از گدای درجه یک دنیا تا کشوری متکی به خود

سیاستمردان افغانستان، همواره برای توصیف وابستگی همه جانبه اقتصادی افغانستان به کمک های متزلزل و غیرقابل اعتماد خارجی از تعبیر "گدایی" استفاده کرده اند.
رییس جمهور کرزی نیز بارها در سخنرانی ها و نشست های خبری خود از این امر سخن گفته و نسبت به تداوم آن، هشدار داده است.

به تازگی اشرف غنی احمدزی؛‌ مسئول روند انتقال مسئولیت های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای داخلی افغانستان نیز در این مورد هشدار داده و گفته است که هیچ تضمینی وجود ندارد که جامعه جهانی برای همیشه نیروهای امنیتی افغانستان را تامین مالی کنند.

وی که به روز دوشنبه هفته گذشته به منظور بررسی اوضاع امنیتی به ولایت بغلان سفر کرده بود در گفتگو با رسانه ها اظهار داشت:"هیچ تضمینی وجود ندارد که جامعه جهانی به طور دایمی ما را تمویل کند. ما زمانی که در مقابل روس ها قیام کردیم و میلیون ها قربانی دادیم. چه حقی داریم سر دنیا که از آنها تضمین بقای خود را بگیریم؟

آیا فیصله کنیم که یک ملت متکی به خود باشیم و یا یک گدای درجه یک دنیا؟
جهان امروز در بحران است، اگر شرایط بین المللی تغییر کند و جهان متوجه ممالکی مانند سوریه و سومالی شود، بعدا چه کنیم؟"
احمدزی با اشاره به اینکه جامعه جهانی، در حال بررسی کاهش کمک های خود به نیروهای امنیتی افغانستان است گفت:"تمویل فعلی اردو و پولیس حدود شش میلیارد است، بررسی های جامعه بین المللی این است که اینها از سه و نیم میلیارد بالاتر کمک کرده نمی توانند؛ اما امید است که حدود دو ماه بعد که کنفرانس شیکاگو دایر می گردد، ما بتوانیم برای ده سال دیگر به صورت اساسی تمویل اردو و پولیس را به دست بیاوریم."

تاکنون نگرانی های ابراز شده در خصوص افغانستان بعد از 2014 همگی بر محور احتمال ناتوانی نیروهای امنیتی افغانستان در تامین امنیت کشور و مبارزه با چالش ها و موانع موجود در این زمینه بدون حضور نیروهای خارجی بوده است که البته خارجی های خود به کمک رسانه ها و تریبون هایی که در اختیار دارند به این شایبه، به گونه گسترده دامن می زنند و می خواهند با ایجاد هراس و وحشت از آینده در میان مردم افغانستان، اوضاع را بی ثبات و نابه سامان جلوه دهند؛ اما نگرانی از کاهش منابع کمک کننده اقتصادی، دست کم تاکنون به این صراحت که اشرف غنی عنوان کرده، مطرح نشده بود.
گفته می شود بیشترین میزان کمک های خارجی صرف هزینه های مربوط به ارتش و پولیس می شود.

با این حال، گزارش هایی مبنی بر شیوع فساد گسترده در دستگاه های امینتی مربوط به پولیس نیز وجود دارد.

اشرف غنی احمدزی خود متخصص اقتصاد است و درک وضعیت اقتصادی کشور برایش دشوار نیست؛‌ بنابراین هشدارهای وی مبنی بر ناپایداری و عدم اطمینان نسبت به کمک های خارجی برای آینده اقتصاد افغانستان نه تنها در بخش تامین مالی دستگاه های امنیتی؛ بلکه در همه زمینه ها می تواند جدی باشد.
دولت افغانستان در عرصه اقتصادی در طی یک دهه گذشته، بسیار منفعل عمل کرده است؛ تقریبا هیچ گام جدی در راستای خودکفایی ملی در زمینه اقتصادی برداشته نشده است.
معادن و منابع زیرزمینی افغانستان، همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده اند. در بخش ایجاد همکاری های مفید،‌ موثر و استراتژیک و یافتن شرکای اقتصادی مطمئن در منطقه، بهره گیری از پتانسیل هایی نظیر نیروی انسانی ارزان و فراوان،‌ فراخواندن و استخدام متخصصان افغانستانی مقیم کشورهای دیگر و... نیز هیچ کار موثری انجام نشده است؛ اما در مقابل، به نحو غیرقابل توجیهی بر نیروهای خارجی تکیه شده و تلاش شده در هر زمینه ای از زمینه های کاری و شغلی، حتی المقدور از نیروی خارجی و غیر افغانی مدد جسته شود.

استخدام مشاوران فراوان غربی با معاش های ده ها هزار دالری یکی از این موارد است؛‌ در حالی که این امکان در استفاده بهینه و برنامه ریزی شده از نیروهای حرفه ای،‌ متخصص و تحصیلکرده افغانی و یا در صورت نیاز، ایجاد زمینه های همکاری دوجانبه با کشورهای آسیایی در حال توسعه که در مقاطعی از تاریخ خود، وضعیت نسبتا یکسانی با افغانستان کنونی داشته اند و از نظر جغرافیایی و جیولوژیکی نیز شباهت های زیادی با سرزمین افغانستان دارند، وجود داشت؛ اما هرگز به آن توجه نشده است.

تصورش دشوار نیست که چرا اینهمه نیروی کار غربی در افغانستان، ذیل عنوان سازمان های خیریه و موسسات غیردولتی حضور دارند و یا اینکه غرب در طی این مدت، 80 درصد کمک های خود را از طریق این سازمان ها و موسسات به مصرف رسانده است؛ زیرا افغانستان سرزمینی فقیر؛ اما با درآمدهای خیره کننده و نجومی برای خارجی هاست؛‌ وگرنه هیچ آدم عاقلی تا پای پول های میلیارد دالری در میان نباشد، زندگی در شهرهای خاک آلود افغانستان را بر سواحل عیش و عشرت کشورهای مرفه غربی ترجیح نمی دهد.

اکنون چنانچه اشرف غنی احمدزی نیز خاطرنشان کرده، هر آن، ممکن است کشورهای غربی کمک های خود به دولت افغانستان را قطع کنند یا دست کم کاهش دهند؛ در حالی که ما هیچ بدیل و جایگزینی برای این امر نداریم.