لیلا آرامهر/ امام حسن مجتبی علیه السلام در شب نیمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود. پدرش امیرالمومنین علی علیه السلام و مادرش فاطمه علیهاالسلام، دختر پیامبر خداست.
امام حسن مجتبی علیه السلام در زمان حیات و حکومت امیرمؤمنان علی علیه السلام دوشادوش آن بزرگوار در حل مشکلات و رفع اختلافات همراه و همگام پدر بود و مسؤولیت های مختلفی برعهده داشت. امام حسن علیه السلام طی حکمی از سوی حضرت علی علیه السلام سرپرستی و تولیت اوقاف را برعهده گرفت. همچنین آن حضرت، هر گاه که عذری چون مریضی یا سفر برای حضرت علی علیه السلام رخ می داد، به امامت جمعه و جماعت می پرداخت. امام حسن علیه السلام در کار قضاوت نیز همراه پدرش بود و حضرت علی علیه السلام، بسیاری از قضاوت ها را بر عهده ایشان می گذاشت.
صلح متفکرانه
صلح امام حسن علیه السلام از کارها و حوادث مفید و متفکرانه ای بود که برای حفظ کیان اسلام به انجام رسید. این صلح از دو نگاه سیاست خارجی و سیاست داخلی در خور تحسین است.
از نظر سیاست خارجی آن روز، جنگ داخلی مسلمانان به نفع جهان اسلام نبود، زیرا امپراتور روم که ضربات سختی از مسلمانان خورده بود، همواره مترصّد فرصتی بود تا ضربه مؤثر و تلافی جویانه ای بر پیکر اسلام وارد کند. گزارش صف آرایی سپاه معاویه و سپاه امام حسن علیه السلام به گوش سردمداران روم شرقی رسید و آن ها این فرصت را بهترین فرصت برای حمله به مسلمانان می دانستند.
از طرفی، بر اساس سیاست داخلی آن روز، موقعیت مردم عراق و کوفه به طوری بود که آمادگی روحی برای تشکیل سپاه و همراهی با امام حسن علیه السلام را نداشتند، و رفتن به میدان جنگ با افرادی که روحیه جنگی ندارند، نتیجه ای جز شکست نداشت؛ از این رو امام حسن مجبور به پذیرفتن صلح شد.
دلایل چندی سبب شد تا امام حسن(ع) پيشنهاد صلح معاويه را بپذيرد، از جمله:
1ـ سستی مردم كوفه در حمایت از امام(ع)، یکی از مهمترین دلایل این تصمیم بود. از این رو هیچ کس نمی تواند مدعی شود که امام به جنگ با معاویه اعتقاد نداشته است.
2ـ برپایی جنگ در شرایط عادی، منوط به حضور مردم بوده و حاکم در حد خاصی می تواند آنان را به حضور در جنگ وادار کند.
3ـ اين صلح به منظور حفظ شیعیان انجام شده است.
زهد امام علیه السلام
سبط اکبر پیامبر در زهد و تقوا همچون جدّ بزرگوارش، رسول خدا صلی الله علیه و آله و پدرش امیرالمؤمنین علی علیه السلام بود. همه او را به زهد و تقوا می شناختند و احترامش می کردند. در اثبات زهد امام حسن علیه السلام همین مقدار بسنده که به خاطر حفظ جان و مال مسلمانان، از زمامداری و حکومت ـ که حق مسلم او بود ـ چشم پوشی کرد.
علما و دانشمندان همه اتفاق نظر دارند که امام حسن علیه السلام پس از جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله و پدرش علی علیه السلام، زاهدتر از همه مردم بوده و همتایی نداشته است.
بخشش و احسان
امام حسن مجتبی علیه السلام همچون پدرش علی علیه السلام تمام توان خویش را در راه انجام وظایف الهی و امور خداپسندانه به کار می گرفت. درباره سخاوت ایشان گفته اند: اموال فراوانی در راه خدا می بخشید. هیچ فقیری از در خانه او دست خالی برنمی گشت. گاه قبل از آن که مستمندی اظهار نیازمندی کند و عرق شرم بریزد، نیاز و احتیاج او را برآورده می کرد. اجازه نمی داد رنج و مذلت سؤال کردن را بر خود هموار سازد.
ایشان در طول عمر مبارک خود دوبار تمام اموالش را در راه خدا به مصرف رساند، و سه بار ثروتش را به دو نیم تقسیم کرده و نصف آن را در راه خدا بخشید.
شجاعت
درباره شجاعت امام حسن مجتبی علیه السلام گفته اند: او مردی بود سخت کوش و شجاع و با شهامت که هرگز ترسی در دل نداشت. او در راه خدا و در راه پیشرفت اسلام از هیچ گونه ایثار، فداکاری و جانبازی دریغ نمی کرد و پیوسته آماده مجاهده و پیکار در راه خدا بود.
امام علیه السلام در جنگ جمل در رکاب پدر خود، در خط مقدم جبهه جنگید و در جنگ صفین از یاران شجاع علی علیه السلام سبقت گرفته و بر قلب دشمن حمله می کرد. امام حسن علیه السلام آن قدر در صحنه جنگ شجاعانه جنگید که امیرالمؤمنین از یاران خود خواست که او و برادرش حسین علیه السلام را از ادامه جنگ باز دارند و فرمود: از ادامه پیکار بازش دارید و از پیشروی اش جلوگیری کنید، تا مرگ او مرا در هم نکوبد. من در مرگ این دو بخل می ورزم؛ چرا که می ترسم با مرگ آن ها نسل رسول خدا صلی الله علیه و آله قطع شود.
شهادت امام مجتبی علیه السلام
دومین ستاره تابناک آسمان امامت و ولایت، امام حسن مجتبی علیه السلام در سال چهلم هجرت به امامت رسید و دوران امامتش ده سال بود، و سرانجام در ۲۸ صفر سال پنجاه هجری در سن ۴۷ یا ۴۸ سالگی به دستور معاویه و توسط همسر خائن خود در شهر مدینه مسموم شده و مظلومانه به شهادت رسید.
امام حسن مجتبی علیه السلام در زمان حیات و حکومت امیرمؤمنان علی علیه السلام دوشادوش آن بزرگوار در حل مشکلات و رفع اختلافات همراه و همگام پدر بود و مسؤولیت های مختلفی برعهده داشت. امام حسن علیه السلام طی حکمی از سوی حضرت علی علیه السلام سرپرستی و تولیت اوقاف را برعهده گرفت. همچنین آن حضرت، هر گاه که عذری چون مریضی یا سفر برای حضرت علی علیه السلام رخ می داد، به امامت جمعه و جماعت می پرداخت. امام حسن علیه السلام در کار قضاوت نیز همراه پدرش بود و حضرت علی علیه السلام، بسیاری از قضاوت ها را بر عهده ایشان می گذاشت.
صلح متفکرانه
صلح امام حسن علیه السلام از کارها و حوادث مفید و متفکرانه ای بود که برای حفظ کیان اسلام به انجام رسید. این صلح از دو نگاه سیاست خارجی و سیاست داخلی در خور تحسین است.
از نظر سیاست خارجی آن روز، جنگ داخلی مسلمانان به نفع جهان اسلام نبود، زیرا امپراتور روم که ضربات سختی از مسلمانان خورده بود، همواره مترصّد فرصتی بود تا ضربه مؤثر و تلافی جویانه ای بر پیکر اسلام وارد کند. گزارش صف آرایی سپاه معاویه و سپاه امام حسن علیه السلام به گوش سردمداران روم شرقی رسید و آن ها این فرصت را بهترین فرصت برای حمله به مسلمانان می دانستند.
از طرفی، بر اساس سیاست داخلی آن روز، موقعیت مردم عراق و کوفه به طوری بود که آمادگی روحی برای تشکیل سپاه و همراهی با امام حسن علیه السلام را نداشتند، و رفتن به میدان جنگ با افرادی که روحیه جنگی ندارند، نتیجه ای جز شکست نداشت؛ از این رو امام حسن مجبور به پذیرفتن صلح شد.
دلایل چندی سبب شد تا امام حسن(ع) پيشنهاد صلح معاويه را بپذيرد، از جمله:
1ـ سستی مردم كوفه در حمایت از امام(ع)، یکی از مهمترین دلایل این تصمیم بود. از این رو هیچ کس نمی تواند مدعی شود که امام به جنگ با معاویه اعتقاد نداشته است.
2ـ برپایی جنگ در شرایط عادی، منوط به حضور مردم بوده و حاکم در حد خاصی می تواند آنان را به حضور در جنگ وادار کند.
3ـ اين صلح به منظور حفظ شیعیان انجام شده است.
زهد امام علیه السلام
سبط اکبر پیامبر در زهد و تقوا همچون جدّ بزرگوارش، رسول خدا صلی الله علیه و آله و پدرش امیرالمؤمنین علی علیه السلام بود. همه او را به زهد و تقوا می شناختند و احترامش می کردند. در اثبات زهد امام حسن علیه السلام همین مقدار بسنده که به خاطر حفظ جان و مال مسلمانان، از زمامداری و حکومت ـ که حق مسلم او بود ـ چشم پوشی کرد.
علما و دانشمندان همه اتفاق نظر دارند که امام حسن علیه السلام پس از جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله و پدرش علی علیه السلام، زاهدتر از همه مردم بوده و همتایی نداشته است.
بخشش و احسان
امام حسن مجتبی علیه السلام همچون پدرش علی علیه السلام تمام توان خویش را در راه انجام وظایف الهی و امور خداپسندانه به کار می گرفت. درباره سخاوت ایشان گفته اند: اموال فراوانی در راه خدا می بخشید. هیچ فقیری از در خانه او دست خالی برنمی گشت. گاه قبل از آن که مستمندی اظهار نیازمندی کند و عرق شرم بریزد، نیاز و احتیاج او را برآورده می کرد. اجازه نمی داد رنج و مذلت سؤال کردن را بر خود هموار سازد.
ایشان در طول عمر مبارک خود دوبار تمام اموالش را در راه خدا به مصرف رساند، و سه بار ثروتش را به دو نیم تقسیم کرده و نصف آن را در راه خدا بخشید.
شجاعت
درباره شجاعت امام حسن مجتبی علیه السلام گفته اند: او مردی بود سخت کوش و شجاع و با شهامت که هرگز ترسی در دل نداشت. او در راه خدا و در راه پیشرفت اسلام از هیچ گونه ایثار، فداکاری و جانبازی دریغ نمی کرد و پیوسته آماده مجاهده و پیکار در راه خدا بود.
امام علیه السلام در جنگ جمل در رکاب پدر خود، در خط مقدم جبهه جنگید و در جنگ صفین از یاران شجاع علی علیه السلام سبقت گرفته و بر قلب دشمن حمله می کرد. امام حسن علیه السلام آن قدر در صحنه جنگ شجاعانه جنگید که امیرالمؤمنین از یاران خود خواست که او و برادرش حسین علیه السلام را از ادامه جنگ باز دارند و فرمود: از ادامه پیکار بازش دارید و از پیشروی اش جلوگیری کنید، تا مرگ او مرا در هم نکوبد. من در مرگ این دو بخل می ورزم؛ چرا که می ترسم با مرگ آن ها نسل رسول خدا صلی الله علیه و آله قطع شود.
شهادت امام مجتبی علیه السلام
دومین ستاره تابناک آسمان امامت و ولایت، امام حسن مجتبی علیه السلام در سال چهلم هجرت به امامت رسید و دوران امامتش ده سال بود، و سرانجام در ۲۸ صفر سال پنجاه هجری در سن ۴۷ یا ۴۸ سالگی به دستور معاویه و توسط همسر خائن خود در شهر مدینه مسموم شده و مظلومانه به شهادت رسید.
