شب قدر چه شبی است؟!

این شب با فضیلت‌ترین شب سال است که با امور مهم و باعظمتی همانند نزولِ اجمالی قرآن، پیدایش افاضات باطنی و فضای خاصّ معنوی، تقدیر و تعیین سرنوشت‌ها، تدبیر و برنامه‌ریزی‌های جدید و نزول جبرئیل و فرشته‌ها همراه است. این شب، شب نزول رحمت الهی و آمرزش گناهان بوده و در آن، فرشتگان بر زمین فرود می‌آیند. طبق برخی از روایات شیعه، مقدرات انسان‌ها در این شب به امام زمان(علیهالسلام)عرضه میشود.
زمان دقیق این شب معلوم نیست، ولی طبق بسیاری از روایات، در ماه رمضان واقع شده و یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم یا بیست و سوم می‌باشد.
طبق روایات، عبادت در آن شب، بالغ بر هشتاد سال ارزش بوده و قابل قیاس با سایر شبها نیست. از جمله اعمال شب قدر، غسل، احیاء و شب زنده‌داری، خواندن قرآن، خواندن دعاهای ماثور مثل دعای جوشن کبیر، توبه و استغفار و صدقه‌دادن را می‌توان بیان کرد.
ضربت خوردن و شهادت امام علی(علیه السلام) در این شب‌ها، بر اهمیت و عظمت آن نزد شیعیان افزوده و با سوگواری و انجام اعمال ویژه عزاداری در شب‌های قدر همراه شده است.
 
معانی قدر
برای «قدر» معانی چندی ذکر شده که می‌تواند وجه تسمیه شب قدر باشد که از میان این معانی، معنی اول از همه مناسب‌تر و معروف‌تر است.
1ـ اندازه و مقدار
قدر به معنای اندازه و مقدار است. همان‌طور که در قرآن کریم آمده است: «قد جعل الله لکل شیء قدرا»؛ خداوند برای هر چیزی اندازه‌ای تعیین کرده است.
آنچه از روایات و آیات برمی‌آید، این است که شب قدر را از این‌رو قدر نامند که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می‌شود. همچنین خداوند می‌فرماید: «انا انزلناه فی لیلة مبارکة انا کنا منذرین فیها یفرق کل امر حکیم»؛ ما قرآن را در شبی پربرکت نازل کردیم. ما همواره انذارکننده بودیم. در آن شب که هر امری بر اساس حکمت خداوندی تدبیر، تعیین و جدا می‌گردد.
مطابق این معنا شب قدر مختص به یک شب در یک سال مشخص نیست، بلکه در هر سال شب قدری وجود دارد.
2ـ منزلت
کلمه قدر به معنای منزلت نیز است، و اگر شب نزول قرآن را شب قدر خوانده، به خاطر اهتمامی بوده که به مقام منزلت آن شب داشته، و یاعنایتی که به عبادت متعبدین در آن شب داشته است.
3ـ ضیق و تنگی
بعضی دیگر گفته‌اند؛ کلمه قدر به معنای ضیق و تنگی است، که شب قدر را بدان جهت قدر خوانده‌اند که زمین با نزول ملائک تنگ می گردد. در فضیلت شب قدر از حضرت امام زین‌العابدین(علیه السلام) روایت شده که فرمود؛ خدا به رسول خود حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) گفت، آیا میدانی برای چه شب قدر از هزار ماه برتر است؟ اظهار داشت؛ نه! خداوند متعال فرمود: برای این که در این شب، فرشتگان و روح به اذن باری تعالی هر امری را فرود می آورد.
 
قدر قلب ماه رمضان است
در روایتی از امام صادق علیه و آله وسلم آمده است؛ از کتاب خدا استفاده می شود که شماره ماه های سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماه ها، رمضان است و قلب ماه رمضان، لیله القدر است. در این شب از خداوند متعال هر آنچه که بخواهیم، می بخشد. به امید این که دل‌های‌مان پاک باشد، چون خداوند متعال بخشنده و مهربان است.