قومي مشران بیرته صحنې ته راګرځي؟

فارن پالیسي په خپله یوه نوې مقاله کې لیکي چې جنګسالاران سیاسي ډګر ته د ستنیدو او له طالبانو سره د ښکیلتیا لپاره تیاری نیسي.
 
فارن پالیسي ورځپاڼې په انقره کې د افغان مشرانو د تېرې میاشتې غونډې ته په اشارې لیکلي، چې سیاسي جګړې ته د شخصي لښکرو په مرسته د قومي مشرانو راتګ په هېواد کې د خونړیو کورنیو جګړو د بیا پیلېدو په اړه اندېښنې راپورته کوي.
 
د ورځپاني په وینا، دا اندیښنه هغه مهال رامنځ ته شوه، چې ۴۰ مشران او پخواني ورته فکر لرونکي کسان په انقره کې له عبدالرشید دوستم سره د لیدو لپاره راټول شوي وو.
 
فارن پالیسي د دغو مشرانو له خوا د «ملي مقاومت د عالي شورا» جوړیدو ته په اشارې سره وویل چې دوی دغه شورا «د دې لپاره جوړه کړې چې له طالبانو وغواړي چې افغانستان ته د هغوی د بیرته ستنیدو په اړه خبرې وکړي او هغوی په حکومت کې شامل کړي، که نه نو دوی به له تاوتریخوالي سره مخامخ شي.
 
داسې انګیرل کیږي چې په ترکیه کې د «ملي مقاومت د عالي شورا» جوړیدل یوازې د سیاسي امتیازاتو د ترلاسه کولو، صحنې ته د فراري مشرانو د راستنولو، د هغوی د غصب شوو شتمنیو د لاس ته راوړل او د هیواد په سیاسي او ټولنیزه کچه د خپل سیاسي او ټولنیز حیثیت د ساتلو په خاطر دی. او د ځواک جوړښت، په بشپړه توګه ریښتیا ده؛ ځکه چې دا جوړه شوې او بې بنسټه شورا د افغانستان په خلکو کې ځای نه لري، هیڅوک به په هیواد کې د دغو فاسدو او تښتیدلو مشرانو هرکلی ونه کړي. دوی تر دې وړاندې هم څو ځله په بېلابېلو ازموینو کې ناکام شوي دي.
 
بل مهم ټکی دا دی چې خلک هېڅکله دې ته چمتو نه دي چې د جګړې، تاوتریخوالي او وینو تویولو نوی پړاو پیل کړي. دوی پوهیږي چې اوسنی امنیت یو ستر نعمت دی چې باید تعریف یې وشي؛ ځکه چې په هره جګړه کې دا خلک دي چې په هر اړخیزه توګه قرباني کیږي او هیڅوک چمتو نه دي چې د وینو تویولو، جنایتونو او قتل عامو مسولیت په غاړه واخلي.
 
پر دې سربېره، تر ټولو مهمه پوښتنه چې خلک کوي، دا ده چې جګړه د کومو موخو او د چا په ګټه ده؟ آیا داسې نه ده چې د څو غلو، خاینانو، اجیرانو، حرص او طمعه د واک او شتمنۍ د لاس ته راوړلو په خاطر جګړه رامنځته شي؟ د کوم فراري مشر اولادونه په کومه جګړه کې برخه اخیستې او وژل شوي؟
 
نن ورځ خلک له فقر او بدبختۍ او له سختو او وژونکو ناورینونو سره لاس او ګریوان دي. خو د دوی د مشرۍ دعوه کوونکي په اروپا او امریکا کې په خپلو افسانوي کورونو کي آرام ژوند کوي. ايا دا نه جبرانېدونکې فاصله د فاسدو تښتېدلو مشرانو او د هغو بدمرغه خلکو تر منځ چې تل د دوی د ظالمانه واک قربانيان دي، د تلپاتې بېلتون لپاره کافي نه دي؟
 
خو یو ډېر مهم ټکی باید هېر نه کړو چې د اوسني نظام بقا، پایښت، پیاوړتیا، تاسيس، دوام او واکمني یوازې د ملي مشروعیت په ترلاسه کولو، د پراخو قوانینو او د ټولو په اغېزمن شتون سره د یوه جامع حکومت په رامنځته کېدو کې ده.
 
د ټول شموله حکومت موخه دا نه ده چې فاسد او تښتېدلي کسان بېرته صحنې ته راسي. لکه څنګه چې وویل شول، دوی د هیڅ قوم استازیتوب نه کوي او یوازې د قوم په نوم خپل شخصي، ډله ییز او ګوندي امتیازات غواړي. ټول شموله حکومت باید د ټولو طبقو، قومونو، اقلیتونو او د خلکو د ارادې پر بنسټ جوړ شي؛ دا هغه څه دي چې د حکومتونو مشروعیت او بقا تضمینوي.