پیچیدگی‌ گفت‌وگوهای صلح

مذاکرات صلح میان نمایندگان امریکا و گروه طالبان در دوحه قطر بیش از ده ماه جریان داشت. در این مدت نُه‌ بار بین زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان و نمایندگان طالب مذاکره صورت گرفته است. هرچند زلمی خلیلزاد بعد از پایان هر دور از گفت‌وگوها، از طریق رسانه‌ها به مردمِ افغانستان نوید یک توافق صلح را می‌داد و آن را سرنوشت‌ساز بیان می‌کرد و رسانه‌‌های داخلی و خارجی نیز گزارش می‌دادند که بعد از ختم دور نهم، توافق‌نامه صلح بین نمایندگان امریکا و نمایندگان طالب به امضا می‌رسد؛ اما اکنون این گفتگو‌ها بدون هیچ نتیجه‌ای متوقف شده است.

حالا مشخص شده که اختلافات هنوز هم بین دو طرف حل‌نشده باقی مانده است، چرا که قرار بوده رهبران افغانستان و طالبان روز یکشنبه در کمپ دیوید بطور جداگانه با دونالد ترامپ ملاقات کنند، برنامه‌ای که از سوی رئیس جمهور امریکا لغو شده است.

دونالد ترامپ می‌گوید که دیدار با رهبران افغانستان و طالبان در کمپ دیوید که کسی از آن خبر نداشت را لغو و فرمان خاتمه‌ی گفت‌وگوهای صلح میان آمریکا و طالبان را صادر کرده است.

دونالد ترامپ در چند توییت نوشته است که "هیچ کس خبر نداشت که رهبران حکومت افغانستان و طالبان روز یکشنبه در کمپ دیوید به طور جداگانه با من ملاقات می‌نمایند، به همین منظور قرار بود که شنبه شب وارد امریکا شوند، اما متاسفانه طالبان با خیال افزایش اهرم فشار، مسئولیت حمله‌ای را در کابل بر عهده گرفتند که به کشته‌شدن ۱۲ نفر از جمله یک سرباز امریکایی انجامید." ترامپ افزوده است: "کسانی که در جریان مذاکراتِ مهم نمی‌توانند به آتش‌بس پایبند باشند و افراد بیگناه را می‌کشند، به تبع توان مذاکرات برای توافقی معنادار و پایدار را نیز ندارند."

در همین حال سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر نیز بلافاصله اعلام کرد که نمایندگان این گروه امروز نشست فوری و داخلی برگزار کرده و روی تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا بحث می‌کنند.

اکنون سوال این‌جاست که چرا مذاکرات صلح این‌قدر پیچیده شده است؟، خواست نمایندگان طالب از امریکا چه بوده که نهایتا به توافق نرسیدند و حمله گروه طالبان را برای توقف مذاکرات بهانه کردند.

گروه طالبان بر موراد ذیل تاکید دارند: تعیین زمان خروج کامل نیروهای نظامی امریکا از افغانستان، جایگزین نظام امارت بجای نظام جمهوریت، عدم مداخله امریکا در امور داخلی و خارجی افغانستان و لغو پیمان امنیتی که میان حکومت افغانستان و امریکا به امضا رسیده است.

ازسوی دیگر، امریکایی‌ها در طول 19 سال گذشته برای نهادینه کردن فرهنگ لیبرالیسم، تأسیسات نظامی و مهار رقبای منطقه‌ایِ خود، در افغانستان پول‌های هنگفتی را هزینه کرده‌اند. با این همه هزینه‌های مالی و انسانی، دولت ترامپ به تنهایی نمی‌تواند تصمیم بگیرد و تمام خواسته‌های گروه طالبان را قبول کند، چرا که در این صورت افکار عمومی امریکا نسبت به دولت ترامپ خدشه‌دار خواهد شد، از این‌رو ترامپ تلاش دارد با متوقف‌کردن گفت‌وگوهای صلح، بالای طالبان فشار وارد کند تا از خواسته‌های این گروه کاسته شود.

امریکایی‌ها در تلاش انعقادِ یک توافق‌نامه‌ای هستند که جنبه‌‌ی حقوقیِ بیشتری به حضور نظامی‌شان در افغانستان بدهد. در ضمنِ آن، حکومت ترامپ تلاش دارد که مذاکرات صلح به یک نتیجه‌ی مطلوب برسد، چرا که انتخابات ریاست جمهوری امریکا قرار است 13 ماه بعد برگزاری شود و قطعا به سرانجام رساندنِ گفت‌وگوهای صلح افغانستان برای ترامپ یک دست‌آورد خواهد بود.
 
در همین حال نمایندگان طالب گفته‌اند که "هجده سال است که طالبان برای پایان اشغال افغانستان از سوی امریکا و نیروهای خارجی قربانی داده‌اند. لذا ما در ارتباط با پایان اشغال با کسی معامله نمی‌کنیم."

باید گفت گروه طالبان که در 18 سال گذشته در برابر نظامیان امریکا و نیروهای امنیتی افغان جنگیده‌اند و همواره نیروهای امریکا را اشغال‌گر و حکومت افغانستان را دست‌نشانده‌ی خارجی‌ها خطاب کرده‌اند، نمی‌‌توانند به آسانی قبول کنند که نیروهای نظامی امریکا با وجود توافق صلح، در افغانستان حضور داشته باشند.

اگر طالبان، استمرار حکومت فعلی و حضور امریکایی‌ها را در مذاکرات صلح بپذیرند، این گروه از نگاه دینی به عنوان یک گروه بغاوت‌گر معرفی خواهند شد که توجهی به جنگ‌جویان خود ندارند که در طول این سال‌ها در میدان نبرد جنگیده‌اند.

اختلافاتی که در بالا ذکر شد، روند گفت‌وگوهای صلح میان زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان و گروه طالبان را پیچیده کرده است. از این‌رو مشکل خواهد بود که بگوییم گروه طالبان با امریکایی‌ها به این زودی‌ها به توافقی دست می‌یابند.

قابل یادآوری است که با آغاز گفت‌وگوهای صلح نمایندگان امریکا و گروه طالبان، میدان جنگ میان نیروهای امنیتی افغان و جنگ‌جویان طالبان در نقاط مختلف کشور داغ‌تر شده است؛ چرا که رهبران حکومت در این روزها سرگرم کمپاین‌های انتخاباتی‌شان هستند. گروه طالبان نیز با حملات تهاجمی خود بالای شهرهای ولایات در تلاش کسب امتیاز بیشتری از مذاکرات صلح می‌باشند.

با این وضعیت، تنها راه‌حلی که برای حکومت افغانستان و امریکایی‌ها باقی می‌ماند، سرکوب جنگ‌جویان طالب در میدان جنگ است. اما با تأسف باید گفت که نه حکومت افغانستان سیاست مشخصی در قبال سرکوب طالبان روی دست داشته و نه نیروهای خارجی مستقر در کشور اراده‌ای برای برخورد با این گروه دارند.

نویسنده: سید عزیزالله خیرخواه