عیدی متفاوت ملاعمر؛ باید امیدوار بود؟

اشرف غنی؛ رئیس جمهور نسبت به پخش پیام عیدی ملاعمر؛ رهبر طالبان ابراز "امتنان" کرد.
آقای غنی پس از نماز عید فطر گفت که پیام عیدی خودش "پیام صلح و ختم خونریزی" است که به گفته او، ملت آن را می‌خواهد.
او افزود:"من از اعلامیه رهبر طالبان، ملاعمر آخوند ابراز امتنان می‌کنم که مذاکرات را راه حل دانسته است."
دو روز پیش رهبر طالبان در پیام عیدی به هواداران خود گفت که به لحاظ شرعی "تعامل صلح‌آمیز با دشمن مانعی ندارد" و برای انجام فعالیت‌های سیاسی "دفتر سیاسی" ایجاد کرده است که مسؤولیت امور سیاسی گروه طالبان را به عهده دارد.
اشرف غنی گفت اقداماتی را که حامد کرزی در راستای مصالحه با طالبان آغاز کرد، او به موفقیت می‌رساند.
وی همچنین گفت که مسأله طالبان با مسأله سایر گروه‌های ستیزه‌جو "فرق می‌کند"؛ چرا که طالبان "می‌خواهند در نظام شرکت کنند و برخی مشکلاتی که دارند، آنها را از طریق گفتگو حل کنند".
این تحولات به باور کارشناسان در کنار آغاز رسمی مذاکرات صلح میان دولت و طالبان، نشان می دهد که تغییری در حال وقوع است که پیش از این، شاهد آن نبوده ایم.
این تغییر شاید مثبت باشد؛ اما در مورد اینکه چه هزینه ای برای دستیابی به آن، پرداخته خواهد شد، هنوز اطمینان زیادی وجود ندارد؛ زیرا این امر، پیش از هر چیزی منوط به تغییر بنیادی روش های مبارزه طالبان برای دست یافتن به قدرت است.
انحصارطلبی، خوانش های افراطی از دین و شریعت، مخالفت با قانون اساسی، سرکوب شدید و حذف فزیکی مخالفان، اعتقاد به جنگ و خشونت و ترور در کنار تجویز رهیافت های صلح جویانه، قوم گرایی، نادیده گرفتن تنوع قومی و مذهبی کشور، وابستگی به خارج و اتکا به اسلحه از عمده مسایلی است که به نظر کارشناسان، مانع از هضم و پذیرش طالبان در جامعه افغانستان و جذب آنها به بدنه قدرت می شود.
در خصوص خوش بینی رییس جمهور غنی با تکیه بر پیام عیدی متفاوت ملا عمر نیز باید گفت که این خوش بینی نباید مانع از مسؤولیت پذیری و تعهد لازم برای صیانت از حقوق و منافع ملی مردم افغانستان برای تعامل با طالبان شود.
مذاکره و صلح با طالبان، نیازمند ماه ها گفتگوی سخت و فشرده بر سر جزئیاتی است که در نهایت بتواند با حفظ دستاوردهای چند سال اخیر به رهیافتی میانه و قابل قبول برای همه طرف ها برای آینده افغانستان منجر شود.
همچنین شماری از ناظران ابراز نگرانی می کنند که صلح با طالبان نباید به معنای اعطای امتیاز به یک طرف خارجی باشد. برای این منظور، طالبان باید پیش از هر چیزی تعهد و وفاداری ملی خود را ثابت کنند و بر وابستگی خارجی، خط بطلان بکشند.
تنها در چنین صورتی است که می توان روند جاری صلح با طالبان را یک روند ملی و افغانستانی محسوب کرد و از آن به عنوان راهی معقول و میانه برای نجات کشور از وضعیت کنونی، اعلام حمایت نمود.
واقعیت ناامیدکننده ای که در این میان وجود دارد این است که هنوز هیچ نشانه ای از تغییر و تحول ساختاری و بنیادی در مشی و منش طالبان به چشم نمی خورد.
با صرف انتشار یک پیام نمادین و مناسبتی نسبتا متفاوت از سوی رهبر طالبان نمی توان بر تمامی جنایت های آن گروه به ویژه رهبری آن چشم پوشید و از ملا عمر با تکریم و احترام یاد کرد.
این نحوه برخورد دغدغه های مردم از آنچه در پشت پرده مذاکرات صلح با طالبان جریان دارد را مستقیما نادیده می گیرد و این نگرانی را تقویت می کند که دولت برای دستیابی به نظر موافق رهبری طالبان در خصوص گفتگوهای صلح، حاضر است از همه چیز بگذرد و حتی در این زمینه، منافع ملی و قانون اساسی را نیز در طبق اخلاص بگذارد.
با این حساب، به صلح دولت با طالبان باید امیدوار بود؛ اما این امیدواری نباید به اندازه ای افراطی و خوش بینانه باشد که مانع از انجام مسؤولیت و تعهدپذیری ما در قبال منافع ملی، حقوق مردم، اساسات غیر قابل تغییر قانون اساسی و آینده سیاسی و امنیتی افغانستان شود.
یکی از لوازم ثبوت چنین تعهدی در دولتمردان ما، واکنش برابر و متناسب آنها در برابر اعمال جنایتکارانه و تروریستی منسوب به طالبان و همچنین پیام های صلح جویانه و متفاوت آنان در زمینه صلح است.
وقتی در برابر اولی سکوت می شود و دومی بیش از آنچه هست، بزرگ نشان داده می شود، در اصول تعهد ملی و مسؤولیت پذیری ملی رهبران حکومت، تردید و تزلزل پدیدار می شود.