خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: این روزها به دنبال پخش یک تصویر از فضای بسیار مزدحم در سفارت افغانستان در تهران، بار دیگر انتقادهای جامعه سه میلیونی مهاجر از ازدحام بیش از حد در این سفارت بالا گرفته است. هرچند در نتیجه مشاهده نزدیک خبرنگاران آوا از حیاط سفارت افغانستان در تهران، مشخص شد که عکس منتشر شده از سه سال پیش بوده و از شرایط کنونی سفارت نیست، اما مشکل ازدحام بیش از حد در این سفارت و شکایت مراجعین، هم‌چنان یک چالش جدی و لاینحل باقی مانده است.
 
(1)مشاهدات عینی خبرنگاران آوا؛ ازدحام در سفارت، اما تلاش مسئولین برای تسریع ارائه خدمات
انتشار عکسی از سه سال پیش سفارت افغانستان در تهران و مشکل متداوم ازدحام در این سفارت باعث شد تا مسئول خبرگزاری و خبرنگار آوا در تهران سری به سفارت زده، از نزدیک این مشکل، شکایات مراجعین و پاسخ‌های مسئولین را جویا شود.
در جریان تهیه این گزارش، ابتدا خبرنگاران آوا توسط آقایان میر انورشاه غفاری، قونسل و محمد اسلام دره‌ای، مسئول پروژه پاسپورت و تثبیت هویت سفارت افغانستان با بخش‌های مختلف کاری سفارت، چگونگی ورود مراجعین، مکان‌ها و نحوه‌ خدمات‌رسانی به آن‌ها و در عین حال چالش‌ها و مشکلات سفارت آشنا شده و سپس، با مسئولین بخش‌های مختلف خدماتی سفارت و هم‌چنین مراجعین گفت‌وگو شده است.
بر اساس بررسی‌های آوا، مراجعین به سفارت ابتدا از قبل با مراجعه به کافی‌نت‌های دارای مجوز، اقدام به ایجاد پروفایل فردی یا خانوادگی نموده، به صورت آنلاین با استفاده از هر وسیله و از هر جایی نوبت گرفته و سپس به وقت معین، به این سفارت مراجعه می‌کنند.
با مراجعه به سفارت، مراجعین ابتدا بازرسی بدنی شده و برای مراجعه به بخش مربوط، از سیستم نوبت‌دهی الکترونیک، نوبت گرفته، به داخل محوطه سفارت راهنمایی می‌شوند. شماره هر مراجعه کننده از طریق بلندگوها اعلام گردیده و مراجعه‌کننده برای انجام امور مربوط، به باجه مورد نظر خواسته می‌شود. سفارت افغانستان کوشیده با الکترونیک کردن روند مراجعه مهاجرین به باجه‌ها و بخش‌های مختلف، تا حد امکان از ازدحام‌ها بکاهد و روند اداری خدمات‌دهی را با وجود ازدحام بیش از حد، روان بسازد.
بررسی‌های آوا نشان می‌دهد که اگر اسناد مراجعین هنگام مراجعه به سفارت کامل و آماده باشد، آن‌ها با شناخت و آگاهی کامل به دنبال حل مشکل خود باشند و یا اقدام به جعل‌کاری و تقلب نزده باشند، در زودترین زمان ممکن(چند ساعت) به کارشان رسیدگی می‌شود.

(2)کمبود جا، برخورد نامناسب برخی کارمندان و راه دور؛ شکایت مراجعه‌کنندگان به سفارت افغانستان در تهران
با این وجود نیز سفارت افغانستان در تهران با چالش لاینحل ازدحام و مسائل حاشیه‌ای آن مواجه است که با انتقادهای متعددی همراه است.
یک جوان که به بخش تثبیت هویت سفارت مراجعه کرده است، به خبرنگار آوا می‌گوید: "یکی از مشکلات بزرگ، مشکل جای است. این‌جا در شأن یک حکومت جمهوری اسلامی نیست، سه میلیون جمعیت در این کشور حضور دارند، اما این سفارت به اندازه خانه یک شهروند در ایران گنجایش دارد".
وی خواستار شد که قونسل‌گری‌ها و نمایندگی‌های دیگر افغانستان در شهرهای دیگر ایران ایجاد شود، زیرا مهاجرین از شهرهای بسیار دور به تهران می‌آیند، در حالی که جای مناسبی برای اقامت ندارند، در خیابان‌ها می‌مانند و این یک مسأله بسیار حاد و باعث شرمندگی برای یک کشور اسلامی است که شهروندانش روی سرک می‌خوابند، به خاطر این‌که جای ندارند و از راه دور می‌آیند.
به گفته این مراجعه‌کننده به سفارت، مسأله دیگر رفتار بعضی از کارمندان سفارت افغانستان است. البته به گفته وی، رفتار و برخورد اکثرا کارمندان سفارت بسیار خوب است و ما تشکر می‌کنیم، ولی بعضی‌ها برخوردهایی دارند که در شأن یک دیپلمات نیست که حتی یک جواب ساده به کسی که از راه دور می‌آید، نمی‌دهد.

یک مهاجر دیگر که همراه با شش کودک خردسال خود از کرمان به سفارت افغانستان در تهران مراجعه کرده، می‌گوید که دو هفته است تذکره‌اش تأیید نشده و او بار دیگر با شش فرزندش مجبور شده به سفارت مراجعه کند.
وی با بیان این‌که با شش کودکش مجبور شده شب را در خیابان سر کند، از مسئولین خواست که به کار او رسیدگی کنند.
البته در این مورد، مسئول هیأت ریاست ثبت احوال نفوس به خبرنگار آوا گفت که تذکره این مراجعه‌کننده، از تذکره‌های صادرشده برای انتخابات پارلمانی در کشور است و برای تأیید، به کابل فرستاده شده که تا حالا تأییدی آن از مرکز نیامده است.
با این حال، برخی از مراجعین دیدگاه واقع‌بینانه‌تری را مطرح می‌کنند. یک مراجعه‌کننده به بخش پاسپورت، در میان مراجعه‌کنندگان از توقعات و خواسته‌های آن‌ها انتقاد می‌کند و می‌گوید: "در اداره‌ای که چند مراجعه کننده دارد، معلوم است که برخورد کارمندان خوب است، ولی در اداره‌ای که 10 کارمند دارد و 2 هزار مراجعه‌کننده، معلوم است که مشکلاتی به وجود می‌آید".
 
(3) میر انور غفاری، قونسل سفارت افغانستان در تهران
یک سفارت استثنایی با بیشترین میزان مراجعه‌کننده در میان تمام سفارت‌های افغانستان در جهان
میر انور غفاری، قونسل سفارت افغانستان در تهران در پاسخ به این مشکلات و انتقادها به خبرنگار آوا می‌گوید که سفارت افغانستان در تهران یک سفارت استثنایی در مجموع تمام نمایندگی‌های جمهوری اسلامی افغانستان در خارج از کشور است و "هیچ سفارتی را سراغ ندارید که به حد سفارت افغانستان در تهران، از حیث ارباب رجوع و پرکاری ازدحام داشته باشد".
به گفته وی، سفارت تهران، پرکارترین سفارت در بین تمام نمایندگی‌های جمهوری اسلامی افغانستان است.
اما به گفته غفاری، "در ایران تقریبا حدود سه میلیون مهاجر داریم و نمایندگی‌های سیاسی و قونسلی مکلفیت دارند که به این سه میلیون نفر خدمات قونسلی ارائه کرده، از حقوق حقه آن‌ها در تمام جاها دفاع کنند".
این در حالی است که به گفته وی، تقریبا در تمام دنیا بیش از 90 کشور وجود دارد که تعداد جمعیت این کشورها کمتر از سه میلیون است و چندین وزارت و نهاد در این کشورها با امکانات فراوان به امور مردم خود رسیدگی می‌کنند، اما ما در ایران سه میلیون مهاجر و سه نمایندگی داریم؛ سفارت افغانستان در تهران با امکانات خیلی ناچیزی که دارد، به نیازمندی‌های 85 درصد مهاجرین رسیدگی می‌کند و همین‌طور قونسل‌گری‌های ما در مشهد و زاهدان به ارباب رجوع خویش خدمات ارائه می‌نمایند.

1500 مراجعه‌کننده در روز و ساختمان قدیمی با ظرفیت پاسخ‌گویی به 300 مراجعه‌کننده
به گفته وی، ساختمان کنونی خدمات قونسلی سفارت در سال‌های 1356 هجری شمسی گرفته شده، در حالی که افغانستان در آن وقت در ایران مهاجری نداشت و ضمنا نزد مسوولین وقت این تصور وجود نداشت که روزی افغانستان در ایران سه ملیون مهاجر خواهد داشت، ولی ما  امروز با همان ظرفیت مکانی، برای صدها تن از مهاجرین خدمات قونسلی ارائه می‌کنیم.
قونسل سفارت افغانستان در گفت‌وگو با آوا ادامه داد: "روزانه سفارت ما در تهران در تمام بخش‌های حقوقی، پاسپورت ماشین خوان، تثبیت هویت، امورمهاجرین، امور زندانیان و حوادث، در مجموع به یک هزار تا یک هزار و 500 مراجعه کننده در بیش از 35 بخش عرضه خدمات می‌کنیم".
 
ابتکارات سفارت؛ راه‌اندازی سیستم نوبت‌دهی و سامان‌دهی مراجعین
البته به گفته وی، در سال‌های اخیر کارهای بسیار عمده و اساسی توسط رهبری این سفارت برای عرضه بهتر خدمات به مراجعین انجام شده، که به عنوان نمونه، سیستم نوبت‌دهی و سامان‌دهی سفارت راه‌اندازی شده و امروز مردمی که به سفارت مراجعه می‌کنند، همه‌شان باید نوبت داشته باشند؛ ورنه روزانه هزارها تن بدون نوبت به سفارت مراجعه می‌کردند و شاید خیابان پاکستان با این بزرگی، در اثر این ازدحام بیش از حد مسدود می‌شد.
 
کار هر روز را به فردا نمی‌گذاریم
غفاری تأکید کرد: "با وصف این ازدحام بیش از حد، همکاران ما مکلفیت دارند کارهای همان تعدادی که به اساس نوبت  به سفارت مراجعه می‌کنند را همان روز خلاص کنند؛ یعنی ما هرگز کار امروز را به فردا نمی‌گذاریم. البته به استثناء یکی دو موردی که بحث پاسپورت ماشین خوان است و ما صلاحیت صدور پاسپورت ماشین خوان را در اینجا نداریم، و از کابل صادر می‌شود".
وی با اشاره به چگونگی رسیدگی به مراجعین در محوطه سفارت گفت: "تمام مراجعین توسط باجه‌های مخصوص پذیرش شده، اوراق و اسناد ایشان بعد از بررسی دقیق به دفاتر منتقل گردیده و اسناد لازم صادر می‌شود. روند قسمی ترتیب شده که لحظه به لحظه اوراق بعد از طی مراحل، جهت صدور اسناد به دفاتر انتقال و بعد از مهر و امضاء، به مراجعین توزیع می‌شود؛ یعنی این‌طور نیست که ما کل اسناد را جمع کنیم و بگوییم ساعت 3 توزیع می‌کنیم، نه! کار اسناد به ترتیبی که تحویل داده می‌شود، انجام شده و توزیع می‌شود و تا وقتی که ساعت سه و نیم بعد از ظهر می‌رسد، کسی را نمی‌بینیم که در سفارت باقی مانده باشد، به استثنای کسانی که پاسپورت ماشین‌خوان می‌گیرند".

مشکل ازدحام؛ بیش از دو سال است که به دنبال جای مناسب می‌گردیم
قونسل سفارت افغانستان در قسمت ازدحام بیش از حد در سفارت، با بیان این‌که "شاید برخی از ارباب رجوع فکر کند که مسولین سفارت در قسمت حل مشکل ازدحام یا گرفتن یک جای دیگر اقدامی نکرده"، تصریح کرد: "ما تقریبا بیش از دو سال است که در تلاش هستیم یک جای مناسب دیگری را بگیریم که در آنجا فضا و امکانات بیشتری داشته باشیم و حجم پذیرش مراجعین را سه برابر بالا ببریم، تا بتوانیم عرضه خدمات خوب‌تری داشته باشیم".
البته به گفته وی، سفارت افغانستان به عنوان یک نمایندگی سیاسی خارجی در کشور میزبان(ایران) ایفای وظیفه می‌کند و به اساس کمیسیون‌های بین‌المللی و توافقات دوجانبه، باید هر کار آن‌ها در هماهنگی با کشور میزبان باشد؛ از جمله گرفتن جای هم باید در هماهنگی با کشور میزبان باشد.
غفاری با تشکر از همکاری‌های همیشگی جمهوری اسلامی ایران با سفارت افغانستان، می‌گوید که این کشور نیز دلایل خود را دارد؛ "زمانی که جای مناسبی از دید سفارت به وزارت امورخارجه کشور میزبان معرفی می‌شود، آن‌ها نیز بررسی‌های خود را دارند و بعد از این‌که نظرات ادرات ذیربط را به دست می‌آورند، نتیجه را به این سفارت ابلاغ می‌نمایند".
وی در این مورد گفت: "ما چندین ساختمان را دیدیم، البته ساختمان مورد نظرباید ویژگی‌های ما را داشته باشد؛ اول یک حیاظ بسیار بزرگ با مساحت حد اقل یک هزار متر مربع داشته باشد که ما برای یک هزار نفر بتوانیم چوکی داشته باشیم تا آن‌ها در آن‌جا منتظر بمانند. ما نمی‌خواهیم به این شکلی که اکنون در خیابان‌ها می‌بینید، کسی در خیابان‌های اطراف سفارت باشد، بلکه مراجعین باید با عزت و سرفرازی در حیاط سفارت بنشیند و سپس کارشان به شکل آبرومندانه در بخش‌ها و باجه‌ها مربوط انجام شود. ما جاهایی بسیاری را پیدا کردیم و به کشور میزبان هم معرفی کردیم. البته این‌ها مکلفیت‌های خود را از لحاظ امنیتی و مردمی دارند، زیرا شما که تا دو هزار نفر را در یک محوطه جمع‌آوری می کنید، کسان دیگری هم در آن محل زندگی می‌کنند و آن‌ها هم حق دارند زندگی آرامی داشته باشند. به آن خاطر است که پیدا کردن یک جایی که اداری بوده، مسکونی نباشد، مشکل است. به هر حال ما شبانه‌روزی در تلاش هستیم تا جای مورد نظر را که هر دو طرف با آن موافقت داشته باشد، پیدا کنیم. حتی ما از طریق خطبه‌های نماز جمعه فراخوان دادیم تا مردم در پیدا کردن یک جای مناسب با سفارت همکاری نمایند".
 
مجبور هستیم هزینه ارائه خدمات را به دالر بگیریم
این دیپلمات بلندپایه سفارت افغانستان در گفت‌وگو با آوا، مشکل دیگر این سفارت و شکایت مهاجرین را مسأله دریافت هزینه خدمات به دالر خواند و گفت: "ما ناگزیری‌های خود را داریم، ما مجبور هستیم مطابق با قوانین نافذه کشور خودمان، یک سلسله مسائل را مراعات کنیم؛ ما باید هزینه ارائه خدمات قونسلی را به دالر بگیریم و به دالر هم حساب بدهیم. نمی‌توانیم بدون موافقت مرکز، عوائد را ریالی بسازیم، ساختن ریالی آن هم با نوساناتی که ریال در این‌جا دارد و نرخ آن هر روز و هر لحظه در مقابل دالر تغییر می‌نماید، از جمله محدودیت‌هایی است که ما را وادار می‌سازد نتوانیم دریافت خدمات به ریال را برآورده بسازیم".
البته به گفته وی، آن‌ها دست روی دست نگذاشته و مجبوریت‌ها و مشکلات مردم را  به مرکز انعکاس داده، منتظر تصمیم  و هدایت می‌باشند.
غفاری خاطرنشان کرد: "با بانک ملی ایران نیز در رایزنی و هماهنگی هستیم تا مکانیزمی را به وجود آوریم که دیگر مردم از دلالانی که پیش روی سفارت و روی خیابان هستند، نجات یابند، آن‌جا(در ساختان جدید) یک نماینده بانک باشد و دریافت داشته باشد، در همان لحظه فیش‌ها واریز شود و مردم دیگر از داخل حیاط بیرون نروند". البته این امر منوط به دریافت جای مناسب برای امور قونسلی می‌باشد.
 
صلاحیت نظارت بر صرافان را نداریم
وی در مورد نظارت بر عمل‌کرد صرافی‌ها نیز گفت: "محدوده صلاحیت ما داخل ساختمان سفارت است و وقتی شما از ساختمان بیرون می‌روید، در خیابان هستید، این‌ها دیگر صلاحیت ما نیست، ما نمی‌توانیم آن‌جا برویم و نظارت داشته باشیم، این نظارت را باید مراجع ذیربط کشور میزبان داشته باشد. اما همواره کوشش کردیم وقتی یک ارباب رجوع به ما شکایت کرده که صرافی اضافه‌ستانی کرده، همان لحظه آن صراف را خواسته و تنبیه کرده‌ایم و نگذاشتیم اضافه‌ستانی داشته باشد".
 
با حل مشکل جا، شکایت مردم از رفتار کارمندان سفارت کمتر می‌شود
قونسل افغانستان در سفارت تهران در عین حال در پاسخ به یک سوال دیگر خبرنگار آوا پیرامون شکایت‌هایی در مورد بدرفتاری برخی کارمندان سفارت با مراجعین خاطرنشان کرد: "80 درصد شکایت‌ها از سفارت به نبود جای برمی‌گردد، اگر ما یک جای وسیع‌تر داشته باشیم، ظرفیت‌ها نیز بالا می‌رود، پذیرش ما بیشتر می‌شود و خوب‌تر می‌توانیم به مراجعین برسیم".
به گفته وی، وقتی بتوانند مشکل جا را حل کنند، شکایت مردم از ناحیه رفتار کارمندان سفارت هم کمتر می‌شود.
ناقص و نادرست بودن مشخصات هویتی و اسناد حقوقی؛ دلیل نارضایتی مراجعین از برخورد کارمندان سفارت
این دیپلمات بلندپایه کشور در عین حال ناقص و نادرست بودن مشخصات هویتی برخی مراجعین را عامل دیگر نارضایتی از برخوردها در داخل سفارت تهران می‌خواند و مثال‌هایی را ذکر می‌کند: "برخی افغان‌ها وقتی اداره اتباع یا اداره پولیس رفته و اسناد گرفتند، هر نامی که به ذهن‌شان آمده، گفته، یا نام خود را دقیق بیان نکرده‌اند، یا مأموری که پشت سر باجه نشسته، نشنیده که چه گفته! ما این‌جا با نام‌هایی برمی‌خوریم که حیران می‌مانیم. یک روز یک کسی آمده بود، نام او در اسنادش "نون" نوشته است، یا نامش "جنجال" نوشته است، اما ما نمی‌توانیم بر اساس این نام اشتباه، یک سند حقوقی را صادر نماییم. اگر این مراجعه‌کننده اوراق قانونی ارائه کرد، کارش انجام می‌شود و اگر ارائه نکرد، ما نمی‌توانیم کارش را انجام دهیم، این‌جاست که سر و صدا می‌کند که چرا کار من انجام نشده است!".
گرچه به گفته وی، "جناب سفیر همواره تأکید کرده که اگر نیم درصد هم یک راه قانونی برای مراجعین پیدا شود، آن‌را صد درصد بکنیم و ما این کار را  روزانه انجام می‌دهیم، اما جاهایی می‌رسد که هیچ امکان ندارد، نمی‌توانیم کاری انجام دهیم، چون اسنادشان درست و یا کامل نیست، نوبت ندارند، یا مشکلات حقوقی دیگر دارند، و ما نمی‌توانیم برای‌شان اسناد صادر کنیم و زمانی که اسناد صادر نشد، آن‌جاست که سر و صدا می‌کنند".
آقای غفاری در مثال دیگر، به اقدام یک جوان 22 ساله برای شکستن شیشه‌های سفارت و لت‌وکوب یک دیپلمات اشاره می‌کند که می‌خواسته مادر 65 ساله‌اش را به نکاح خود درآورد.
وی خاطرنشان کرد که در محل سفارت یک صندوق شکایت دارند که هر هفته باز و شکایات مطرح شده، بررسی می‌شود.
 
ادامه دارد...