همزمان با آغاز جهاد مردم افغانستان علیه شوروی سابق در سال ۱۳۵۷ و سپس بروز جنگ داخلی ، تعداد زیادی از مردم به کشورهای همسایه هجرت کردند که مهاجرین در این میان زبان، فرهنگ و دین مشترک کشور باعث شد تا جمهوری اسلامی ایران مقصد و میزبان شمار زیادی از این مهاجرین باشد.
براساس اعلام مقامات ایران حدود سه میلیون مهاجر افغانستانی در این کشور ساکن هستند که خیل عظیمی از آنها در خراسان رضوی و در کنار میزبانان خود زندگی و فرزندان آنها در مدارس ایرانی تحصیل می کنند.
وضعیت تحصیلی فرزندان خانواده های مهاجر،محدودیت های تحصیلی ،اخذ هزینه هنگام ثبت نام و ممنوعیت برخی از مناطق برای تحصیل فرزندان اتباع افغانستان محورهای گفتگوی خبرنگار خبرگزاری آوا در مشهد مقدس با محمد تقی فخریان، مدیرکل معارف خراسان رضوی بود که مشروح آن در ذیل آمده است:
آوا- قبل از هر چیزی اگر خیلی کوتاه نظر شخصی خودتان را در مورد افغانستان بیان کنید ممنون می شوم؟
نگاه جمهوری اسلامی ایران از قدیم الایام نسبت به کشور افغانستان عزیز یک نگاه برادرانه بوده که نباید مرز جغرافیایی باعث جدا شدن ما از همدیگر شود، در ولایت خراسان رضوی هم این نگاه وجود دارد و تمام سعی و تلاش ما هم این بوده تا مهاجرین از امکانات فرهنگی و آموزشی مانند ایرانیها بتسویه بهره مند باشند.
آوا- آمار دانش آموزان مهاجرین در سطح ولایت خراسان رضوی چه قدر است و هر سال چه تعدادی فارغ التحصیل می شوند؟
میانگین دانش آموزانیکه در سنوات گذشته با این اداره ارتباط داشته اند به حدود ۵۸ هزار نفر می رسند و هرسال نیز یک دوازدهم این جمعیت فارغ التحصیل می شوند.
آوا- همکاریهای سازمان ملل با شما چگونه است و در سال چه قدر به اداره آموزش و پرورش کمک می کند؟
مبلغی در اختیار ما قرار نمی گیرد، بلکه کشوری انجام می شود. کمک های سازمان ملل از طریق وزرات خانه دریافت می شود و بعد به صورت تجهیزات در اختیار ما قرار می گیرد، البته ممکن است که کمک های این سازمان به صورت هدیه ( کیف، کتاب، کارت هدیه و...) باشد که ما زمینه دادن آن را به دانش آموزان مهاجر فراهم می کنیم.
آوا- مهاجرین در چند منطقه خراسان رضوی می توانند ثبت نام کنند؟ علت اینکه بعضی از مناطق ممنوع است، چیست؟
در ناحیه ۳ و ۶ مشهد مقدس به علت تراکم دانش آموزان ایرانی،ثبت نام مهاجرین ممنوع است و در تمامی ناحیات دیگر آزاد می باشد. در این ناحیات به علت محدودیت آموزشگاه دانش آموزان خود ما با بحران مواجه هستند و به تبع وقتی مدرسه کم باشد الویت اول با دانش آموزان ایرانی است، البته ما مناطق ۵،۱ و تبادکان را به علت حضور بیشتر مهاجرین تقویت کرده ایم.
آوا- همیشه تاکید مسئولین نظام جمهوری اسلامی مبنی بر پذیرش دانش آموزان مهاجر بوده، حتی کسانیکه فاقد مدرک بوده اند، تا چه حدی این ایده در مشهد مقدس عملی شده است؟
ما سعی کرده ایم که در حد توانمان این حرف را عملی کنیم، چرا که دستور امام خامنه ( مد ظله) در مسدود کردن امر بی سوادی است، ما این امر را در دانش آموزان ایرانی انجام داده ایم و در صد بیسوادی به کمتر از یک در صد رسیده است. در همین راستا ما از اداره اتباع خواستیم که در قسمت افراد بی مدرک و مشکوک الهویه با ما همکاری کنند و فقط یک گواهی به ما بدهند تا این دانش آموزان از تحصیل باز نمانند و این امر انجام شد. اگر دانش آموزی از مهاجرین زیر نه سال باشد ما و متولیان این امر موظف هستیم تا اینها را شناسایی کنیم تا مراحل ثبت نامشان مهیا شود. در کل باید بگویم که از در قسمت دانش آموزان دارای مدرک هویتی مشکلی نداریم، اما در قسمت افراد بی مدرک اگر از سوی اداره اتباع یک هماهنگی شود ما برای ثبت نام آنها مشکلی نداریم.
آوا- آیا محدودیت رشته تحصیلی مهاجرین ادامه دارد؟ دلیل این امر چیست؟
از ابتدا تا کلاس شش که ۶۰ در صد دانش آموزان ما در این مقطع هستند هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد،در گروه دوم که متوسطه اول ما هستند که فعلا دو پایه داریم ،۲۵ درصد دانش آموزان در این مقطع هستند هیچ گونه منعی وجود ندارد، در پایه دوم این گروه ۱۵ درصد از دانش آموزان حضور دارند که در این گروه رشته های علوم انسانی، تجربی و ریاضیات آزاد است، در این گروه حدود ۵ در صد در رشته فنی و حرفه ای ادامه تحصیل می دهند که در این رشته مهاجرین نمی توانند ادامه تحصیل دهند و دلیل این امر هم این است که ما با محدودیت آموزشگاه و امکانات مواجه هستیم. استقبال دانش آموزان ایرانی هم از این رشته بسیار بالا است و بازهم به تبع اولویت با محصیل ایرانی می باشد.
آوا- برای خانواده های بی بضاعت مهاجرین آیا تسهیلاتی در نظر گرفته شده است؟ با توجه به اینکه هدف مندی یارانه ها مشکلات مهاجرین را بیشتر کرده است.
من دوباره به این نکته باید اشاره کنم هر دانش آموزی که حضورش در ولایت خراسان قانونی باشد، حتما زمینه تحصیلش مهیا است و مبلغی هم که برای ثبت نام آنها گرفته می شود به اعتقاد خود من پول ناچیزی و نزدیک به رایگان است. ما مخارج یک سال دانش آموزان خودمان را حساب کرده ایم و بر اساس آن یک دهم این مبلغ از مهاجرین گرفته میشود که به مصارف تجهیزات و مدارس خودشان می رسد.
مهاجرینی که تمکن مالی ندارند شامل تخفیفات و حتی از پرداخت شهریه معاف می شوند، مانند ۱- دارندگان دفترچه پناهندگی که از چند درصد تخفیف تا رایگان بودن شامل است ۲- خانواده های شهدای و ایثارگر و جانبازان افغانستان ۳- افرادیکه دارای بیماری خاص هستند و از سوی بهزیستی معرفی می شوند که شامل دانش و آموزان و حتی والدینش نیز می شود ۴- افرادیکه دارای معلولیت های جسمی و ذهنی باشند ۵- خانواده های تحت پوشش بهزیستی، مراکز خدماتی و توان بخشی ۶- فرزندان دیپلمات های افغانستان ۷- طلاب و دانش جویان ۸- خانواده هایی که مادر سرپرست است و خانواده هایی که به تشخیص اداره اتباع و کارشناسان مربوطه خودمان بی بضاعت باشند شامل معافیت از شهریه می شوند و در کل تاکنون ۱۵ در صد از دانش آموزان مهاجر از تخفیفات بهره مند شده اند.
آوا- آخرین حرف با نسل دوم و سوم مهاجرین که در کشور جمهوری اسلامی ایران بزرگ شده اند؟
خیلی علاقه داریم که جوانان مهاجر مهمان ما باشند، اما دوست نداریم که در ایران باقی بمانند و این دوست نداشتن به خاطر این نیست که دست و پای ما را تنگ کرده اند، بلکه علاقه مندیم آنها در عزت و پیشرفت کشور خودشان کمک کنند، چرا که پیشرفت، ترقی، استقلال و آینده افغانستان به دست این جوانان است.
من در پایان از تمامی جوانان مهاجر می خواهم که اگر در کشور جمهوری اسلامی ایران با آنها به شکل شخصی و یا سلیقه ای برخورد هایی شده است با عینک خوش بینی به آن نگاه کنند و این را بدانند اصل آرمانهای انقلاب اسلامی این است که افغانستان عزیز کشور دوست و برادر ما است.
براساس اعلام مقامات ایران حدود سه میلیون مهاجر افغانستانی در این کشور ساکن هستند که خیل عظیمی از آنها در خراسان رضوی و در کنار میزبانان خود زندگی و فرزندان آنها در مدارس ایرانی تحصیل می کنند.
وضعیت تحصیلی فرزندان خانواده های مهاجر،محدودیت های تحصیلی ،اخذ هزینه هنگام ثبت نام و ممنوعیت برخی از مناطق برای تحصیل فرزندان اتباع افغانستان محورهای گفتگوی خبرنگار خبرگزاری آوا در مشهد مقدس با محمد تقی فخریان، مدیرکل معارف خراسان رضوی بود که مشروح آن در ذیل آمده است:
آوا- قبل از هر چیزی اگر خیلی کوتاه نظر شخصی خودتان را در مورد افغانستان بیان کنید ممنون می شوم؟
نگاه جمهوری اسلامی ایران از قدیم الایام نسبت به کشور افغانستان عزیز یک نگاه برادرانه بوده که نباید مرز جغرافیایی باعث جدا شدن ما از همدیگر شود، در ولایت خراسان رضوی هم این نگاه وجود دارد و تمام سعی و تلاش ما هم این بوده تا مهاجرین از امکانات فرهنگی و آموزشی مانند ایرانیها بتسویه بهره مند باشند.
آوا- آمار دانش آموزان مهاجرین در سطح ولایت خراسان رضوی چه قدر است و هر سال چه تعدادی فارغ التحصیل می شوند؟
میانگین دانش آموزانیکه در سنوات گذشته با این اداره ارتباط داشته اند به حدود ۵۸ هزار نفر می رسند و هرسال نیز یک دوازدهم این جمعیت فارغ التحصیل می شوند.
آوا- همکاریهای سازمان ملل با شما چگونه است و در سال چه قدر به اداره آموزش و پرورش کمک می کند؟
مبلغی در اختیار ما قرار نمی گیرد، بلکه کشوری انجام می شود. کمک های سازمان ملل از طریق وزرات خانه دریافت می شود و بعد به صورت تجهیزات در اختیار ما قرار می گیرد، البته ممکن است که کمک های این سازمان به صورت هدیه ( کیف، کتاب، کارت هدیه و...) باشد که ما زمینه دادن آن را به دانش آموزان مهاجر فراهم می کنیم.
آوا- مهاجرین در چند منطقه خراسان رضوی می توانند ثبت نام کنند؟ علت اینکه بعضی از مناطق ممنوع است، چیست؟
در ناحیه ۳ و ۶ مشهد مقدس به علت تراکم دانش آموزان ایرانی،ثبت نام مهاجرین ممنوع است و در تمامی ناحیات دیگر آزاد می باشد. در این ناحیات به علت محدودیت آموزشگاه دانش آموزان خود ما با بحران مواجه هستند و به تبع وقتی مدرسه کم باشد الویت اول با دانش آموزان ایرانی است، البته ما مناطق ۵،۱ و تبادکان را به علت حضور بیشتر مهاجرین تقویت کرده ایم.
آوا- همیشه تاکید مسئولین نظام جمهوری اسلامی مبنی بر پذیرش دانش آموزان مهاجر بوده، حتی کسانیکه فاقد مدرک بوده اند، تا چه حدی این ایده در مشهد مقدس عملی شده است؟
ما سعی کرده ایم که در حد توانمان این حرف را عملی کنیم، چرا که دستور امام خامنه ( مد ظله) در مسدود کردن امر بی سوادی است، ما این امر را در دانش آموزان ایرانی انجام داده ایم و در صد بیسوادی به کمتر از یک در صد رسیده است. در همین راستا ما از اداره اتباع خواستیم که در قسمت افراد بی مدرک و مشکوک الهویه با ما همکاری کنند و فقط یک گواهی به ما بدهند تا این دانش آموزان از تحصیل باز نمانند و این امر انجام شد. اگر دانش آموزی از مهاجرین زیر نه سال باشد ما و متولیان این امر موظف هستیم تا اینها را شناسایی کنیم تا مراحل ثبت نامشان مهیا شود. در کل باید بگویم که از در قسمت دانش آموزان دارای مدرک هویتی مشکلی نداریم، اما در قسمت افراد بی مدرک اگر از سوی اداره اتباع یک هماهنگی شود ما برای ثبت نام آنها مشکلی نداریم.
آوا- آیا محدودیت رشته تحصیلی مهاجرین ادامه دارد؟ دلیل این امر چیست؟
از ابتدا تا کلاس شش که ۶۰ در صد دانش آموزان ما در این مقطع هستند هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد،در گروه دوم که متوسطه اول ما هستند که فعلا دو پایه داریم ،۲۵ درصد دانش آموزان در این مقطع هستند هیچ گونه منعی وجود ندارد، در پایه دوم این گروه ۱۵ درصد از دانش آموزان حضور دارند که در این گروه رشته های علوم انسانی، تجربی و ریاضیات آزاد است، در این گروه حدود ۵ در صد در رشته فنی و حرفه ای ادامه تحصیل می دهند که در این رشته مهاجرین نمی توانند ادامه تحصیل دهند و دلیل این امر هم این است که ما با محدودیت آموزشگاه و امکانات مواجه هستیم. استقبال دانش آموزان ایرانی هم از این رشته بسیار بالا است و بازهم به تبع اولویت با محصیل ایرانی می باشد.
آوا- برای خانواده های بی بضاعت مهاجرین آیا تسهیلاتی در نظر گرفته شده است؟ با توجه به اینکه هدف مندی یارانه ها مشکلات مهاجرین را بیشتر کرده است.
من دوباره به این نکته باید اشاره کنم هر دانش آموزی که حضورش در ولایت خراسان قانونی باشد، حتما زمینه تحصیلش مهیا است و مبلغی هم که برای ثبت نام آنها گرفته می شود به اعتقاد خود من پول ناچیزی و نزدیک به رایگان است. ما مخارج یک سال دانش آموزان خودمان را حساب کرده ایم و بر اساس آن یک دهم این مبلغ از مهاجرین گرفته میشود که به مصارف تجهیزات و مدارس خودشان می رسد.
مهاجرینی که تمکن مالی ندارند شامل تخفیفات و حتی از پرداخت شهریه معاف می شوند، مانند ۱- دارندگان دفترچه پناهندگی که از چند درصد تخفیف تا رایگان بودن شامل است ۲- خانواده های شهدای و ایثارگر و جانبازان افغانستان ۳- افرادیکه دارای بیماری خاص هستند و از سوی بهزیستی معرفی می شوند که شامل دانش و آموزان و حتی والدینش نیز می شود ۴- افرادیکه دارای معلولیت های جسمی و ذهنی باشند ۵- خانواده های تحت پوشش بهزیستی، مراکز خدماتی و توان بخشی ۶- فرزندان دیپلمات های افغانستان ۷- طلاب و دانش جویان ۸- خانواده هایی که مادر سرپرست است و خانواده هایی که به تشخیص اداره اتباع و کارشناسان مربوطه خودمان بی بضاعت باشند شامل معافیت از شهریه می شوند و در کل تاکنون ۱۵ در صد از دانش آموزان مهاجر از تخفیفات بهره مند شده اند.
آوا- آخرین حرف با نسل دوم و سوم مهاجرین که در کشور جمهوری اسلامی ایران بزرگ شده اند؟
خیلی علاقه داریم که جوانان مهاجر مهمان ما باشند، اما دوست نداریم که در ایران باقی بمانند و این دوست نداشتن به خاطر این نیست که دست و پای ما را تنگ کرده اند، بلکه علاقه مندیم آنها در عزت و پیشرفت کشور خودشان کمک کنند، چرا که پیشرفت، ترقی، استقلال و آینده افغانستان به دست این جوانان است.
من در پایان از تمامی جوانان مهاجر می خواهم که اگر در کشور جمهوری اسلامی ایران با آنها به شکل شخصی و یا سلیقه ای برخورد هایی شده است با عینک خوش بینی به آن نگاه کنند و این را بدانند اصل آرمانهای انقلاب اسلامی این است که افغانستان عزیز کشور دوست و برادر ما است.
