ولایت محروم بامیان در مرکز افغانستان، روز جمعه ۱۵ جوزا رسما به عنوان اولین پایتخت فرهنگی سازمان همکاری های منطقه ای جنوب آسیا (سارک) معرفی شد.
سازمان سارک، در سال ۱۹۸۶ با شرکت کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، بوتان، مالدیو، نپال و سریلانکا تاسیس شد.
این سازمان به منظور همکاری میان کشورهای عضو در بخش‌های گسترش روابط، فقرزدایی، همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی و همچنین توسعه کشاورزی، دامداری، مخابرات، اطلاعات، انرژی، محیط زیست و توسعه زیرساخت‌ها ایجاد شده است.
کشورهای عضو این سازمان همچنین در بخش‌های جهانگردی و مبارزه با تروریزم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق زنان و کودکان با یکدیگر همکاری می‌کنند.
افغانستان در سال ۲۰۰۷ به عضویت این سازمان درآمد و دولت از دو سال پیش برای جلب موافقت اعضا برای معرفی بامیان به عنوان پایتخت فرهنگی این سازمان در سال ۲۰۱۵ دست به کار شد.
سال گذشته هیاتی که به نمایندگی از این سازمان به بامیان آمده بود، سرمایه های فرهنگی این ولایت را برای انتخاب شدن به عنوان اولین پایتخت فرهنگی سارک مناسب تشخیص داد.
ویرانه های به جا مانده از صلصال و شهمامه؛ دوگانه بی نظیر بودا، شهرهای تاریخی غلغله و ضحاک، بند امیر و دیگر ویژگی های تاریخی و باستانی به علاوه مناظر بکر و بی همتای طبیعی بامیان این ولایت محروم و ویرانه را بیش از هر جای دیگری برای نام بلند و افتخارآفرین اولین پایتخت فرهنگی سازمان سارک، شاخص و شایسته می نمود.
این ولایت البته به رغم نگاه همواره تبعیض آمیز دولت های مرکزی، پیش از این نیز مرکز رجوع خیل عظیمی از جهانگردان بوده است و این خود نشان از آن دارد که با وجود انکار سازمان یافته جاذبه های بی نظیر و زیبای این ولایت باستانی، جویندگان زیبایی و پرسندگان تاریخ گذشته، از دورترین نقطه های زمین، راه خویش را به سوی مغاره های محروم و ویرانه بامیان باز می کنند و جشنی چنین پرشکوه برای بزرگداشت این شأن شاخص، برپا می دارند.
تاریخ بامیان سه تمدن زردشتی، بودایی و اسلامی را در گنجینه سینه خود جای داده است و این به معنای آن است که گذشته این بوم و بر هرگز به سان اکنون آن، تلخ و تاریک نبوده است.
مردم بامیان نیز که در طول این سال ها به دلیل محرومیت و تبعیض آشکار دولت مرکزی، به رغم امتثال مدنیت و خویشتن داری و فرهنگ پروری و مهرورزی و نوع دوستی، همچنان در آتش فقر و مسکنت زیسته و سوخته اند، اینک امید دارند که با باز شدن پای سازمان همکاری های منطقه ای جنوب آسیا (سارک) به این ولایت، زندگی آنها نیز شاهد دگرگونی های عمیق و بنیادین باشد.
به باور ناظران حوزه فرهنگ، این اقدام سازمان سارک فرصتی بی نظیر برای بازگشت بامیان به اوج شکوه تاریخی سرزمین های مدنیت های کهن است؛ شکوهی که یک تاریخ مدنیت و میراث ماندگار و ارجمند بشری را در دل خویش نهفته دارد؛ اما اینک این شکوه، در سایه تبعیض، بی عدالتی و یکجانبه نگری قومی قدرت حاکم، به اندازه ای غریب واقع شده است که کمتر کسی از آن یاد می کند.
گاهی تصور می شود که انفجار غم انگیز و انهدام تراژیک شهمامه و صلصال، شاید نقطه پایانی بود بر هرگونه تلاش برای احیای شکوه و شوکت مثال زدنی بامیان باستان.
حتی اگر این تصور درست هم نباشد، اقدام گروه سیاه اندیش طالبان در انهدام قامت های استوار صلصال و شهمامه؛ نمادهای ماندگار بخشی پرافتخار از تاریخ مشترک تمدن بشری، با همین نیت انجام شد؛ اما انتظار می رفت نظام کنونی و رهبران پیشین و پسین آن که قرار بود نقطه مقابل تبعیض قومی و مذهبی ملا عمر و سربازان سرسپرده اش باشد، برای احیای آن شکوه تاریخی بامیان، کاری انجام دهند؛ اما به نظر می رسد غربت غم انگیز بامیان باستانی، پایانی ندارد و این تراژدی همچنان بر سمفونی غمبار زندگی بامیانی های فقیر و محروم از هر پیشرفت و توسعه ای، جاری و ساری است.
اینک سارک، اقدام تازه ای بنا کرده است؛ تا یکبار دیگر، بامیان و آن شکوه و اقتدار رفته از یادش را در یادها زنده کند. بامیان برای سال ۲۰۱۵ مرکز فرهنگی کشورهای عضو سارک شد.
با این حال، تجربه نشان داده است که این نام گذاری ها، به تنهایی برای از میان برداشتن سد تبعیض، دوگانه رفتاری و پایان بی عدالتی قومی ای که ریشه در ساخت قدرت حاکم دارد کافی نیست.
یکی دیگر از نمونه های این نام گذاری های ناکام، غزنی است؛ شهری که مرکز تمدن اسلامی نام گذاری شد؛ اما بیشترین سود و ثمر این نام گذاری را حاکمان فاسد محلی آن نصیب شدند و غزنی در نهایت، حتی صاحب برق هم نشد.
بامیان غیر از این نام گذاری، طی این سال ها فرصت های بی نظیری برای توسعه و بازسازی و رونق اقتصادی داشت.
این ولایت، یکی از امن ترین مناطق افغانستان بود که می توانست با داشتن این امتیاز استثنایی در افغانستان و با جاذبه های بی نظیر توریستی و گردشگری، به سرعت به یکی از مهم ترین مراکز دیدنی، جذاب و پررونق افغانستان تبدیل شود و الگویی برای دیگر ولایت های مستعد پیشرفت و ترقی و توسعه، قرار گیرد؛ اما سیاست رسمی دستگاه حاکم، چنین درخششی را از جغرافیای غبارآلود و غمناک بامیان برنتافت و به جای آن، این ولایت، طعمه گرگ های مافیای قاچاق آثار باستانی و غارت میراث های تاریخی شد، سرنوشت غم انگیزی پیدا کرد و مردم آن، همچنان در فقر و محرومیت و تبعیض و بی عدالتی ماندند.
با این حال و به رغم این گذشته بی امید، بامیان این روزها حال و هوای دیگری دارد.
عاصف مبلغ؛ سرپرست ولایت بامیان می‌گوید آنگونه که انتظار می‌رفت در بخش توسعه این ولایت کار زیادی نشده است.
او افزود:"این جشنواره یک برنامه فرهنگی است که ما تمام آمادگی‌ها را از قبل گرفتیم؛ اما در بخش بازسازی کارهایی که نیاز بود، به دلیل نبودن بودجه به درستی انجام نشده است."
قرار بود مقام‌های بلندپایه کشورهای عضو سارک و شماری از مقام‌های ولایت دیگر افغانستان در این جشنواره شرکت کنند.
روز اول جشنواره فرهنگی سارک در مرکز بامیان برگزار شد و به صحبت‌های مقامات اختصاص یافت.
برنامه‌های فرهنگی که شامل شب غلغله، بازی‌های محلی، نمایشگاه صنایع دستی، نمایشگاه غذاهای محلی، کنسرت هنرمندان افغان نیز جمعه شب و روز شنبه در بند امیر و مرکز بامیان برگزار گردید.
مقامات محلی گفتند که تدابیر ویژه امنیتی هم به اجرا درآمد و نیروهای کمکی که از کابل آمده بودند نیز در نقاط مختلف این ولایت مستقر شدند.
یک واحد ارتش و یک واحد پولیس به تازگی برای تامین امنیت جشنواره فرهنگی سارک وارد بامیان شده اند.
دو روز پیش از برگزاری مراسم، مخالفان مسلح دولت بر پاسگاه پولیس در ولسوالی کهمرد این ولایت حمله کرده و سه سرباز پولیسی را که به گروگان گرفته بودند، تیرباران کردند.
مراسم با وجود تمام کمبودها، نواقص و نارسایی هایی که وجود داشت در امنیت و آرامش برگزار شد.
بامیانی ها با وجود فقر و محرومیت و امکانات اندک شان، برای میزبانی از مهمانان خارجی شان، سنگ تمام گذاشتند.
مهمانان خارجی هم در سطوح عالی از کشورهای منطقه در این مراسم، حضور پیدا کردند؛ اما میزبانان اصلی این مراسم یعنی رهبران حکومت وحدت ملی، غایب بزرگ این مراسم بودند.
اشرف غنی؛ رییس جمهور، همان روز در یک اقدام نمایشی، در حشر عمومی شهرداری کابل برای پاک کاری شهر از زباله ها ظاهر شد، لباس مأموران تنظیف شهرداری را پوشید و جارو به دست، عکس های تبلیغاتی گرفت و عبدالله نیز معلوم نبود در کدام گوشه از حکومت، مشغول ملاقات با مهمانان داخلی یا خارجی اش است.
هردو رهبر، معاونان دوم خود را راهی بامیان کردند. سرور دانش؛ معاون دوم اشرف غنی و محمد محقق؛ معاون دوم عبدالله.
مردم اما این اقدام سران حکومت را بی اعتنایی به بامیان، اهانت به مردم آن و پایین بودن آستانه تحمل آنان نسبت به پیشرفت و توجه به مردم محروم هزاره و شیعه و بامیان باستان اما ویرانه و حاشیه نشین قلمداد کردند.
واکنش ها در این باره در شبکه های اجتماعی بارزتر و در عین حال، تند و تیزتر و گزنده تر بود.
یکی از کاربران فیسبوک با اشاره به حضور اشرف غنی در کمپاین پاک کاری کابل نوشت:«جناب رییس جمهور! کار تو نیکو بود؛ ولی نفهمیدی میزبان کشورهای همسایه عضو سازمان سارک و کشورهایی ناظر آن در بزرگترین ولایت کشور که قامت استوار و تاریخی اش فخر آفرین است هستی.»
حسن رضایی؛ دیگر کاربر فیسبوک هم نوشت:«]عدم[ حضور رييس جمهور و رييس اجرايى كشور، در باميان پايتخت فرهنگى سارك، تأييد تاريخ بوميان و مهر ابطال بر فرمان شاهان ستمگرى چون عبدالرحمن خان است، لذا بر وارثان او گران خواهد بود.»
البته جز این، واکنش های تندتری نیز بازتاب داشت. مثلا یکی از کاربران به تندی نوشت:«اين عوام فريب بسيار پلان شده دست به اين كار زد و خواست با نمايش خود از اهميت جشن سارك بكاهد.»
سازمان سارک، در سال ۱۹۸۶ با شرکت کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، بوتان، مالدیو، نپال و سریلانکا تاسیس شد.
این سازمان به منظور همکاری میان کشورهای عضو در بخش‌های گسترش روابط، فقرزدایی، همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی و همچنین توسعه کشاورزی، دامداری، مخابرات، اطلاعات، انرژی، محیط زیست و توسعه زیرساخت‌ها ایجاد شده است.
کشورهای عضو این سازمان همچنین در بخش‌های جهانگردی و مبارزه با تروریزم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق زنان و کودکان با یکدیگر همکاری می‌کنند.
افغانستان در سال ۲۰۰۷ به عضویت این سازمان درآمد و دولت از دو سال پیش برای جلب موافقت اعضا برای معرفی بامیان به عنوان پایتخت فرهنگی این سازمان در سال ۲۰۱۵ دست به کار شد.
سال گذشته هیاتی که به نمایندگی از این سازمان به بامیان آمده بود، سرمایه های فرهنگی این ولایت را برای انتخاب شدن به عنوان اولین پایتخت فرهنگی سارک مناسب تشخیص داد.
ویرانه های به جا مانده از صلصال و شهمامه؛ دوگانه بی نظیر بودا، شهرهای تاریخی غلغله و ضحاک، بند امیر و دیگر ویژگی های تاریخی و باستانی به علاوه مناظر بکر و بی همتای طبیعی بامیان این ولایت محروم و ویرانه را بیش از هر جای دیگری برای نام بلند و افتخارآفرین اولین پایتخت فرهنگی سازمان سارک، شاخص و شایسته می نمود.
این ولایت البته به رغم نگاه همواره تبعیض آمیز دولت های مرکزی، پیش از این نیز مرکز رجوع خیل عظیمی از جهانگردان بوده است و این خود نشان از آن دارد که با وجود انکار سازمان یافته جاذبه های بی نظیر و زیبای این ولایت باستانی، جویندگان زیبایی و پرسندگان تاریخ گذشته، از دورترین نقطه های زمین، راه خویش را به سوی مغاره های محروم و ویرانه بامیان باز می کنند و جشنی چنین پرشکوه برای بزرگداشت این شأن شاخص، برپا می دارند.
تاریخ بامیان سه تمدن زردشتی، بودایی و اسلامی را در گنجینه سینه خود جای داده است و این به معنای آن است که گذشته این بوم و بر هرگز به سان اکنون آن، تلخ و تاریک نبوده است.
مردم بامیان نیز که در طول این سال ها به دلیل محرومیت و تبعیض آشکار دولت مرکزی، به رغم امتثال مدنیت و خویشتن داری و فرهنگ پروری و مهرورزی و نوع دوستی، همچنان در آتش فقر و مسکنت زیسته و سوخته اند، اینک امید دارند که با باز شدن پای سازمان همکاری های منطقه ای جنوب آسیا (سارک) به این ولایت، زندگی آنها نیز شاهد دگرگونی های عمیق و بنیادین باشد.
به باور ناظران حوزه فرهنگ، این اقدام سازمان سارک فرصتی بی نظیر برای بازگشت بامیان به اوج شکوه تاریخی سرزمین های مدنیت های کهن است؛ شکوهی که یک تاریخ مدنیت و میراث ماندگار و ارجمند بشری را در دل خویش نهفته دارد؛ اما اینک این شکوه، در سایه تبعیض، بی عدالتی و یکجانبه نگری قومی قدرت حاکم، به اندازه ای غریب واقع شده است که کمتر کسی از آن یاد می کند.
گاهی تصور می شود که انفجار غم انگیز و انهدام تراژیک شهمامه و صلصال، شاید نقطه پایانی بود بر هرگونه تلاش برای احیای شکوه و شوکت مثال زدنی بامیان باستان.
حتی اگر این تصور درست هم نباشد، اقدام گروه سیاه اندیش طالبان در انهدام قامت های استوار صلصال و شهمامه؛ نمادهای ماندگار بخشی پرافتخار از تاریخ مشترک تمدن بشری، با همین نیت انجام شد؛ اما انتظار می رفت نظام کنونی و رهبران پیشین و پسین آن که قرار بود نقطه مقابل تبعیض قومی و مذهبی ملا عمر و سربازان سرسپرده اش باشد، برای احیای آن شکوه تاریخی بامیان، کاری انجام دهند؛ اما به نظر می رسد غربت غم انگیز بامیان باستانی، پایانی ندارد و این تراژدی همچنان بر سمفونی غمبار زندگی بامیانی های فقیر و محروم از هر پیشرفت و توسعه ای، جاری و ساری است.
اینک سارک، اقدام تازه ای بنا کرده است؛ تا یکبار دیگر، بامیان و آن شکوه و اقتدار رفته از یادش را در یادها زنده کند. بامیان برای سال ۲۰۱۵ مرکز فرهنگی کشورهای عضو سارک شد.
با این حال، تجربه نشان داده است که این نام گذاری ها، به تنهایی برای از میان برداشتن سد تبعیض، دوگانه رفتاری و پایان بی عدالتی قومی ای که ریشه در ساخت قدرت حاکم دارد کافی نیست.
یکی دیگر از نمونه های این نام گذاری های ناکام، غزنی است؛ شهری که مرکز تمدن اسلامی نام گذاری شد؛ اما بیشترین سود و ثمر این نام گذاری را حاکمان فاسد محلی آن نصیب شدند و غزنی در نهایت، حتی صاحب برق هم نشد.
بامیان غیر از این نام گذاری، طی این سال ها فرصت های بی نظیری برای توسعه و بازسازی و رونق اقتصادی داشت.
این ولایت، یکی از امن ترین مناطق افغانستان بود که می توانست با داشتن این امتیاز استثنایی در افغانستان و با جاذبه های بی نظیر توریستی و گردشگری، به سرعت به یکی از مهم ترین مراکز دیدنی، جذاب و پررونق افغانستان تبدیل شود و الگویی برای دیگر ولایت های مستعد پیشرفت و ترقی و توسعه، قرار گیرد؛ اما سیاست رسمی دستگاه حاکم، چنین درخششی را از جغرافیای غبارآلود و غمناک بامیان برنتافت و به جای آن، این ولایت، طعمه گرگ های مافیای قاچاق آثار باستانی و غارت میراث های تاریخی شد، سرنوشت غم انگیزی پیدا کرد و مردم آن، همچنان در فقر و محرومیت و تبعیض و بی عدالتی ماندند.
با این حال و به رغم این گذشته بی امید، بامیان این روزها حال و هوای دیگری دارد.
عاصف مبلغ؛ سرپرست ولایت بامیان می‌گوید آنگونه که انتظار می‌رفت در بخش توسعه این ولایت کار زیادی نشده است.
او افزود:"این جشنواره یک برنامه فرهنگی است که ما تمام آمادگی‌ها را از قبل گرفتیم؛ اما در بخش بازسازی کارهایی که نیاز بود، به دلیل نبودن بودجه به درستی انجام نشده است."
قرار بود مقام‌های بلندپایه کشورهای عضو سارک و شماری از مقام‌های ولایت دیگر افغانستان در این جشنواره شرکت کنند.
روز اول جشنواره فرهنگی سارک در مرکز بامیان برگزار شد و به صحبت‌های مقامات اختصاص یافت.
برنامه‌های فرهنگی که شامل شب غلغله، بازی‌های محلی، نمایشگاه صنایع دستی، نمایشگاه غذاهای محلی، کنسرت هنرمندان افغان نیز جمعه شب و روز شنبه در بند امیر و مرکز بامیان برگزار گردید.
مقامات محلی گفتند که تدابیر ویژه امنیتی هم به اجرا درآمد و نیروهای کمکی که از کابل آمده بودند نیز در نقاط مختلف این ولایت مستقر شدند.
یک واحد ارتش و یک واحد پولیس به تازگی برای تامین امنیت جشنواره فرهنگی سارک وارد بامیان شده اند.
دو روز پیش از برگزاری مراسم، مخالفان مسلح دولت بر پاسگاه پولیس در ولسوالی کهمرد این ولایت حمله کرده و سه سرباز پولیسی را که به گروگان گرفته بودند، تیرباران کردند.
مراسم با وجود تمام کمبودها، نواقص و نارسایی هایی که وجود داشت در امنیت و آرامش برگزار شد.
بامیانی ها با وجود فقر و محرومیت و امکانات اندک شان، برای میزبانی از مهمانان خارجی شان، سنگ تمام گذاشتند.
مهمانان خارجی هم در سطوح عالی از کشورهای منطقه در این مراسم، حضور پیدا کردند؛ اما میزبانان اصلی این مراسم یعنی رهبران حکومت وحدت ملی، غایب بزرگ این مراسم بودند.
اشرف غنی؛ رییس جمهور، همان روز در یک اقدام نمایشی، در حشر عمومی شهرداری کابل برای پاک کاری شهر از زباله ها ظاهر شد، لباس مأموران تنظیف شهرداری را پوشید و جارو به دست، عکس های تبلیغاتی گرفت و عبدالله نیز معلوم نبود در کدام گوشه از حکومت، مشغول ملاقات با مهمانان داخلی یا خارجی اش است.
هردو رهبر، معاونان دوم خود را راهی بامیان کردند. سرور دانش؛ معاون دوم اشرف غنی و محمد محقق؛ معاون دوم عبدالله.
مردم اما این اقدام سران حکومت را بی اعتنایی به بامیان، اهانت به مردم آن و پایین بودن آستانه تحمل آنان نسبت به پیشرفت و توجه به مردم محروم هزاره و شیعه و بامیان باستان اما ویرانه و حاشیه نشین قلمداد کردند.
واکنش ها در این باره در شبکه های اجتماعی بارزتر و در عین حال، تند و تیزتر و گزنده تر بود.
یکی از کاربران فیسبوک با اشاره به حضور اشرف غنی در کمپاین پاک کاری کابل نوشت:«جناب رییس جمهور! کار تو نیکو بود؛ ولی نفهمیدی میزبان کشورهای همسایه عضو سازمان سارک و کشورهایی ناظر آن در بزرگترین ولایت کشور که قامت استوار و تاریخی اش فخر آفرین است هستی.»
حسن رضایی؛ دیگر کاربر فیسبوک هم نوشت:«]عدم[ حضور رييس جمهور و رييس اجرايى كشور، در باميان پايتخت فرهنگى سارك، تأييد تاريخ بوميان و مهر ابطال بر فرمان شاهان ستمگرى چون عبدالرحمن خان است، لذا بر وارثان او گران خواهد بود.»
البته جز این، واکنش های تندتری نیز بازتاب داشت. مثلا یکی از کاربران به تندی نوشت:«اين عوام فريب بسيار پلان شده دست به اين كار زد و خواست با نمايش خود از اهميت جشن سارك بكاهد.»
