علامه بلخی در مسئله وحدت یک منظومه فکری داشت دست خداوند با اتحاد و همگرایی است

آیت‌الله هاشمی ارزگانی طی سخنانی در همایش «وحدت اسلامی در اندیشه علامه شهید بلخی» در قم، تجلیل از شخصیت‌های هر ملت را نشان‌دهنده‌ رشد و بلوغ فکری آن ملت دانست و گفت: یکی از خصوصیات اندیشه‌های جاویدان این است که گذر زمان و تاریخ باید بگذرد تا بتوان آنها را به درستی تفسیر کرد و شهید بلخی (ره) نیز از جمله شخصیت‌هایی است که اندیشه‌ جاویدان داشت و جلوتر از زمان خود بود.

خبرگزاری صدای افغان (آوا)-قم: همایشی با عنوان «وحدت اسلامی در اندیشه علامه شهید بلخی» در تجلیل از مقام علامه شهید سید اسماعیل بلخی (ره) و اعلام هم‌بستگی با جبهه مقاوت اسلامی در فلسطین اشغالی و ابراز همدردی و غم‌شریکی با خانواده‌های حادثه‌دیدگان زلزله اندوهبار شهر هرات باستان، روز پنجشنبه 20 میزان/مهر با حضور نهادها و مجامع علمی- فرهنگی، علما، طلاب، دانشجویان و عموم مهاجرین افغانستانی در سالن قدس مجتمع آموزش عالی امام‌ خمینی ره در شهر مقدس قم برگزار شد.

آیت الله سیدمحمود هاشمی ارزگانی طی سخنانی در این نشست در ذیل سرفصل «مبانی قرآنی و فقهی وحدت اسلامی در اندیشه شهید بلخی» بزرگداشت از شخصیت‌ها را یک ضرورت فکری دانست و گفت: علاوه بر این، تجلیل از شخصیت‌های هر ملت نشان‌دهنده‌ رشد و بلوغ فکری آن ملت است.

این عالم دینی افزود: ملتی که نتواند از داشته‌های سرزمینی، مادی، فکری و اندیشه‌ای خود پاسداشت نماید، این حاکی از این است که هنوز به رشد و بلوغ کافی نرسیده است.

آیت‌الله ارزگانی با بیان اینکه یکی از خصوصیات اندیشه‌های جاویدان این است که گذر زمان و تاریخ باید بگذرد تا بتوان آنها را به درستی تفسیر کرد، گفت: شهید بلخی (ره) از جمله شخصیت‌هایی است که جلوتر از زمان خود بود و به همین خاطر تاریخ هیچ‌گاه نمی‌تواند آن را دل خود دفن کند.

این عالم دینی در توصیف شخصیت علامه شهید بلخی (ره) عنوان کرد: علامه بلخی از معدود چهره‌هایی در افغانستان است که همگان چه شیعه و چه سنی و چه افراد دارای افکار چپی و راستی به ایشان احترام می‌گذاشتند که این نشان‌دهنده بزرگی شخصیت علامه بلخی (ره) است.

آیت‌الله ارزگانی خاطرنشان کرد: هرگاه موضوع وحدت پیش می‌آید معمولا ذهن ما به دو مقوله وحدت در قامت جغرافیا و وحدت اسلامی هدایت می‌شود، اما در اندیشه علامه شهید بلخی (ره)، مقوله وحدت دارای یک منظومه فکری است.

این عالم دینی در تکمیل مطلب فوق افزود: در منظومه فکری علامه شهید بلخی، از وحدت انسانی به وحدت اسلامی و وحدت ملی و سپس به وحدت شرق در برابر غرب و وحدت انسانی و در نهایت به آرمان‌گرایی و جهان‌وطنی اسلامی و ایجاد مدینه فاضله و ظهور می‌رسیم.

آیت‌الله ارزگانی این سوال را مطرح کرد که آیا وحدت همه‌ انسان‌ها امری شدنی است یا خیر، و در پاسخ گفت: انسان‌ها در هویت انسانی و ذات و همچنین در حقوق و مزایای انسانی با هم برابرند. علامه بلخی بر این باور است و آیات قرآن نیز مؤید این مسئله است.

این عالم دینی در پایان با اشاره به برخی از اشعار علامه شهید بلخی (ره) عنوان کرد: تا زمانی که یک ملت قوی نشود و به آزادی و دانایی نرسد، هیچ کسی این ملت را به عنوان دوست و شریک نمی‌پذیرد. لذا باید آزادی و رفاه را به دست آورد تا بتواند دست خود را به سوی دیگران دراز کند و هم برای آنان مفید باشد و هم آنان همکار این ملت باشند.

در ادامه؛ دکتر لطف‌الله جلالی، از پژوهشگران و نویسندگان علوم دینی طی سخنانی در ذیل سرفصل «ابعاد فرهنگی و اجتماعی وحدت اسلامی در اندیشه علامه شهید بلخی» در این نشست عنوان کرد: مسئله وحدت اسلامی و‌ مسلمانان از ارکان اصلی اندیشه اسلامی و قرآنی است و حتی به تعبیر برخی از نظریه‌پردازان مهم این میدان، اساسا توحید و‌ وحدت به عنوان دو‌ رکن اصول دین قلمداد می‌شود.

جلالی با بیان اینکه آیات بسیاری در قرآن کریم به مسئله وحدت اسلامی پرداخته، به آیه ۶۵ سوره انعام اشاره کرد که به گفته وی کمتر از سوی مفسران به عنوان دلالتی بر وحدت اسلامی به آن اشاره شده است: مرحوم علامه طباطبایی (ره) در ذیل این آیه می‌گوید امت پیامبر اسلام (ص) نیز به عذاب‌های کمرشکنی تهدید شده‌اند که این آیه برخی از آنها را بازگو کرده است. اما در این آیه امت پیامبر (ص) مشخصا به عذاب مهمی تهدید شده‌اند و آن عذاب تفرفه‌گرایی و‌ تشتت است.

حجت‌الاسلام جلالی خاطرنشان کرد: در حال حاضر امت اسلامی متفرق است و دشمنان اسلام بر گرده مسلمین سوارند‌‌ و نیروی مسلمانان به جای اینکه صرف دفاع از دین و‌ پیشرفت جامعه‌شان شود، در مسیر تخریب یکدیگر مصرف می‌گردد. این در حالی است که مسئله وحدت در سخنان ائمه اسلامی یک مسئله بسیار محوری است.

این پژوهشگر علوم دینی با تاکید بر این مطلب که حضرت علی علیه‌السلام شهید راه وحدت بودند، گفت: در خطبه ۱۲۷ نهج‌البلاغه آمده که دو‌ گروه مردم در خصوص علی هلاک خواهند شد؛ کسی که می‌گوید من محب علی هستم و در این محبت افراط می‌کند که موجب نابودی وی می‌شود و ‌مبغضی که به خاطر بغض علی از راه به در می‌شود. اما بهترینِ مردم گروه میانه هستند.

وی افزود: حضرت علی علیه‌السلام با اینکه از حق و مظلومیت خود سخن می‌گفت، اما در صف مسلمین می‌ایستاد و موجب تشتت نمی‌شد. پس ما مسلمانان نیز باید راه میانه را در پیش بگیریم چرا که دست خداوند با اتحاد و برابری و هم‌گرایی است.

در این راستا، جلالی به مطلبی از نهج‌البلاغه اشاره کرد که آمده است اگر کسی شعار تفرقه داد و اتحاد مسلمین را بر هم زد مجازات او مرگ است حتی اگر در ذیل عبای علی باشد.

به باور این پژوهشگر علوم دینی، بزرگان دین و مذهب از این اصول قرآنی و روایی فوق که دعوت به وحدت می‌کند تبعیت کردند که دم از وحدت اسلامی می‌زدند.

حجت‌الاسلام جلالی با اشاره به اینکه علامه بلخی (ره) پیرو چنین مکتبی بود، گفت: در سخنرانی‌ها و اشعاری که از شهید بلخی بر جای مانده، مسئله وحدت محوری‌ترین موضوعی است که به آنها پرداخته شده است.

جلالی با تاکید بر اهمیت وحدت در حوزه اندیشه و فرهنگ جامعه خاطرنشان کرد: وحدت در افکار و اندیشه‌ها پایه‌ی وحدت در عرصه‌های دیگر است و تا زمانی که وحدت در این حوزه نهادینه نشود، مسئله وحدت به شکل تمام‌عیار در عرصه‌های دیگر از جمله در عرصه سیاست و روابط بین کشورها شکل نخواهد گرفت.

به باور این نویسنده، علامه شهید بلخی (ره) در نیم قرن قبل وضعیت جامعه اسلامی را بررسی، آسیب‌شناسی و ریشه‌یابی کرد و اشعار ایشان در زمینه علل وضعیت اسف‌بار جامعه مسلمین بسیار گویا است. در همین راستا مرحوم بلخی علت عقب‌ماندگی مسلمانان و انحطاط جوامع اسلامی را تفرقه و عدم وحدت مسلمین می‌داند.

جلالی افزود: علامه شهید بلخی در بخش ریشه‌یابی مشکلات، همگان را به نقش بسیار مهم و محوری نخبگان توجه می‌دهد و قائل است که بزرگان و نخبگان و‌ عالمان جوامع اسلامی کمتر به مسئله وحدت پرداخته‌اند و نه تنها‌ دلسوزی به خرج نداده‌اند بلکه در مواردی به آتش تفرقه نیز دامن زده‌اند.

به باور این پژوهشگر دینی، مسئله دیگری که علامه شهید بلخی به آن می‌پردازد، عدم اعتماد مسلمین به یکدیگر است. همچنین شهید بلخی مسلمانان را از دو مسئله تعصب و جهالت بر حذر می‌دارد و عقیده دارد که این دو در واقع آتش خانمان‌سوز جوامع اسلامی است. در مجموع از دیدگاه‌ علامه بلخی، ریشه تفرقه و ‌مصایب مسلمانان از خودشان است، اما دشمنان را در گسترش و دامن زدن به این معضلات دخیل می‌داند.

حجت‌الاسلام جلالی با اشاره به اینکه علامه شهید بلخی (ره) تنها به آسیب‌شناسیِ مشکلات بسنده نکرده است، گفت: شهید بلخی راه‌حل هم ارائه نموده است و اول از همه مردم را به لزوم توجه به وحدت دعوت می‌کند.

وی با بیان اینکه باید قرآن و‌ انسان محور وحدت باشند و تنها راه پیشرفت مسلمین توجه به این دو امر است، گفت: مرحوم شهید بلخی فقط دعوت به وحدت نکرد و فقط صحبت از وحدت نکرد، در عرصه عمل نیز پیش‌قدم بود. تشکیل حزب ارشاد اسلامی با اعضایی از برادران اهل سنت و شیعه، سفر به مناطق شمال افغانستان برای حل دعاوی و سفر به قندهار برای حل مشکلات طوائف مسلمین، از جمله اقدامات عملی ایشان در راستای ایجاد وحدت در جامعه بوده است.

تلاوت قرآن کریم و پخش کلیپی در مورد زندگی علامه شهید بلخی (ره) و زلزله سنگین در ولایت هرات از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.

تصاویر این همایش را در لینک ذیل مشاهده کنید:
https://www.avapress.com/fa/gallery/278241/1/

منبع : خبرگزاری صدای افغان(آوا) قم