جدای از آثار و فواید جسمی، امام رضا (ع) حکمت روزه گرفتن و علت واجب شدن آن بر مردم را درک درد گرسنگی و تشنگی دانسته تا بنده، ذلیل، متضرع و صابر شده و بیاد شدائد آخرت بیافتد.
امام رضا(ع) در بیانی حکیمانه درباره علت وجوب روزه می فرماید: « انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش، فیستدلوا على فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعا ذلیلا مستکینا ماجورا و محتسبا عارفا، صابرا على ما اصابه من الجوع و العطش، فیستوجب الثواب مع ما فیه من الامساک عن الشهوات و یکون ذلک واعظا لهم فى العاجل و رائضا لهم على اداء ما کلفهم و دلیلا لهم فى الآجل و لیعرفوا شدة مبلغ ذلک على اهل الفقر و المسکنة فى الدنیا فیؤدوا الیهم ما افترض الله لهم فى اموالهم» .«تا مردم رنج گرسنگی و تشنگی را بچشند و به نیازمندی خود در آخرت پی ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگی و تشنگی خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدین سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خودداری از شهوات است، نیز تا روزه در دنیا نصیحت گر آنان باشد و ایشان را در راه انجام تکالیفشان رام و ورزیده کند و راهنمای آنان در رسیدن به اجر باشد و به اندازه سختی، تشنگی و گرسنگی که نیازمندان و مستمندان در دنیا می چشند پی ببرند و در نتیجه، حقوقی که خداوند در دارایی هایشان واجب فرموده است، به ایشان بپردازند... ».(۱)
امام رضا (علیه السلام) در رابطه با شرائط روزه و روزه داری هم بیانات ارزشمندی دارند. در فقه الرضا روایت شده که امام رضا علیه السلام فرمود: « و اعلم یرحمک الله ان الصوم حجاب ضربه الله عزوجل علی الالسن و الاسماع و الابصار و سائر الجوارح ... حتی یستر به من النار، و قد جعل الله علی کل جارحة حقا للصیام فمن ادی حقها کان صائما و من ترک شیئا منها نقص من فضل صومه بحسب ما ترک منها»
بدان (ای روزه دار) خدای رحمتت کند، که براستی روزه ستر و حجابی است، که خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است ... تا آنکه به سبب روزه (آنها) را از آتش بپوشاند (و حفظ کند). و مسلما خداوند برای هر یک از جوارح، حقی برای روزه قرار داده، پس هر کس حق آن عضو (حق چشم، ندیدن حرام، حق زبان، بسته بودن از حرام و ...) را ادا کند، روزه دار (واقعی) است و هر کس چیزی از این حقوق را ترک کند به میزانی که ترک کرده از فضل (و اثر) روزه ی خود کاسته است. (۲)
امام رضا (علیه السلام) همچنین در پاسخ به پرسش محمد بن سنان درباره فلسفه روزه مى فرماید: « علة الصوم لعرفان مس الجوع والعطش لیکون ذلیلا مستکینا مأجورا محتسبا صابرا، ویکون ذلک دلیلا له على شدائد الآخرة، مع ما فیه من الانکسار له عن الشهوات، واعظا له فی العاجل، دلیلا على الآجل لیعلم شدة مبلغ ذلک من أهل الفقر والمسکنة فی الدنیا والآخرة ".(۳)
علت روزه از براى فهمیدن الم و درد گرسنگى و تشنگى است، تا بنده ذلیل و متضرع و ماجور و صابر باشد و بفهمد شدائد آخرت را، علاوه بر این که در روزه امیال نفسانی شکسته شده و موعظه ای هست براى امر آخرت و آگاهی از حال اهل فقر و فاقه در دنیا و عقبى.
پانوشتها:
۱. میزان الحکمة، محمد محمدی ری شهری، ترجمه: حمیدرضا شیخی، ج ۷، ص ۳۲۰۹
۲. مستدرک الوسائل، نقل از وقایع الایام خیابانی، ص ۴۳۲ و فقه الرضا علیه السلام باب الصوم ص ۲۰۰
۳. عیون اخبارالرضا(ع)/ج ۲ / ص ۱۷۸/ باب۳۳
نویسنده: حسینعلی پورافضلی
منبع: قدس آنلاین
امام رضا(ع) در بیانی حکیمانه درباره علت وجوب روزه می فرماید: « انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش، فیستدلوا على فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعا ذلیلا مستکینا ماجورا و محتسبا عارفا، صابرا على ما اصابه من الجوع و العطش، فیستوجب الثواب مع ما فیه من الامساک عن الشهوات و یکون ذلک واعظا لهم فى العاجل و رائضا لهم على اداء ما کلفهم و دلیلا لهم فى الآجل و لیعرفوا شدة مبلغ ذلک على اهل الفقر و المسکنة فى الدنیا فیؤدوا الیهم ما افترض الله لهم فى اموالهم» .«تا مردم رنج گرسنگی و تشنگی را بچشند و به نیازمندی خود در آخرت پی ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگی و تشنگی خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدین سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خودداری از شهوات است، نیز تا روزه در دنیا نصیحت گر آنان باشد و ایشان را در راه انجام تکالیفشان رام و ورزیده کند و راهنمای آنان در رسیدن به اجر باشد و به اندازه سختی، تشنگی و گرسنگی که نیازمندان و مستمندان در دنیا می چشند پی ببرند و در نتیجه، حقوقی که خداوند در دارایی هایشان واجب فرموده است، به ایشان بپردازند... ».(۱)
امام رضا (علیه السلام) در رابطه با شرائط روزه و روزه داری هم بیانات ارزشمندی دارند. در فقه الرضا روایت شده که امام رضا علیه السلام فرمود: « و اعلم یرحمک الله ان الصوم حجاب ضربه الله عزوجل علی الالسن و الاسماع و الابصار و سائر الجوارح ... حتی یستر به من النار، و قد جعل الله علی کل جارحة حقا للصیام فمن ادی حقها کان صائما و من ترک شیئا منها نقص من فضل صومه بحسب ما ترک منها»
بدان (ای روزه دار) خدای رحمتت کند، که براستی روزه ستر و حجابی است، که خداوند او را بر زبانها و گوشها و چشمها و سائر جوارح زده است ... تا آنکه به سبب روزه (آنها) را از آتش بپوشاند (و حفظ کند). و مسلما خداوند برای هر یک از جوارح، حقی برای روزه قرار داده، پس هر کس حق آن عضو (حق چشم، ندیدن حرام، حق زبان، بسته بودن از حرام و ...) را ادا کند، روزه دار (واقعی) است و هر کس چیزی از این حقوق را ترک کند به میزانی که ترک کرده از فضل (و اثر) روزه ی خود کاسته است. (۲)
امام رضا (علیه السلام) همچنین در پاسخ به پرسش محمد بن سنان درباره فلسفه روزه مى فرماید: « علة الصوم لعرفان مس الجوع والعطش لیکون ذلیلا مستکینا مأجورا محتسبا صابرا، ویکون ذلک دلیلا له على شدائد الآخرة، مع ما فیه من الانکسار له عن الشهوات، واعظا له فی العاجل، دلیلا على الآجل لیعلم شدة مبلغ ذلک من أهل الفقر والمسکنة فی الدنیا والآخرة ".(۳)
علت روزه از براى فهمیدن الم و درد گرسنگى و تشنگى است، تا بنده ذلیل و متضرع و ماجور و صابر باشد و بفهمد شدائد آخرت را، علاوه بر این که در روزه امیال نفسانی شکسته شده و موعظه ای هست براى امر آخرت و آگاهی از حال اهل فقر و فاقه در دنیا و عقبى.
پانوشتها:
۱. میزان الحکمة، محمد محمدی ری شهری، ترجمه: حمیدرضا شیخی، ج ۷، ص ۳۲۰۹
۲. مستدرک الوسائل، نقل از وقایع الایام خیابانی، ص ۴۳۲ و فقه الرضا علیه السلام باب الصوم ص ۲۰۰
۳. عیون اخبارالرضا(ع)/ج ۲ / ص ۱۷۸/ باب۳۳
نویسنده: حسینعلی پورافضلی
منبع: قدس آنلاین
