این رابطه چیست؟
به نظر من امروز در چند نقطه باید کار بسیار جدی صورت گیرد. با اغتنام از فرصت از هشت مورد مهم در زمینه ها و عرصه های مختلف، به اختصار یاد می کنم:
1. اراده و تصمیم قاطع زنان:
از آنجا که آزادی بیان و آزادی فعالیت رسانه ای یکی از حقوق مهم بشری افراد اعم از زن و مرد است و حق هم طبق سخن معروف گرفتنی است نه دادنی، زنان کشور باید علی رغم همه ناملایمات و تهدیدات، با اراده آهنین و تصمیم قاطع وارد میدان مبارزه شوند و در این میدان پایدار بمانند و بدانند که هیچ مبارزه ای بدون قربانی و فداکاری به هدف نمی رسد.
2. ظرفیت و توان علمی و فکری زنان:
یکی از عوامل بسیار مهم و گریزناپذیر برای موفقیت، توانایی فکری و علمی است. زنان کشور به شمول زنان خبرنگار باید کوشش کنند که توانایی علمی و فرهنگی و مسلکی خود را ارتقا ببخشند. شما مطمئن باشید که اگر توان علمی و تخصصی شما افزایش یابد نه تنها مورد تبعیض و خشونت قرار نمی گیرید بلکه همگی به شمول همه مردان کشور دست نیاز به سوی شما دراز خواهند کرد.
3. مبارزه با سنت های ناپسند:
همه ما می دانیم که یکی از عوامل بسیار مؤثر در مورد حقوق زنان، سنت های ناپسندی است که در میان جوامع مختلف رواج دارد. بدون شک منشأ این سنت های ناپسند متعدد است و ریشه های تاریخی و فرهنگی و محیطی متعددی دارد ولی یکی از عوامل اصلی، قرائت های نادرست و ناقص و یکجانبه و مردانه از دین است. امروز ضرورت است که قرائت دیگری از دین ارائه شود و مخصوصا خود زنان باید همت کنند و برداشت مستقل خود را از دین و معارف دینی ارائه کنند. این یک موضوع بسیار جدی و اساسی است که باید همه اصحاب دیانت و شریعت و فقاهت و حقوق و مخصوصا زنان باید آن را به طور همه جانبه مورد مطالعه قرار دهند.
امروز در قرائت سنتی از جایگاه زن در دین، زن نه تنها موجود درجه دو است بلکه نقش حاشیه ای و طفیلی دارد یعنی یک موجود وابسته و تابع که از خود هیچگونه استقلال و ارزش مستقلی ندارد و تمام وجود او تبعی است و باید به عنوان یک ابزار در خدمت مرد باشد. ریشه این نوع برداشت بسیار عمیق است. در این قرائت زن حتی در مرحله خلقت از دنده چپ مرد آفریده شده و در بهشت باعث گمراهی آدم و خارج شدن او از بهشت هم زن بوده است. زن در خانواده و اجتماع هم در درجه دو قرار دارد و از حقوق کمتری برخوردار است. در این دیدگاه زن نسبت به مرد ناقص العقل و ناقص الایمان و کم استعداد و ناتوان است.
در این مورد سؤال اساسی این است که آیا واقعا چنین است یعنی آیا واقعا قرآن، دین و شریعت نسبت به زن چنین نگاهی دارد یا این که قرائت مردانه و برداشت مردان از دین چنین است؟ آیا این برداشت با عدالتی که جزء اساسی دین است سازگاری دارد؟ آیا مگر قرآن نگفته است که هیچ فردی اعم از زن و مرد بر هیچ فرد دیگری اعم از زن و مرد برتری ندارد مگر بر اساس تقوا و ارزش های انسانی؟
در این رابطه نکته قابل توجه این است که در دنیای غرب هم نیز در قرون گذشته همین نوع برداشت ها و قرائت ها از دین وجود داشت و همین قرائت ها بود که در واقع باعث شد حرکت هایی همچون فمینیسم و مانند آن ایجاد شود و تا حدودی حقوق برابر زن با مرد در جوامع غربی تأمین گردد. آیا امروز ما مسلمانان هم در جوامع خود می توانیم میلیون ها زن را قناعت بدهیم که آنان موجودات درجه دو و طفیلی و تبعی و ناقص العقل هستند؟ آیا با این برداشت خود از دین، جوانان زن و مرد را از دین گریزان و روگردان نمی سازیم؟
4. ایجاد و تقویت تشکل و همبستگی زنان:
در این رابطه باید گفت که دفاع از حقوق زنان خبرنگار یک مسأله فردی نیست و از توان شخصی افراد بالاتر است. از این رو یک حرکت سازمان یافته و جمعی لازم است و باید تشکل های زنان مخصوصا در عرصه خبرنگاری تقویت شود و توسعه یابد تا نهادهایی در سطح ملی ایجاد گردد که به طور سیستماتیک و سازمان یافته از حقوق زنان و مخصوصا زنان خبرنگار دفاع کند.
5. حاکمیت قانون:
نکته بسیار مهم و مؤثر دیگر حاکمیت قانون است. در این رابطه در مرحله اول تطبیق قانون اساسی، قانون کار و قوانین و مقرره های مربوط به رسانه ها و کارکنان رسانه ها و قراردادهای کاری آنان باید مورد توجه قرار گیرد و اگر نقصی در اسناد تقنینی وجود داشته باشد به اصلاح و تعدیل آن اقدام گردد و در مرحله دوم نهادهای عدلی و قضایی باید به عنوان مرجع تأمین عدالت به شکایات و قضایای مختلف مرتبط به این موضوعات رسیدگی کنند.
6. حمایت فدراسیون خبرنگاران و نهادهای دیگر:
در کنار نهادهای زنان خبرنگار، فدراسیون خبرنگاران باید حمایت از زنان خبرنگار و نهادهای حامی زنان خبرنگار را در رأس اولویت های خود قرار دهد. امروز فدراسیون ژورنالیستان یک نهاد بسیار فعال و با ظرفیت و قدرتمند ما است که 17 نهاد خبرنگاری در آن عضویت دارند. من از فدراسیون خبرنگاران تشکر می کنم که در فعالیت های خود پالیسی جندر را به عنوان یک رهنمود به تصویب رسانده است. اما مهم این است که فدراسیون خبرنگاران افغانستان در مرحله نخست باید عدالت جنسیتی را در داخل خود این نهاد و فعالیت های آن تأمین کند و بعد مالکان و صاحبان رسانه ها مخصوصا رسانه های خصوصی و غیر دولتی را وادار بسازند که جندر و عدالت جنسیتی را رعایت کنند.
امروز متأسفانه یکی از جاهایی که حقوق زنان خبرنگار را نقض می کنند و حتی در قراردادها تبعیض روا می دارند و از تطبیق قانون کار و سایر قوانین، سر باز می زنند، خود رسانه های ما است. فدراسیون و نهادهای خبرنگاری باید تلاش کنند که رسانه ها، نوع نگاه و برخورد خود را تغییر دهند. رسانه ها باید بدانند که هیچ رسانه ای بدون خبرنگار و بدون خبرنگار زن نمی توانند بقا و تداوم خود را حفظ کنند.
نکته مهم دیگر در این رابطه حمایت نهادهای همکار بین المللی از رسانه ها و از زنان خبرنگار و نهادهای حامی زنان خبرنگار است. اگر در گذشته تنها حمایت از آزادی بیان و فعالیت رسانه های آزاد مطرح بود، امروز باید حمایت از زنان خبرنگار از نگاه تخنیکی و مشورتی و حتی از نگاه مالی، در اولویت حمایت از آزادی بیان و آزادی رسانه قرار بگیرد.
7. تعهدات حکومت:
در این رابطه در ابتدا می خواهم یک بار دیگر از جانب حکومت تأکید کنم که حکومت افغانستان هم در مورد حقوق زنان و هم در مورد آزادی بیان و حمایت از رسانه های آزاد همچنان متعهد است و در این تعهد هیچ نوع خلل و تردیدی وجود ندارد. اما در مورد تأمین امنیت و مصونیت خبرنگاران و مقابله با قضایای خشونت علیه زنان و علیه خبرنگاران هم باید بگویم که هر چند ادعا نداریم که در این موارد عدالت به تمام معنا تأمین شده باشد ولی در سال های اخیر سازوکارهایی در نظر گرفته شده که در تأمین مصونیت و رسیدگی به قضایای مختلف کمک بزرگی کرده است. به عنوان مثال در زمینه حقوق زنان از نگاه قانونگذاری گام های مؤثری برداشته شده و ایجاد کمیته های منع اذیت و آزار و کمیسیون عالی منع خشونت و همچنین ایجاد مرستیال منع خشونت در لوی سارنوالی و ایجاد سارنوالی های اختصاصی و محاکم اختصاصی منع خشونت علیه زنان از اقدامات خوب دیگری بوده است که در سال های اخیر صورت گرفته است.
همچنین در زمینه تأمین مصونیت و امنیت خبرنگاران نیز تأسیس کمیته مشترک حکومت و رسانه ها به ریاست معاون دوم رئیس جمهور در مرکز و کمیته های فرعی آن در 34 ولایت یک اقدام بسیار مفید و مؤثر بوده و هم اکنون طرزالعمل این کمیته در حال تبدیل شدن به یک مقرره است که ثبات و دوام کار این کمیته را تضمین می کند. در این کمیته نه تنها قضایای خشونت بلکه سایر مشکلات خبرنگاران نیز مورد بررسی قرار گرفته و در هر مورد تصامیم لازم اتخاذ می شود.
چندی پیش در هشتم همین ماه (جدی 1398) مسئولین کمیته مشترک اعلام کردند که در سال 2019 به صورت مجموعی 117 قضیه خشونت علیه خبرنگاران مورد بررسی قرار گرفته است و برای برخی از موارد در محاکم حتی حکم اعدام هم صادر شده است. همچنین نهاد نی نیز در همان روز اعلام کرد که در سال 2019 در آن نهاد 115 قضیه خشونت به شمول10 مورد قتل ثبت شده که نسبت به سال قبل کاهش 42 درصدی را نشان می دهد.
من از همه اعضای این کمیته اعم از دولتی و رسانه ای تشکر می کنم که در طول این مدت با روحیه اعتماد به یکدیگر و با هماهنگی کامل کار کرده اند. امیدوارم این کمیته بیش از گذشته تقویت شود و همه جوانب دخیل با جدیت و صداقت و هماهنگی بیشتر عمل کنند.
نکته ای را که در رابطه به کمیته مشترک امروز در این کنفرانس باید اعلام کنم این است که از این پس در این کمیته، رسیدگی به تمام قضایای مربوط به مشکلات زنان خبرنگار، در اولویت قرار خواهد گرفت و من از زنان خبرنگار و از همه نهادهای مربوط به زنان خبرنگار مخصوصا سه نهادی که امروز این کنفرانس را برگزار کرده اند می خواهم که تمام مسایل و موضوعات مربوط به زنان خبرنگار را در هماهنگی با فدراسیون به سکرتریت کمیته مشترک بفرستند و در هر موردی که لازم بدانند ما از آنان دعوت خواهیم کرد که در جلسات کمیته مشترک اشتراک نمایند و هم مشکلات خود و هم طرح ها و پیشنهادات خود را ارائه کنند.
8. صلح و آزادی بیان:
حضار گرامی!
مطلب دیگری که رابطه مستقیم با موضوع کنفرانس امروز دارد، مسأله صلح است. روند صلحی که در یک سال اخیر آغاز شده به سرنوشت همه مردم افغانستان ارتباط دارد ولی تأثیرات مثبت و منفی آن نسبت به خبرنگاران و زنان به مراتب بیشتر از سایر گروه های اجتماعی است. همه شما نیک می دانید که در دوران حاکمیت امارت طالبان زنان در کشور چه وضعیتی داشتند و رسانه ها در چه حالتی بودند. در همه افغانستان یک خبرنگار زن وجود نداشت و از نگاه رسانه نیز تنها یک صدای شریعت فعالیت می کرد.
در این رابطه باید به صراحت بگوییم که یکی از دستاوردهای اصلی مردم افغانستان در 18 سال اخیر، حقوق بشر، حقوق زنان و آزادی بیان و تکثر رسانه و ظهور یک نسل جوان پرشور و بیدار خبرنگار بوده است. در حقیقت باید گفت که حقوق بشر و آزادی بیان اساس و بنیاد تمام حقوق و آزادی های عمومی دیگر شهروندان را تشکیل می دهد.
بدون شک حکومت افغانستان در پروسه صلح همچنان بر جمهوریت و حقوق شهروندی و همچنین به صورت خاص بر حقوق بشر و حقوق زنان و آزادی بیان پافشاری می کند و این ارزش ها را جزء اصول اساسی خود می داند، ولی تنها طرح انتظارات و توقعات از حکومت کافی نیست. هرچند وظیفه اصلی را حکومت به عهده دارد که در پروسه صلح از حقوق مردم افغانستان و از دستاوردهای 18 سال اخیر دفاع کند اما در کنار حکومت چهار ضرورت دیگر هم وجود دارد که باید شما و همه شهروندان کشور به آن توجه کنید: هوشیاری همه رسانه ها و همه خبرنگاران و دادخواهی آنان یک ضرورت است. هوشیاری همه زنان کشور به شمول زنان خبرنگار و دادخواهی آنان یک ضرورت است. مشارکت رسانه ها در پروسه صلح یک ضرورت است و بالاخره مشارکت زنان در پروسه صلح نیز یک ضرورت است.
نکته دیگری که در رابطه با صلح از نگاه حکومت افغانستان بسیار مهم است، اعتمادسازی برای صلح و اظهار نیت صادقانه طرف مقابل برای صلح است. حکومت افغانستان به تمام معنا از یک صلح پایدار حمایت می کند ولی آغاز مذاکرات بین الافغانی، مالکیت افغان ها با محوریت دولت افغانستان و اعلام آتش بس عمومی و سرتاسری، سه ضرورت جدی برای اعتماد سازی و سه نقطه بزرگ و کلیدی برای موفقیت پروسه صلح است. بدون این سه اصل نه اعتمادی به وجود می آید و نه برای یک صلح پایدار می توان امیدی داشت.
به امید برقراری صلح باعزت و پایدار و به امید شکوفایی بیشتر آزادی بیان
تشکر از توجه شما
avapress.com/vdcjhye8xuqeyaz.fsfu.html
پربازدیدترین
