لیلا آرامهر/ در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، روز سیزدهم عقرب/ آبان به عنوان روز ملی مبارزه با استکبار جهانی نامگذاری شده است. این روز یادآور سه رویداد تاریخی سرنوشتساز در سه دوره متفاوت از تاریخ معاصر ایران است که هر یک نقطه عطفی در مسیر استقلالطلبی، آزادیخواهی و مبارزه با سلطهگری خارجی به شمار میروند؛
۱. تبعید حضرت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۴۳ به دلیل افشاگری شجاعانه علیه لایحه ننگین کاپیتولاسیون بود؛ قانونی که مصونیت قضایی کامل به اتباع آمریکایی در ایران اعطا میکرد و عملاً کشور را به حیاط خلوت ایالات متحده تبدیل کرده بود.
۲. کشتار دانشآموزان انقلابی در سال ۱۳۵۷؛ جایی که رژیم وابسته پهلوی با حمایت مستقیم آمریکا، اعتراضات مسالمتآمیز دانشآموزان را با گلوله پاسخ داد و خون پاک آنان، جرقهای برای اوجگیری انقلاب اسلامی شد.
۳. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ توسط دانشجویان پیرو خط امام؛ عملیاتی که اسناد محرمانه جاسوسی گسترده آمریکا علیه انقلاب نوپای اسلامی را افشا کرد و به نماد واقعی استقلالطلبی ایران بدل شد.
این سه رویداد، هرچند در سه مقطع زمانی متفاوت رخ دادند، اما در یک خط ممتد تاریخی از مبارزه با استکبار جهانی قرار دارند. سیزدهم آبان یادآور این حقیقت است که استکبار به سرکردگی آمریکا هیچگاه از دخالت در امور ایران دست نکشیده و ملت ایران نیز هیچگاه در برابر این سلطهگری سر خم نکرده است.
ریشههای تاریخی و ایدئولوژیک استکبارستیزی ملت ایران
تجربه تاریخی تلخ دخالتهای مستمر بیگانگان:
ملت ایران در قرن بیستم بارها هزینه سنگین وابستگی و سلطهپذیری را پرداخت کرد. کودتای ۲۸ اسد/ مرداد ۱۳۳۲، که با طراحی مستقیم سازمان سیا و همکاری سرویس اطلاعاتی بریتانیا دولت ملی دکتر محمد مصدق را سرنگون کرد، نقطه اوج این دخالتها بود.
اسناد منتشرشده توسط خود سیا در سال ۲۰۱۳ نشان میدهد که این عملیات با هزینه یک میلیون دالر و با هدف حفظ منافع نفتی غرب اجرا شد.
در دوره پهلوی، ایران به بزرگترین خریدار تسلیحات آمریکایی در جهان تبدیل شد. بین سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۷، رژیم شاه بیش از ۱۹ میلیارد دالر تسلیحات از ایالات متحده خریداری کرد، در حالی که بخش اعظم این سلاحها برای سرکوب داخلی و حفظ رژیم وابسته به کار گرفته شد.
جنگ تحمیلی هشتساله (۱۳۵۹–۱۳۶۷) نیز نمونه بارز دشمنی استکبار بود. ایالات متحده، فرانسه، آلمان غربی، شوروی و حتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، همگی از صدام حسین حمایت کردند. بیش از ۸۰ درصد تسلیحات شیمیایی استفادهشده توسط عراق از آلمان تأمین شد. آمریکا نیز با ارائه تصاویر ماهوارهای و اطلاعات نظامی، نقش کلیدی در تداوم جنگ داشت.
مبنای ایدئولوژیک انقلاب اسلامی:
حضرت امام خمینی (ره) در وصیتنامه سیاسی–الهی خود فرمودند: «ما با آمریکا از باب اینکه با یک دولت استعمارگر طرف هستیم مخالفیم، نه از باب اینکه با یک دولت خاص مخالفیم.»
این دیدگاه، استکبار را نه صرفاً یک قدرت سیاسی بلکه نماد طاغوت، ظلم سیستماتیک و سلطه بر مستضعفین جهان میداند؛ تفکری که از آیات قرآن کریم و سیره پیامبران الهی الهام گرفته است.
دستاوردهای عملی مقاومت در برابر فشارها:
علیرغم اعمال بیش از شش هزار تحریم یکجانبه و چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران نه تنها فرو نپاشید بلکه در بسیاری از حوزهها به خودکفایی و پیشرفت چشمگیر دست یافت.
ایران در سال ۲۰۲۴، رتبه چهارم جهانی در تولید علم نانو را کسب کرد، رتبه پانزدهم در تولید مقالات علمی را به خود اختصاص داد و به فناوری موشکهای هایپرسونیک مانند «فاتح–۲» دست یافت.
همچنین این کشور به خودکفایی کامل در تولید پترول/ بنزین رسیده و ظرفیت پالایشی آن به بیش از ۱۱۰ درصد نیاز داخلی افزایش یافته است.
این دستاوردها نتیجه مستقیم سیاست اقتصاد مقاومتی و استکبارستیزی فعال است که مقام معظم رهبری از سال ۱۳۸۹ به عنوان راهبرد کلان ایران اعلام کردند.
ماهیت ساختاری دشمنی آمریکا با جمهوری اسلامی ایران
از دست دادن پایگاه استراتژیک در خاورمیانه:
پیش از انقلاب اسلامی، ایران مهمترین متحد آمریکا در منطقه بود. پایگاههای نظامی آمریکا در خاک ایران، دسترسی به نفت ارزان و بازار مصرف بزرگ برای صنایع غربی همگی از دست رفتند. انقلاب اسلامی این کشور را از یک دولت مطیع به یک قدرت مستقل و ضدسلطه تبدیل کرد.
تهدید الگوی انقلاب اسلامی برای نظام سلطه جهانی:
جمهوری اسلامی با حمایت از محور مقاومت شامل فلسطین، حزبالله لبنان، انصارالله یمن، حشدالشعبی عراق و جبهه مقاومت سوریه، معادلات منطقهای را به نفع مستضعفین تغییر داد.
گزارش اندیشکده آمریکایی RAND Corporation در سال ۲۰۲۳ تأکید میکند که ایران بزرگترین چالش غیرهستهای برای منافع آمریکا در خاورمیانه است.
تضاد ایدئولوژیک بنیادین:
ایالات متحده به عنوان نماد لیبرالسرمایهداری، فرهنگ مصرفگرایی و حمایت بیقیدوشرط از رژیم صهیونیستی، در تضاد کامل با نظام ولایی جمهوری اسلامی قرار دارد که بر پایه عدالت اجتماعی، دفاع از مظلومان، فرهنگ شهادت و نفی سلطهگری بنا شده است.
منافع اقتصادی صنعت تحریم:
تحریمهای آمریکا نه تنها ابزار فشار سیاسی بلکه منبع درآمد هنگفتی برای شرکتهای غربی است. شرکتهای حقوقی و نظارتی مرتبط با اجرای تحریمها سالانه میلیاردها دالر درآمد کسب میکنند.
گسترش موج جهانی استکبارستیزی و پیام مقاومت ایران
جنبشهای جهانی ضدصهیونیستی و ضدآمریکایی:
از اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز عملیات «طوفان الاقصی»، موج بیسابقهای از اعتراضات ضدصهیونیستی در دانشگاههای آمریکا، انگلیس، فرانسه و کانادا شکل گرفت. شعارهایی همچون «از رود تا دریا، فلسطین آزاد خواهد شد» و «مرگ بر اسرائیل» در قلب نیویورک و لندن طنینانداز شد.
مقاومت در آمریکای لاتین:
کشورهایی مانند ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه و بولیوی با الهام از مدل مقاومت ایران، در برابر تحریمهای آمریکا ایستادهاند. نیکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، بارها از ایران به عنوان «الگوی مقاومت» یاد کرده است.
آسیا، آفریقا و جهان اسلام:
جنبش انصارالله یمن با شعار «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل» و مقاومت در برابر ائتلاف سعودی–آمریکایی، نمونه بارز این فراگیری است. در عراق، اعتراضات ضدآمریکایی پس از ترور سردار سلیمانی (جدی/ دی ۱۳۹۸) به اوج رسید.
گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ نشان میدهد که اعتراضات ضدغربی در کشورهای در حال توسعه ۴۰ درصد افزایش یافته است.
درسهای تاریخی و قرآنی مبارزه با استکبار
هزینه سازش با استکبار، بیشتر از هزینه مقاومت:
رژیم پهلوی با سازش کامل، از پذیرش کاپیتولاسیون تا خرید تسلیحات میلیاردی، نه تنها استقلال را از دست داد بلکه در نهایت با خشم ملت سرنگون شد. بدهی خارجی ایران در سال ۱۳۵۷ به ۳۰ میلیارد دالر رسید.
تجربه برجام (۱۳۹۴):
در توافق هستهای، ایران بیش از ۱۹ هزار سانتریفیوژ را تعطیل کرد، راکتور اراک را با بتن پر کرد و ذخایر اورانیوم غنیشده را صادر کرد. در مقابل، آمریکا در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از برجام خارج شد و تحریمها را تشدید کرد.
دستاوردهای مقاومت:
جنگ هشتساله هزینه داشت، اما ایران حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد و به قدرت منطقهای تبدیل شد. برنامه موشکی امروز کشور به موشکهای هایپرسونیک با برد دو هزار کیلومتر رسیده است.
مبانی قرآنی و دیدگاه رهبران انقلاب در مبارزه با استکبار
قرآن کریم، استکبار را یکی از بزرگترین گناهان و موانع هدایت معرفی میکند. در سوره قصص، آیه ۳۵ آمده است: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ»
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مینویسد: «استکبار سرچشمه همه ظلمها و فسادها در زمین است و مستکبر، کسی است که خود را برتر از خدا و خلق میبیند.»
قرآن، مستکبران را کسانی معرفی میکند که به آیات الهی کفر میورزند، بر مردم ظلم میکنند، در زمین فساد میگسترانند و با پیامبران دشمنی میورزند.
سوره نساء، آیه ۷۵ میفرماید: «وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ...»
امام خمینی (ره) در تفسیر این آیه فرمودند: «مبارزه با استکبار، جهاد فی سبیل الله است و ترک آن، ترک واجب.»
مقام معظم رهبری نیز تأکید کردهاند: «استکبارستیزی، نسخه نجات امت اسلامی است.»
از این منظر، سیزدهم عقرب/ آبان تنها یک روز تاریخی در جمهوری اسلامی ایران نیست؛ بلکه نماد یک ایدئولوژی زنده، یک استراتژی موفق و یک آرمان جهانی است. ایران اسلامی با تکیه بر این اصل، در برابر طوفان تحریمها، ترورها و جنگها ایستاده و امروز به الگویی برای ملتهای مظلوم جهان تبدیل شده است.
منابع:
قرآن کریم
تفسیر المیزان – علامه سید محمدحسین طباطبایی
تفسیر نمونه – آیتالله مکارم شیرازی
تفسیر نور – حجتالاسلام قرائتی
کتاب «جهاد اکبر» – امام خمینی (ره)
اسناد کودتای ۲۸ مرداد، آرشیو امنیت ملی آمریکا (۲۰۱۳)
گزارش کنگره آمریکا
گزارش کمیسیون سازمان ملل (۱۹۹۱) درباره تسلیحات شیمیایی عراق
کتاب All the Shah's Men نوشته استفن کینزر، انتشارات جان وایلی، ۲۰۰۳
۱. تبعید حضرت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۴۳ به دلیل افشاگری شجاعانه علیه لایحه ننگین کاپیتولاسیون بود؛ قانونی که مصونیت قضایی کامل به اتباع آمریکایی در ایران اعطا میکرد و عملاً کشور را به حیاط خلوت ایالات متحده تبدیل کرده بود.
۲. کشتار دانشآموزان انقلابی در سال ۱۳۵۷؛ جایی که رژیم وابسته پهلوی با حمایت مستقیم آمریکا، اعتراضات مسالمتآمیز دانشآموزان را با گلوله پاسخ داد و خون پاک آنان، جرقهای برای اوجگیری انقلاب اسلامی شد.
۳. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ توسط دانشجویان پیرو خط امام؛ عملیاتی که اسناد محرمانه جاسوسی گسترده آمریکا علیه انقلاب نوپای اسلامی را افشا کرد و به نماد واقعی استقلالطلبی ایران بدل شد.
این سه رویداد، هرچند در سه مقطع زمانی متفاوت رخ دادند، اما در یک خط ممتد تاریخی از مبارزه با استکبار جهانی قرار دارند. سیزدهم آبان یادآور این حقیقت است که استکبار به سرکردگی آمریکا هیچگاه از دخالت در امور ایران دست نکشیده و ملت ایران نیز هیچگاه در برابر این سلطهگری سر خم نکرده است.
ریشههای تاریخی و ایدئولوژیک استکبارستیزی ملت ایران
تجربه تاریخی تلخ دخالتهای مستمر بیگانگان:
ملت ایران در قرن بیستم بارها هزینه سنگین وابستگی و سلطهپذیری را پرداخت کرد. کودتای ۲۸ اسد/ مرداد ۱۳۳۲، که با طراحی مستقیم سازمان سیا و همکاری سرویس اطلاعاتی بریتانیا دولت ملی دکتر محمد مصدق را سرنگون کرد، نقطه اوج این دخالتها بود.
اسناد منتشرشده توسط خود سیا در سال ۲۰۱۳ نشان میدهد که این عملیات با هزینه یک میلیون دالر و با هدف حفظ منافع نفتی غرب اجرا شد.
در دوره پهلوی، ایران به بزرگترین خریدار تسلیحات آمریکایی در جهان تبدیل شد. بین سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۷، رژیم شاه بیش از ۱۹ میلیارد دالر تسلیحات از ایالات متحده خریداری کرد، در حالی که بخش اعظم این سلاحها برای سرکوب داخلی و حفظ رژیم وابسته به کار گرفته شد.
جنگ تحمیلی هشتساله (۱۳۵۹–۱۳۶۷) نیز نمونه بارز دشمنی استکبار بود. ایالات متحده، فرانسه، آلمان غربی، شوروی و حتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، همگی از صدام حسین حمایت کردند. بیش از ۸۰ درصد تسلیحات شیمیایی استفادهشده توسط عراق از آلمان تأمین شد. آمریکا نیز با ارائه تصاویر ماهوارهای و اطلاعات نظامی، نقش کلیدی در تداوم جنگ داشت.
مبنای ایدئولوژیک انقلاب اسلامی:
حضرت امام خمینی (ره) در وصیتنامه سیاسی–الهی خود فرمودند: «ما با آمریکا از باب اینکه با یک دولت استعمارگر طرف هستیم مخالفیم، نه از باب اینکه با یک دولت خاص مخالفیم.»
این دیدگاه، استکبار را نه صرفاً یک قدرت سیاسی بلکه نماد طاغوت، ظلم سیستماتیک و سلطه بر مستضعفین جهان میداند؛ تفکری که از آیات قرآن کریم و سیره پیامبران الهی الهام گرفته است.
دستاوردهای عملی مقاومت در برابر فشارها:
علیرغم اعمال بیش از شش هزار تحریم یکجانبه و چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران نه تنها فرو نپاشید بلکه در بسیاری از حوزهها به خودکفایی و پیشرفت چشمگیر دست یافت.
ایران در سال ۲۰۲۴، رتبه چهارم جهانی در تولید علم نانو را کسب کرد، رتبه پانزدهم در تولید مقالات علمی را به خود اختصاص داد و به فناوری موشکهای هایپرسونیک مانند «فاتح–۲» دست یافت.
همچنین این کشور به خودکفایی کامل در تولید پترول/ بنزین رسیده و ظرفیت پالایشی آن به بیش از ۱۱۰ درصد نیاز داخلی افزایش یافته است.
این دستاوردها نتیجه مستقیم سیاست اقتصاد مقاومتی و استکبارستیزی فعال است که مقام معظم رهبری از سال ۱۳۸۹ به عنوان راهبرد کلان ایران اعلام کردند.
ماهیت ساختاری دشمنی آمریکا با جمهوری اسلامی ایران
از دست دادن پایگاه استراتژیک در خاورمیانه:
پیش از انقلاب اسلامی، ایران مهمترین متحد آمریکا در منطقه بود. پایگاههای نظامی آمریکا در خاک ایران، دسترسی به نفت ارزان و بازار مصرف بزرگ برای صنایع غربی همگی از دست رفتند. انقلاب اسلامی این کشور را از یک دولت مطیع به یک قدرت مستقل و ضدسلطه تبدیل کرد.
تهدید الگوی انقلاب اسلامی برای نظام سلطه جهانی:
جمهوری اسلامی با حمایت از محور مقاومت شامل فلسطین، حزبالله لبنان، انصارالله یمن، حشدالشعبی عراق و جبهه مقاومت سوریه، معادلات منطقهای را به نفع مستضعفین تغییر داد.
گزارش اندیشکده آمریکایی RAND Corporation در سال ۲۰۲۳ تأکید میکند که ایران بزرگترین چالش غیرهستهای برای منافع آمریکا در خاورمیانه است.
تضاد ایدئولوژیک بنیادین:
ایالات متحده به عنوان نماد لیبرالسرمایهداری، فرهنگ مصرفگرایی و حمایت بیقیدوشرط از رژیم صهیونیستی، در تضاد کامل با نظام ولایی جمهوری اسلامی قرار دارد که بر پایه عدالت اجتماعی، دفاع از مظلومان، فرهنگ شهادت و نفی سلطهگری بنا شده است.
منافع اقتصادی صنعت تحریم:
تحریمهای آمریکا نه تنها ابزار فشار سیاسی بلکه منبع درآمد هنگفتی برای شرکتهای غربی است. شرکتهای حقوقی و نظارتی مرتبط با اجرای تحریمها سالانه میلیاردها دالر درآمد کسب میکنند.
گسترش موج جهانی استکبارستیزی و پیام مقاومت ایران
جنبشهای جهانی ضدصهیونیستی و ضدآمریکایی:
از اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز عملیات «طوفان الاقصی»، موج بیسابقهای از اعتراضات ضدصهیونیستی در دانشگاههای آمریکا، انگلیس، فرانسه و کانادا شکل گرفت. شعارهایی همچون «از رود تا دریا، فلسطین آزاد خواهد شد» و «مرگ بر اسرائیل» در قلب نیویورک و لندن طنینانداز شد.
مقاومت در آمریکای لاتین:
کشورهایی مانند ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه و بولیوی با الهام از مدل مقاومت ایران، در برابر تحریمهای آمریکا ایستادهاند. نیکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، بارها از ایران به عنوان «الگوی مقاومت» یاد کرده است.
آسیا، آفریقا و جهان اسلام:
جنبش انصارالله یمن با شعار «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل» و مقاومت در برابر ائتلاف سعودی–آمریکایی، نمونه بارز این فراگیری است. در عراق، اعتراضات ضدآمریکایی پس از ترور سردار سلیمانی (جدی/ دی ۱۳۹۸) به اوج رسید.
گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ نشان میدهد که اعتراضات ضدغربی در کشورهای در حال توسعه ۴۰ درصد افزایش یافته است.
درسهای تاریخی و قرآنی مبارزه با استکبار
هزینه سازش با استکبار، بیشتر از هزینه مقاومت:
رژیم پهلوی با سازش کامل، از پذیرش کاپیتولاسیون تا خرید تسلیحات میلیاردی، نه تنها استقلال را از دست داد بلکه در نهایت با خشم ملت سرنگون شد. بدهی خارجی ایران در سال ۱۳۵۷ به ۳۰ میلیارد دالر رسید.
تجربه برجام (۱۳۹۴):
در توافق هستهای، ایران بیش از ۱۹ هزار سانتریفیوژ را تعطیل کرد، راکتور اراک را با بتن پر کرد و ذخایر اورانیوم غنیشده را صادر کرد. در مقابل، آمریکا در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از برجام خارج شد و تحریمها را تشدید کرد.
دستاوردهای مقاومت:
جنگ هشتساله هزینه داشت، اما ایران حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد و به قدرت منطقهای تبدیل شد. برنامه موشکی امروز کشور به موشکهای هایپرسونیک با برد دو هزار کیلومتر رسیده است.
مبانی قرآنی و دیدگاه رهبران انقلاب در مبارزه با استکبار
قرآن کریم، استکبار را یکی از بزرگترین گناهان و موانع هدایت معرفی میکند. در سوره قصص، آیه ۳۵ آمده است: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ»
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مینویسد: «استکبار سرچشمه همه ظلمها و فسادها در زمین است و مستکبر، کسی است که خود را برتر از خدا و خلق میبیند.»
قرآن، مستکبران را کسانی معرفی میکند که به آیات الهی کفر میورزند، بر مردم ظلم میکنند، در زمین فساد میگسترانند و با پیامبران دشمنی میورزند.
سوره نساء، آیه ۷۵ میفرماید: «وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ...»
امام خمینی (ره) در تفسیر این آیه فرمودند: «مبارزه با استکبار، جهاد فی سبیل الله است و ترک آن، ترک واجب.»
مقام معظم رهبری نیز تأکید کردهاند: «استکبارستیزی، نسخه نجات امت اسلامی است.»
از این منظر، سیزدهم عقرب/ آبان تنها یک روز تاریخی در جمهوری اسلامی ایران نیست؛ بلکه نماد یک ایدئولوژی زنده، یک استراتژی موفق و یک آرمان جهانی است. ایران اسلامی با تکیه بر این اصل، در برابر طوفان تحریمها، ترورها و جنگها ایستاده و امروز به الگویی برای ملتهای مظلوم جهان تبدیل شده است.
منابع:
قرآن کریم
تفسیر المیزان – علامه سید محمدحسین طباطبایی
تفسیر نمونه – آیتالله مکارم شیرازی
تفسیر نور – حجتالاسلام قرائتی
کتاب «جهاد اکبر» – امام خمینی (ره)
اسناد کودتای ۲۸ مرداد، آرشیو امنیت ملی آمریکا (۲۰۱۳)
گزارش کنگره آمریکا
گزارش کمیسیون سازمان ملل (۱۹۹۱) درباره تسلیحات شیمیایی عراق
کتاب All the Shah's Men نوشته استفن کینزر، انتشارات جان وایلی، ۲۰۰۳
