بند سلما با حضور رئیس جمهور غنی و نخست وزیر هند افتتاح شد. این بند یکی از پروژه های زیربنایی در کشور ما است که بعد از گذشت پانزده سال از سقوط حکومت طالبان در افغانستان افتتاح می شود. رئیس جمهور غنی و نخست وزیر هند،هر دو در مراسم گشایش این بند مهم سخنرانی کردند.
سخنان مودی سخنان پر محتوا، دلنشین و ماندگار بود. در سخنان او گوشه کنایه هایی به حضور گسترده ی نیروهای خارجی در افغانستان نیز وجود داشت. حضور هندوستان در عرصه بازسازی افغانستان نشان داد که حکومت هندوستان با دید استراتژیک به افغانستان می نگرد و مقام های هند می خواهند افغانستان گذرگاهی باشد برای حضور تاجران هند در آسیای میانه. همچنان حضور هند نشان داده است که آن کشور بررغم دشواری هایی که در چند سال گذشته وجود داشته عقب نخواهد نشست و افغانستان را فراموش نخواهد کرد.
سخنان اقای مودی شاید اشاره های تلویحی به مواضع شتاب آلود اشرف غنی نیز بوده باشد که وقتی در مسند ریاست جمهوری نشست کوشید روابط سیاسی خود با هندوستان را کاهش دهد، قرارداد ارسال تسلیحات را ملغا کند و روابط استخباراتی با پاکستان برقرار نموده و چند نفر از افسران اطلاعاتی افغانستان را به پاکستان اعزام دارد.
از قدیم گفته اند که دوست و دشمن را در تنگناها و ناگزیری ها باید شناخت. مردم افغانستان فهمیده اند که دوست و دشمن این مردم چه کشورهایی است و به چه کسی تکیه و اعتماد ورزد. آقای "نارندرا مودی" گفت که امکانات هندوستان اندک است، اما تعهد آن کشور در قبال افغانستان حد و مرز ندارد.
افتتاح سد سلما در تاریخ افغانستان یک نقطه عطف بزرگی است. این سد گرچه تاریخ چهل ساله دارد و در زمان حکومت داود روی دست گرفته شده بود. اما افتتاح آن در این زمان و بعد از سقوط حکومت طالبان می تواند نقطه امیدی برای مردم افغانستان باشد. افتتاح سد سلما هم برای مردم افغانستان مایه دلگرمی و سرور است و کمک های هندوستان ر ا برای بازسازی افغانستان هیچ وقت فراموش نخواهند کرد. اما افتتاح سد سلما یک پرسش نیز را مطرح می کند این که حکومت های مدعی دوستی با افغانستان اگر به تناسب کشور هند تلاشی برای بازسازی ساختارهای زیر بنایی افغانستان به خرج داده بودند وضعیت کشور ما بهتر از حالا نبود؟
بعد از سقوط طالبان بیش از چهل کشور حضور پررنگ داشتند و سرمایه های هنگفتی را به مصرف رساندند اگر اندکی از این سرمایه هایی را که مدعی هستند برای بازسازی زیر بناهای اقتصادی افغانستان مصرف کرده اند درست و به جای مناسب مصرف می کردند وضعیت اقتصادی افغانستان بهتر از این نبود؟
حکومت کرزی با حضور بیش از چهل کشور غربی در افغانستان بوجود آمد. سرمایه های زیادی وارد افغانستان شد، نهادهای گوناگون بازسازی چه در قالب نهادهای حکومت افغانستان و چه "ان، جی، او"های خارجی در افغانستان وارد فعالیت بازسازی شدند. آن که میلیاردها دالر در افغانستان به مصرف رسید،هیچ کدام نتوانست اندکی از نیازمندی های مردم افغانستان را جبران کند. دلیل اساسی هم آن بود که نیروهای خارجی به خود زحمت یک مطالعه دقیق را ندادند تا ببینند که نیازمندی های اصلی کشور در کجا است تا در آنجا سرمایه گذاری کنند.
گرچه بارها منابع خارجی از صرف ها میلیون ها دالر سخن گفتند اما هیچ یک نگفتند که این میلیون ها دالر را در کدام پروژه زیربنایی افغانستان به مصرف رسانده اند. آنچه که برای مردم افغانستان مسلم بود این که نیروهای خارجی برای و وضعیت اقتصادی افغانستان حضور نیافته اند، هیچ پروژه ای که افغانستان را از وابستگی به کشورهای غربی رهایی بخشد روی دست نداشتند.
از مصرف میلیون ها دالر توسط نیروهای خارجی در افغانستان سخن گفته می شد بدون این که این پول ها به جایی مصرف شود که نیاز مردم افغانستان باشد. میلیون ها دالر برای سربازان خارجی و برای ایجاد پایگاه های نظامی در کشور مصرف شد و به حساب مردم افغانستان گذاشته شد بدون این که کمترین سودی برای مردم افغانستان داشته باشد. تنها سودی که حضور نیروهای خارجی می توانست داشته باشد ایجاد و تحکیم امنیت در کشور بود که متاسفانه نه تنها امنیت سرتاسری در افغانستان ایجاد نشد که ناامنی در سرتاسر افغانستان تسری پیدا کرد.
گفته می شد که کشورهای غربی در افغانستان حضور یافته اند تا از نظر سیاسی حکومت افغانستان را یاری رسانند که یک حکومت مطلوب بوجود آید! بعد از پانزده سال آیا حکومتی در افغانستان وجود دارد می توان این حکومت را یک حکومت مطلوب و قابل قبول برای تمام مردم افغانستان به حساب آورد؟
بی تردید اولین نقدی که بر حکومت افغانستان وارد می آید از جانب خود غربی ها است. وقتی نخست وزیر بریتانیا می گوید که افغانستان یکی از فاسدترین کشورهای جهان است مقام های غربی باید این پرسش را با خود مطرح کنند که چرا به وظایف خود در قبال افغانستان عمل نکردند، به همکاری حکومتی ادامه دادند که از انبان آن جز فاسد بیرون نیامد؟
غربی ها با داعیه ایجاد یک حکومت دموکراتیک به افغانستان آمدند اما هیچ گاه گامی در راه ایجاد حکومت دموکراتیک برنداشتند. اگر چنانچه نیروهای غربی در ایجاد یک حکومت فراگیر و مدنی مردم را یاری کرده بودند امروز مردم افغانستان با این همه مشکلات مواجه نبود. ایجاد امنیت، مبارزه با تولید و کشت مواد مخدر از جمله برنامه های مهم حضور نظامیان خارجی در افغانستان شمرده می شد. این نیروها به جای مبارزه با کشت تریاک، دست تولید کنندگان مواد مخدر را برای تولید و کشت مواد مخدر باز گذاشتند. عملکرد نیروهای انگلیسی در هلمند گواه این مدعا است. حتا اتهام هایی وارد بود که برخی نیروهای خارجی در قاچاق مواد مخدر دست داشته اند.
در مجموع اگر هیچ اتهامی را وارد نشود و هیچ سوء ظنی هم نسبت به حضور نیروهای خارجی گمان برده نشود و صرف بر اساس تعریفی که از آن نیروها صورت گرفته و در همان چهارچوب داوری شود باید گفته شود که متاسفانه هیچ گامی در جهت بهبود وضعیت مردم برنداشتند.
افتتاح بند سلما نشان داد که افغانستان مدعیان دوستی زیاد دارد، اما کشور و حکومتی که با یک دید انسانی به افغانستان نگریسته باشد اندک بوده است.
سخنان مودی سخنان پر محتوا، دلنشین و ماندگار بود. در سخنان او گوشه کنایه هایی به حضور گسترده ی نیروهای خارجی در افغانستان نیز وجود داشت. حضور هندوستان در عرصه بازسازی افغانستان نشان داد که حکومت هندوستان با دید استراتژیک به افغانستان می نگرد و مقام های هند می خواهند افغانستان گذرگاهی باشد برای حضور تاجران هند در آسیای میانه. همچنان حضور هند نشان داده است که آن کشور بررغم دشواری هایی که در چند سال گذشته وجود داشته عقب نخواهد نشست و افغانستان را فراموش نخواهد کرد.
سخنان اقای مودی شاید اشاره های تلویحی به مواضع شتاب آلود اشرف غنی نیز بوده باشد که وقتی در مسند ریاست جمهوری نشست کوشید روابط سیاسی خود با هندوستان را کاهش دهد، قرارداد ارسال تسلیحات را ملغا کند و روابط استخباراتی با پاکستان برقرار نموده و چند نفر از افسران اطلاعاتی افغانستان را به پاکستان اعزام دارد.
از قدیم گفته اند که دوست و دشمن را در تنگناها و ناگزیری ها باید شناخت. مردم افغانستان فهمیده اند که دوست و دشمن این مردم چه کشورهایی است و به چه کسی تکیه و اعتماد ورزد. آقای "نارندرا مودی" گفت که امکانات هندوستان اندک است، اما تعهد آن کشور در قبال افغانستان حد و مرز ندارد.
افتتاح سد سلما در تاریخ افغانستان یک نقطه عطف بزرگی است. این سد گرچه تاریخ چهل ساله دارد و در زمان حکومت داود روی دست گرفته شده بود. اما افتتاح آن در این زمان و بعد از سقوط حکومت طالبان می تواند نقطه امیدی برای مردم افغانستان باشد. افتتاح سد سلما هم برای مردم افغانستان مایه دلگرمی و سرور است و کمک های هندوستان ر ا برای بازسازی افغانستان هیچ وقت فراموش نخواهند کرد. اما افتتاح سد سلما یک پرسش نیز را مطرح می کند این که حکومت های مدعی دوستی با افغانستان اگر به تناسب کشور هند تلاشی برای بازسازی ساختارهای زیر بنایی افغانستان به خرج داده بودند وضعیت کشور ما بهتر از حالا نبود؟
بعد از سقوط طالبان بیش از چهل کشور حضور پررنگ داشتند و سرمایه های هنگفتی را به مصرف رساندند اگر اندکی از این سرمایه هایی را که مدعی هستند برای بازسازی زیر بناهای اقتصادی افغانستان مصرف کرده اند درست و به جای مناسب مصرف می کردند وضعیت اقتصادی افغانستان بهتر از این نبود؟
حکومت کرزی با حضور بیش از چهل کشور غربی در افغانستان بوجود آمد. سرمایه های زیادی وارد افغانستان شد، نهادهای گوناگون بازسازی چه در قالب نهادهای حکومت افغانستان و چه "ان، جی، او"های خارجی در افغانستان وارد فعالیت بازسازی شدند. آن که میلیاردها دالر در افغانستان به مصرف رسید،هیچ کدام نتوانست اندکی از نیازمندی های مردم افغانستان را جبران کند. دلیل اساسی هم آن بود که نیروهای خارجی به خود زحمت یک مطالعه دقیق را ندادند تا ببینند که نیازمندی های اصلی کشور در کجا است تا در آنجا سرمایه گذاری کنند.
گرچه بارها منابع خارجی از صرف ها میلیون ها دالر سخن گفتند اما هیچ یک نگفتند که این میلیون ها دالر را در کدام پروژه زیربنایی افغانستان به مصرف رسانده اند. آنچه که برای مردم افغانستان مسلم بود این که نیروهای خارجی برای و وضعیت اقتصادی افغانستان حضور نیافته اند، هیچ پروژه ای که افغانستان را از وابستگی به کشورهای غربی رهایی بخشد روی دست نداشتند.
از مصرف میلیون ها دالر توسط نیروهای خارجی در افغانستان سخن گفته می شد بدون این که این پول ها به جایی مصرف شود که نیاز مردم افغانستان باشد. میلیون ها دالر برای سربازان خارجی و برای ایجاد پایگاه های نظامی در کشور مصرف شد و به حساب مردم افغانستان گذاشته شد بدون این که کمترین سودی برای مردم افغانستان داشته باشد. تنها سودی که حضور نیروهای خارجی می توانست داشته باشد ایجاد و تحکیم امنیت در کشور بود که متاسفانه نه تنها امنیت سرتاسری در افغانستان ایجاد نشد که ناامنی در سرتاسر افغانستان تسری پیدا کرد.
گفته می شد که کشورهای غربی در افغانستان حضور یافته اند تا از نظر سیاسی حکومت افغانستان را یاری رسانند که یک حکومت مطلوب بوجود آید! بعد از پانزده سال آیا حکومتی در افغانستان وجود دارد می توان این حکومت را یک حکومت مطلوب و قابل قبول برای تمام مردم افغانستان به حساب آورد؟
بی تردید اولین نقدی که بر حکومت افغانستان وارد می آید از جانب خود غربی ها است. وقتی نخست وزیر بریتانیا می گوید که افغانستان یکی از فاسدترین کشورهای جهان است مقام های غربی باید این پرسش را با خود مطرح کنند که چرا به وظایف خود در قبال افغانستان عمل نکردند، به همکاری حکومتی ادامه دادند که از انبان آن جز فاسد بیرون نیامد؟
غربی ها با داعیه ایجاد یک حکومت دموکراتیک به افغانستان آمدند اما هیچ گاه گامی در راه ایجاد حکومت دموکراتیک برنداشتند. اگر چنانچه نیروهای غربی در ایجاد یک حکومت فراگیر و مدنی مردم را یاری کرده بودند امروز مردم افغانستان با این همه مشکلات مواجه نبود. ایجاد امنیت، مبارزه با تولید و کشت مواد مخدر از جمله برنامه های مهم حضور نظامیان خارجی در افغانستان شمرده می شد. این نیروها به جای مبارزه با کشت تریاک، دست تولید کنندگان مواد مخدر را برای تولید و کشت مواد مخدر باز گذاشتند. عملکرد نیروهای انگلیسی در هلمند گواه این مدعا است. حتا اتهام هایی وارد بود که برخی نیروهای خارجی در قاچاق مواد مخدر دست داشته اند.
در مجموع اگر هیچ اتهامی را وارد نشود و هیچ سوء ظنی هم نسبت به حضور نیروهای خارجی گمان برده نشود و صرف بر اساس تعریفی که از آن نیروها صورت گرفته و در همان چهارچوب داوری شود باید گفته شود که متاسفانه هیچ گامی در جهت بهبود وضعیت مردم برنداشتند.
افتتاح بند سلما نشان داد که افغانستان مدعیان دوستی زیاد دارد، اما کشور و حکومتی که با یک دید انسانی به افغانستان نگریسته باشد اندک بوده است.
مولف : سید مظفر دره صوفی
