آوا - ورځني کتنه: مولوي مهدي د جګړې او یا په امنیتي ادبیاتو کې د اسلامي امارت « بغاوت» لاره خپله کړه. ځینو شک درلود چې له دې پرته بل برخلیک ورته انتظار دی. ښايي هغه پخپله هم پوه و، چې د بلخاب جګړه به د ده په ګټه پای ته ونه رسېږي. خو له دې ارزونې سره سره هغه له «اسلامي امارت» سره په جګړه کې ښکېل شو.

د "اسلامي امارت" د دفاع وزارت وايي، چې د هېواد سرحدي ځواکونو مولوي مهدي؛ د طالبانو منحل شوی قومندان د ایران په پوله کې ووژل شو.
 
د چهارشنبې په ورځ (اسد ۲۶) د ملي دفاع وزارت د بلخاب ولسوالۍ لپاره مولوي مهدي د یاغیانو د مشر په توګه یاد کړ او ویې ویل چې د اسلامي امارت سرحدي ځواکونو هغه د هرات ولایت او ایران په سرحدي پولو کې په داسې حال کې وواژه، چې نوموړی غوښتل چي ایران ته وتښتي.
 
د ملي دفاع وزارت د اعلامیې له مخې، مولوي مهدي د سرپل ولایت په بلخاب کې د «اسلامي امارت» پر ضد له «بغاوت» وروسته له خپلو څو تنو ملګرو سره غرونو ته تښتېدلی و.
 
اعلامیه زیاتوي، چې نوموړی په تېرو څو ورځو کې د هرات ولایت او ایران ترمنځ د سرحدی نقطو کې کشف او سرحدي او استخباراتو له خوا وپېژندل شو او "د خپلو کړنو په سزا" ورسېد.
 
"اسلامي امارت" هم له خپلو ټولو ځواکونو سره اقدام وکړ. جګړه په چټکۍ سره پای ته ورسېده او بلخاب د «اسلامي امارت» ځواکونو ته په سختو ناورینونو سره وسپارل شو. څو ورځې وروسته په غرونو کې د مولوي مهدي او د هغه د ملګرو عکس خپور شو. یو عکس چې دا پیغام لري چې د هغه له نظره، جګړه لا پای ته نه ده رسیدلې او هغه به "مقاومت" ته دوام ورکړي.
 
د ځینو نورو طالب ضد حرکتونو مجازي ملاتړ او هڅونې ښايي هغه دې ته هڅولي وي چې د څاه پر لور دې لارې ته دوام ورکړي.
 
په عین حال کې، داسې نه ښکاري چې جګړه د "اسلامي امارت" څخه د خپلو هیلو او غوښتنو د پوره کولو یوازینۍ لاره وه. بالاخره، مخکې له دې چې طالبان واک ته ورسېږي، د هغوی لپاره یې جګړه کړې وه. حتی ویل کیږي چې یو شمیر خپلوان او د کورنۍ غړو د "اسلامي امارت" د بریا لپاره ځانونه قربان کړل. له همدې امله يې بيا هم د طالبانو په جوړښت کې د نورو توکمونو او مذهبونو د منلو د سمبول په توګه د رول ولوبول او ځای يي ترلاسه کړل.
 
د اسلامي امارت لپاره جګړه لومړۍ چاره نه وه. دوی هڅه وکړه چې مولوي مهدي دې ته قانع کړي چې هر ډول جګړې ته د ننوتلو دمخه پوه شي. د مرکزي حکومت پلاوى بلخاب ته ولاړ او د تاوتريخوالي او لانجې د ختمولو لپاره يې وړانديزونه وړاندې کړل. خو په پای کې ټولې لارې بندې شوې او دواړو لورو جګړې ته مخه کړه.
 
په همدې حال کې دا ستونزمنه ده چې ټول مسوولیت د مولوي مهدي پر اوږو واچول شي. ځکه موږ نه پوهیږو چې هغه ته کوم وړاندیزونه وړاندې شوي وو او ولې یې نه غوښتل او یا یې ونه منل، خو په دې کې شک نشته چې د خبرو اترو او تعامل لپاره لا هم ډېر فرصتونه وو چې د سوله ییز حل د ترلاسه کولو لپاره یې لاره هواره کړي واي.
 
که څه هم د هېواد شيعه ټولنه په واک کې د پام وړ ونډه نه لري؛ مګر دا لاهم دومره وزن او اعتبار لري چې وضعیت اغیزمن کړي او اړوند مسایل اداره کړي. نو له همدې وزن او اعتبار څخه په استفادې سره مولوي مهدي کولای شواي د کړکېچ اندازه کمه کړي، د خبرو اترو نوي فرصتونه رامنځته کړي او د جګړې د رامنځته کېدو مخه ونیسي.
 
په هرصورت، داسې ونه شول او داسې ښکاري چې هغه یوه وژونکې تېروتنه کړې؛ ځکه چې هغه داسې جنګ ته غاړه کیښوده چې پای يي نه درلود. شونې نه ده چې د همدې نابرابرې مقابلې په پایله کې دې له خپل فاني برخلیک څخه خبر وي او په دې پوهېدلو سره دې د مرګ کندې ته ننوځي.
 
په هرصورت، د "اسلامي امارت" د دفاع وزارت د رسمي اعلامیې پر بنسټ، مولوي مهدي له هېواده د تېښتې پر مهال د سرحدي ځواکونو له خوا ووژل شو. یو داسې برخلیک چې د دودیزو قومي مشرانو په غیاب کې به یې د طالبانو او شیعه اړیکو په ډګر کې د یوه مهم او اغېزمن لوبغاړي په توګه رول ولوبوي. هغه د جګړې له انتخاب څخه د ناسمې او ګړندۍ استفادې قرباني و، چې هېڅکله یې ګټل ممکن نه وو، او اساساً په اوسنیو شرایطو کې د یوه قوم د حقونو او مشروع غوښتنو د لاسته راوړلو سمه لار نه وه او نه ده.