آیا روابط راهبردی امریکا و عربستان رو به پایان است؟

جو بایدن؛ رئیس ‌جمهور امریکا اعلام کرده که تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت و همراهی عربستان با آن، «پیامدهایی» برای روابط واشنگتن با ریاض خواهد داشت.

 

اوپک پلاس هفته گذشته اعلام کرد علیرغم مخالفت‌های امریکا تولید نفت خود را کاهش می‌دهد.

 

اظهارات بایدن یک روز پس از آن منتشر شد که باب منندز؛ رئیس کمیته روابط خارجی سنای امریکا گفت که ایالات متحده باید فورا همه همکاری‌ها با عربستان سعودی از جمله فروش تسلیحات را متوقف کند. 

 

پیشتر کارین ژان پیر؛ سخنگوی کاخ سفید هم گفت واشنگتن در سیاست‌های خود در قبال عربستان بازنگری خواهد کرد.

 

هفته گذشته، مهم‌ترین کشور‌های صادر‌کننده نفت در جهان توافق کردند که تولید نفت را دو میلیون بشکه در روز کاهش دهند. اعضای تولید‌کننده نفت اوپک پلاس که شامل روسیه هم می‌شود تلاش می‌کنند تا بهای نفت را بالا ببرند.

 

جان کربی؛ سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید گفت که بایدن با کنگره همکاری خواهد کرد تا در آینده روابط با عربستان را مورد بازبینی قرار دهند.

 

در شرایط عادی، همراهی عربستان با دیگر اعضای اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت به منظور بالا نگه داشتن قیمت جهانی آن می تواند تصمیم یک کشور مستقل بربنیاد منافع و اولویت های اقتصادی اش باشد که علی القاعده باید از سوی کشورهای دیگر به آن احترام گزارده شود؛ اما ظاهرا برای امریکا و عربستان، چنین نیست.

 

رهبران امریکایی درباره عربستان برای خود حق قیمومیت قایل اند. آنها می خواهند شاهان و شاهزادگان آل سعود درست به گونه ای رفتار کنند که واشنگتن می خواهد و منافع راهبردی امریکا اقتضا می کند. 

 

این رویه ای دیرپا در روابط دوطرف در طول ده ها سال گذشته بوده است؛ اما اینک یک شاهزاده اقتدارگرا و بلندپرواز می خواهد این قاعده را دست کم در یک مورد خاص درهم بشکند و حرف خود را به کرسی بنشاند.

 

محمد بن سلمان که یک پرونده حقوق بشری سنگین و سیاه در نزد دستگاه های اطلاعاتی امریکا دارد و مسئول مستقیم مرگ فجیع روزنامه نگار منتقد خود در کنسولگری عربستان در استانبول محسوب می شود، علیرغم نادیده گرفتن نقش اش در این قتل هولناک از سوی رهبران جمهوری خواه و دموکرات امریکا به خواسته واشنگتن برای افزایش تولید نفت به منظور مهار قیمت های رو به افزایش طلای سیاه در بازار جهانی پس از جنگ اوکراین و تحریم های غرب علیه روسیه، پاسخ منفی داده است.

 

بایدن تاکنون چندین بار از او و همتای اماراتی اش خواسته تا تولید نفت را افزایش دهند؛ اما این خواسته از سوی شاهزادگان خودکامه این دو رژيم عربی، رد شده است. پیش از او، بوریس جانسون؛ نخست وزیر سابق انگلیس نیز درخواستی مشابه را مطرح کرده بود؛ اما ولیعهد عربستان و همتای اماراتی او به درخواست او نیز پاسخ منفی داده بودند.

 

بایدن همچنین عربستان را به انفعال در برابر روسیه متهم می کند؛ زیرا رژيم ریاض تاکنون با تحریم های غرب علیه مسکو به ویژه در حوزه انرژی همراه نشده است.

 

موضع گیری تهدیدآمیز اخیر بایدن و هشدارهای دیگر مقام های امریکایی تایید می کند که سفر اخیر بایدن به عربستان نیز در برگرداندن نظر بن سلمان در حوزه تولید نفت، موفقیت آمیز نبوده و بدتر از آن، تصمیم اوپک پلاس برای کاهش دو میلیونی تولید نفت، خشم شدید واشنگتن را برانگیخته است.

 

صرف نظر از اضرار و زیان های شدید اقتصادی و فشار فزاینده ناشی از افزایش قیمت جهانی نفت و نیز وضع تحریم علیه روسیه بر اقتصاد آسیب پذیر غرب، همراهی عربستان سعودی با روسیه و دیگر تولیدکنندگان عمده نفت برای امریکا غیرقابل قبول است؛ زیرا قاعده قیمومیت دایمی امریکا بر سرنوشت عربستان را نقض می کند و سیطره استراتژيک واشنگتن بر تمام مقدرات سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی عربستان را زیر سؤال می برد؛ سیطره ای که البته بزرگترین سود حاصل از آن، دسترسی دایمی و بی درد سر امریکا به منابع بی پایان نفت سعودی ها است و این دسترسی اینک به خطر افتاده است.

 

در این میان معلوم نیست که واکنش شاهزاده اقتدارگرای سعودی که در غیبت پدر بیمارش عملا پادشاه دوفاکتوی عربستان به حساب می آید به تهدید بایدن چه خواهد بود و آیا او به نفع خواسته های امریکا کوتاه می آید یا با ادامه راه مستقل خود، هزینه های سنگین این تهدید را متحمل می شود؛ اما این نکته مسلم است که پایان روابط راهبردی امریکا و عربستان، آغاز شده و روز به روز شتاب خواهد گرفت.