چهل صفحه گمشده کتاب تاریخ

وزارت معارف افغانستان این روزها به دلیل اقداماتش، خبرساز شده و روی بورس گزارش های رسانه ای قرار گرفته است. تغییر نام مکتب قدیمی و دخترانه "بی بی مهرو" به مکتب "پوهاند عبدالقیوم وردک"،‌ جمع آوری کمک از شاگردان مکاتب کابل برای همکاری با شهرداری در راستای طرح بازسازی قصرهای ویران شده کابل از طریق جمع آوری کمک های مردمی و حذف تاریخ چهل سال اخیر افغانستان از متن کتاب های درسی معارف افغانستان از جمله عمده ترین و خبرسازترین اقدامات وزارت معارف در طی روزهای اخیر بوده است.

هریک از موارد یادشده واکنش های متفاوتی را از سوی مردم و رسانه ها به دنبال داشت.
تغییر نام مکتب دخترانه بی بی مهرو، واکنش منفی و اعتراضی شماری از حلقات را به دنبال داشت و بخشی از سیاست های قومی مدیران در راس دستگاه معارف افغانستان قلمداد شد.

اعلام آمادگی برای همکاری با شهرداری کابل در راستای اعمار قصرهای ویران شده تاریخی با کمک های مردمی و از طریق کمک های شاگردان مکتب نیز اگرچه در نوع خود، اقدامی منحصر به فرد و مطلوب تلقی شد؛ اما موضوعی که این شیوه در آن مورد به کار بسته می شود برای بسیاری از مردم، قابل توجیه نیست. بازسازی قصرها با توجه به نیازها و فوریت های حیاتی و آنی شهروندان در بسیاری از عرصه ها و از جمله مکاتب بی ساختمان و بدون امکانات درسی و آموزشی در متن پایتخت، امری بیهوده و غیرضروری انگاشته می شود.

با اینهمه، حذف 40 صفحه فصل آخر کتاب تاریخ افغانستان معاصر، از سوی مراجع گوناگون، واکنش های مختلف و متفاوتی را به همراه داشت.
شماری از گروه های جهادی، این کار را نوعی برنامه از پیش تعیین شده برای نادیده گرفتن مجاهدت ها و مبارزات اسلامی، ملی و بیگانه ستیزانه مجاهدین افغانستان و در ادامه سیاست های حذفی حلقاتی در درون دستگاه حکومت و حامیان خارجی آن و نیز نوعی عقده گشایی قومی و نژادپرستانه در راستای زدودن افتخارات تاریخی طیف های خاصی از مجاهدین قلمداد می کنند و آن را غیرمسئولانه و غیرقابل قبول می دانند.

به باور این عده‌،‌ این امر بخشی از یک سیاست از پیش برنامه ریزی شده ای است که طی سال های اخیر به منظور حذف و به حاشیه راندن طیف مجاهدین از متن تحولات تاریخ ساز چند دهه اخیر افغانستان معاصر صورت می گیرد.

استدلال افراطی تر این دسته این است که حتا ترورهای زنجیره ای سران، رهبران و فرماندهان ارشد جهادی در طی چند سال اخیر نیز بخشی از همین پروژه حذفی بوده و اقدام اخیر وزارت معارف در راستای حذف چهل صفحه از کتاب تاریخ معاصر افغانستان نیز به نوعی، مفهوم "تروریزم فرهنگی" را افاده می کند.

اما در این میان، گروهی دیگر از منتقدین این طرح نیز هستند که مدعی اند تاریخ باید حاوی روایتی باشد که اتفاق افتاده است نه آنچه باید اتفاق می افتاد؛ بنابراین دستبرد در متن تاریخ، نوعی دستکاری خودخواسته و غیرمسئولانه تاریخ است و این امر برخلاف ذات و ماهیت حقیقی تاریخ می باشد.

باور این گروه آنهم به صورت افراطی، این است که گروه های خاص سیاسی-نظامی که به نوعی در آفرینش بحران های چنددهه پسین، دست داشته اند با اعمال نفوذ بر وزارت معارف، خواسته اند با این اقدام بر یک صفحه سیاه تاریخی، سرپوش بگذارند؛ اما وزارت معارف این اتهام را رد کرده و گفته است که این تصمیم 8 سال پیش و به منظور وحدت ملی و پرهیز از اشاعه فرهنگ خشونت اتخاذ شده و هیچ گروهی نیز بر این وزارت اعمال نفوذ یا فشار نکرده است.

در هر حال،‌ به نظر نمی رسد این امر،‌ اقدام مسئولانه ای باشد. اغماض بر یک بخش مهم از رویدادهای تاریخ معاصر افغانستان، نادیده گرفتن شهامت ها، شهادت ها، رشادت ها و جانفشانی های ملت بیگانه ستیز افغانستان است و حذف این برگ افتخارآمیز می تواند نادیده گرفتن باور بیگانه ستیزانه مردم آزاده افغانستان معنی دهد. اگرچه ذکر این نکته نیز لازم است که این دوره نیز همانند بسیاری دیگر از دوره های تاریخی، خالی از اشتباه نبوده و رهبران مجاهدین، اشتباهات سنگینی را در دوره پس از پیروزی بر نیروهای اشغالگر مرتکب شدند؛‌ اشتباهاتی که اکنون خود نیز به آن اذعان و اعتراف می کنند؛ اما این بدان معنا نیست که اساسا کلیه افتخارات تاریخی و ماندگار چهل سال اخیر مردم افغانستان به تمامی نادیده گرفته شده و فراموش شود؛ چه اینکه این افتخارات، سرمشق خوبی برای نسل های آینده برای مقابله با اشغالگران و استعمارگران خارجی نیز خواهد بود.