فضا برای فعالیت نخبگان در کشور فراهم است/ ضرورت توجه نخبگان به فرهنگ و اقتصاد افغانستان/ کسی که تخصصش فرهنگ نیست حداقل از جریان فعال فرهنگی حمایت کند

خبرگزاری صدای افغان (آوا) –مشهد مقدس: نشست «نقش نخبگان در بازسازی و نوسازی افغانستان و اولویت‌های پیش رو» جمعه (۱۰ سرطان/تیر) از سوی مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان، دفتر مشهد مقدس با حضور ده‌ها تن از شخصیت‌های برجسته فرهنگی، اجتماعی، رسانه‌ای، اقتصادی و سیاسی افغانستانی مقیم این شهر در حسینیه شهید مصباح (ره) برگزار گردید.

در این مراسم حجج اسلام سید عیسی حسینی مزاری، رئیس کل مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان؛ سید نصرالدین محسنی، مشاور ریاست کل مرکز تبیان در امور علما؛ سید جواد وحیدی، رئیس جامعه امامیه هرات و رئیس بنیاد فرهنگی افغانستانی‌های مقیم ایران؛ مولوی مفلح، رهبر حزب نهضت اسلامی افغانستان؛ حفیظ‌الله سلطانی از شخصیت‌های جهادی و سیدرضا موسوی؛ نویسنده، تحلیلگر و فعال رسانه‌ای افغانستانی مقیم کانادا، پیرامون موضوع نشست به ایراد سخن پرداختند.

محکومیت اقدام دولت سویدن در صدور مجوز هتک حرمت قرآن کریم
حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی مزاری در ابتدای سخنان خود در این نشست با اشاره به اقدام اخیر دولت سویدن در صدور مجوز هتک حرمت و آتش‌زدن قرآن کریم عنوان کرد: این نشان می‌دهد که بقیه توطئه‌های غرب در برابر کشور‌های اسلامی نقش بر آب شده و اگرچه سعی کردند از راه‌های مختلف به جوامع اسلامی ضربه بزنند و در بعضی عرصه‌ها ضرباتی هم زدند ولی در نهایت شکست خوردند و سعی کردند که با این کار از یک طرف عقده خود‌شان را باز کنند و از طرف دیگر جهان اسلام را به تمسخر بگیرند.

اما به گفته‌ی این عالم دینی، هر مقدار که دشمنان اسلام به چنین حرکت‌هایی متوسل ‌شوند تنفر و انزجار مسلمین نسبت به آنان و نیز  انسجام و وحدت میان خودشان بیشتر می‌شود و به توطئه‌های دشمنان آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند و در کل این روند به اقتدار بیش از پیش جهان اسلام منتهی خواهد شد.
شروط اثرگذاری نخبگان: تعهد همراه با تخصص؛ انجام وظیفه مطابق با توانمندی و تحصیلات و عمل درست به وظایف
حسینی مزاری در ادامه، نخبگان هر جامعه را قدرت‌پیشران آن جامعه توصیف کرد و گفت: نخبگان حقیقی و حقوقی در صورتی می‌توانند در باز‌سازی و نو‌‌سازی کشور خود به خصوص افغانستان نقش داشته باشند که هم تعهد و هم تخصص داشته باشند، هم در وظایفی که مطابق رشته تحصیلی‌شان است گمارده شوند و هم وظایف خودشان را به درستی انجام بدهند.

به باور وی، نخبگان افغانستان در طی دهه‌های مختلف نتوانستند در روند نوسازی و باز‌سازی افغانستان در عرصه‌های مختلف تاثیرگذار باشند، چون یا به وظایف خود نپرداختند و یا به درستی و صحیح عمل نکردند و یا مسئولیت‌هایشان مسئولیت‌های اشتباهی بوده یعنی کسی که در رشته فرهنگی تخصص داشت به وظیفه نظامی گمارده شده بود و کسی که شغل و حرفه‌ او اقتصادی بود در وظایف و مسئولیت‌های فرهنگی فعالیت کرده و لذا فعالیت‌ نخبگان در افغانستان بر اساس تخصص آنان نبوده است.

نخبگان افغانستان از کارنامه مناسبی برخوردار نیستند
این آگاه مسایل سیاسی و اجتماعی با اشاره به تاثیر نخبگان افغانستان بر مشکلات چهار دهه گذشته در افغانستان و اثرپذیری و دنباله‌رویی مردم از آنان بخصوص نخبگان حوزوی خاطرنشان کرد: در مجموع نخبگان در افغانستان از کارنامه مناسبی برخوردار نبودند و در حال حاضر هم نیستند. لذا نخبگان ما اگر می‌خواهند تاثیرگذار باشند و جامعه افغانستان را مانند سایر جوامع بسازند و با رشد و ارتقا و اقتدار مواجه کنند در مرحله اول باید تعهد دینی و سپس تخصص داشته باشند و آنگاه به وظایف خود به درستی عمل کنند.

این در حالی است که به گفته‌ حسینی مزاری، افغانستان همواره نخبگان متخصص و متعهد زیادی داشته است که احساس مسئولیت نمی‌کردند و نسبت به سرنوشت جامعه بی‌خیال بوده‌اند و تلاش می‌کردند که در وضعیت کشور و جامعه هیچ دخالتی نداشته باشند.

فضا برای فعالیت نخبگان در کشور فراهم است
رئیس مرکز تبیان شرایط و بستر فعلی افغانستان را برای فعالیت نخبگان کشور بسیار ایده‌آل عنوان کرد و افزود: متاسفانه امروز جای نخبگان در میدان خیلی خالی است؛ آن‌هایی که در داخل افغانستان هستند به صورت جدی فعالیتی نمی‌کنند با اینکه شرط فعالیت فقط و حتما داشتنِ وظیفه در سمت‌ها و بخش‌های دولتی و حکومتی نیست و خارج از ساحه حکومت هم می‌شود برای جامعه کار انجام داد؛ نخبگانی هم که در خارج به صورت مزدحم و فشرده حضور دارند نیز دست روی دست گذاشته‌اند و هیچ کاری نمی‌کنند.

حسینی مزاری با انتقاد شدید از برخی از شخصیت‌ها که نگاهشان به کشورهای غربی است تا فلان سیاست خاص را اتخاذ کنند و یا کشورهای همسایه مواضع خود را در قبال حکومت امارت اسلامی تغییر بدهند و بر ضد آن کاری کنند تا این شخصیت‌ها از این طریق مسئولیت و پروژه گرفته و وارد جنگ و جدال در عرصه‌ کشور شوند گفت: این اندیشه و روند و روال از جانب نخبگان ما کاملا اشتباه و غلط است و ما در طول ۲۰ سال گذشته کارکرد‌های کشورهای خارجی را در رابطه با افغانستان دیدیم که نه سنگی روی سنگ گذاشتند و نه کدام خدمت دیگری به جامعه افغانستان کردند.
غربی‌ها و نوچه‌های آنان جز خرابی در افغانستان کاری نکردند
این آگاه مسایل اجتماعی افزود: مردم کشور از ابتدای حضور غربی‌ها و نوچه‌های تکنوکرات آنان در افغانستان تا وقتی که کشور را ترک کردند و رفتند، جز خرابی و ناامنی و تضعیف و جز ایجاد فشارهای مضاعف چیز دیگری ندیدند. مطالعه و بررسی اثرات حضور غربی‌ها در جامعه افغانستان نشان می‌دهد که وسعت خرابی‌هایی که غربی‌ها و وابستگان افغانی آن‌ها در افغانستان بوجود آوردند بسیار وسیع است، بخصوص در عرصه خانواده و بویژه در عرصه زنان که ما قطعا تا ده‌ها سال دیگر هم نمی‌توانیم آن آسیب‌ها را جبران کنیم.

فرهنگ و اقتصاد باید از سوی نخبگان به صورت جدی و فوری مورد توجه قرار گیرد
وی در ادامه به دو اولویت مهم فرهنگ و اقتصاد که باید از سوی نخبگان افغانستان به صورت جدی و فوری مورد توجه قرار بگیرد اشاره کرد و گفت: اولویت اول و مهم اولویت فرهنگی است و جامعه افغانستان نیاز به کار فرهنگی دارد و همانطور که قبلا هم گفته‌ایم اکثر مشکلات و معضلاتی که در جامعه افغانستان جریان دارد ناشی از ضعف فرهنگ و آگاهی‌های عمومی مردم است و زمانی می‌توانیم یک افغانستان قوی و قدرتمند و شکوفا و پویا داشته باشیم که فرهنگ عمومی و دینی مردم ارتقاء پیدا کند.

تبعیض و تعصب به خاطر ناآگاهیِ ناشی از ضعف فرهنگ است
حسینی مزاری با تاکید بر اینکه اگر فرهنگ مردم قوی شود معضلاتی مانند تبعیض از جامعه رخت برمی‌بندد، گفت: وجود تبعیض و برخی از تعصبات به خاطر ناآگاهی است. تعصب قومی، زبانی، منطقه‌ای و نژادی و همچنان بی‌عدالتی‌ها و ضد عدالت‌ها همه از ضعف فرهنگ و ضعف آگاهی‌ است.
کسی که به مسایل قومی دامن می‌زند نافهم‌ترین انسان‌هاست
رئیس مرکز تبیان، هر فردی با هر تحصیلاتی که داشته باشد و با این حال به مباحث قومیت و ترویج روحیه قومی دامن بزند را از ناآگاه‌ترین و نافهم‌ترین انسان‌ها دانست و گفت: جنگ‌های داخلی در افغانستان توسط رهبران و پروفیسورها شکل گرفت در حالی که اگر آگاهی عمومی وجود می‌داشت، اولاً این‌ها به عنوان رهبر این کارها را نمی‌کردند و ثانیا هم مردم به دنبال آدم‌های جنگ‌افروز متعصب که بر اساس تعصبات قومی و سمتی و نژادی و زبانی اصطکاک ایجاد کردند و جنگ افروختند، نمی‌رفتند.

رخت بستن گناه از جامعه از اثرات دیگر ارتقای فرهنگ دینی است که حسینی مزاری به آن اشاره کرد و ابراز داشت: بسیاری از معضلاتی که ما درگیر آن هستیم پیامد گناه‌ها و معصیت‌هایی است که در خفا و آشکار انجام می‌دهیم. اما وقتی فهم دینی بالا برود قطعا گناه از جامعه رخت می‌بندد.

وی با اشاره به اینکه اجرا و تحقق بسیاری از دسیسه‌های دشمنان در افغانستان بخاطر ناآگاهی ملی و مردمی است، عنوان کرد: اگر مردم بفهمند که امریکا و انگلیس و فرانسه و سایر کشورهای غربی به هیچ وجه دوست ما نخواهند شد و اگر قرار است با آنان تعامل کنیم تعاملی شرافت‌مندانه و بر اساس دستورات اسلام داشته باشیم، آن‌وقت می‌توانیم در برابر دسیسه‌های دشمن با جدیت عمل بکنیم. اگر فرهنگ اسلامی قوی شود معروف‌ها اقامه می‌شود و روند سیاسی و اقتصادی و امنیتی و اجتماعی ارتقا می‌یابد و دارای نظامی مقتدر خواهیم شد.

شخصیت‌ها و نخبگان با هر تخصصی باید نگاهشان فرهنگی باشد/ کسی که تخصصش فرهنگی نیست حداقل از جریان فرهنگی حمایت کند
حسینی مزاری با بیان اینکه هر شخصیتی در هر شغل و حرفه‌ای که باشد باید نگاهش را در عرصه اولویت فرهنگی متمرکز کند و از تشکل‌های فعال در عرصه فرهنگی همانند مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان حمایت کند، گفت: مرکز تبیان ۳۲ سال است در عرصه‌ فرهنگ کار می‌کند و کار خیلی زیادی هم با توجه به امکانات خودش انجام داده و برای انجام این کار بهای سنگین ده‌ها شهید و ده‌ها زخمی هم داده است، بنابراین تمام نخبگان دست در دست هم بدهند و آن‌هایی که توان ورود در عرصه‌ کار فرهنگی دارند بستر مرکز تبیان فراهم است، اگر بستر مرکز تبیان را قبول ندارند هر بستر دیگری که خودشان تعریف یا ایجاد می‌کنند بیایند وارد عرصه‌ فرهنگ افغانستان شوند و کسانی هم که رشته‌ و تخصص آن‌ها کار فرهنگی نیست از عناصر و تشکلات فعال فرهنگی حمایت بکنند.
اقتصاد در بطن کار فرهنگی رشد می‌کند
رئیس مرکز تبیان در مورد اولویت مهم اقتصاد نیز گفت: رشد اقتصاد نیز در بطن کار فرهنگی است و اگر فرهنگ جامعه رشد پیدا بکند مردم نیز از نظر اقتصاد خود به خود تعالی پیدا خواهند کرد. با این حال چون اولویت مهمی است ما به عنوان اولویت جداگانه و مهم در نظر قرار داده‌ایم. لذا دو تا اولویتی که مرکز تبیان از مدت‌هاست روی آن انگشت گذاشته و کار می‌کند بحث فرهنگ و اقتصاد است.

در دو دهه گذشته در بخش اقتصاد ملی کاری نشد
این آگاه مسایل اجتماعی با بیان اینکه امروز نود درصد مردم افغانستان در زیر خط فقر قرار دارند گفت: متاسفانه در طول دهه‌های گذشته در رابطه با اقتصاد ملی کاری نشده است. هرچند دولتی‌ها و شخصیت‌های احزاب و فرماندهان شاید برای خودشان یک سری کارهای اقتصادی انجام داده باشند اما در سطح ملی کار اقتصادی سازمان‌یافته وجود ندارد. حتی شخصیت‌های محترمی حتی مثل افرادی که قبلا مشاور امور اجرائیه و یا مشاور اشرف غنی بوده و یا مسئولیت بزرگی داشته‌اند امروز از نداشتن خرج یک هفته‌ای زندگی خود اظهار عجز می‌کنند.

حزبی که به مردم خدمت نکند نباید تاسیس شود
وی با اشاره به کار و خدمت به مردم به عنوان فلسلفه‌ تاسیس احزاب خاطرنشان کرد: اگر شخصیت‌های رهبری و حزبی ما طی دو دهه گذشته می‌توانستند دایکندی را از محاصره کوه‌ها و بیابان‌ها رها بکنند و از دایکندی تا کابل، از دایکندی تا قندهار و از دایکندی تا هرات راه ایجاد می‌کدرند، این ولایت و ولایات اطرافش بامیان و سایر ولسوالی‌های شیعه‌نشین اطراف آن رو به توسعه می‌رفتند و از نظر اقتصادی وضعیت‌شان بهبود پیدا می‌کرد اما متاسفانه دولت که بماند شخصیت‌های حزبی و جهادی هم کاری نکردند. در حالی که فلسفه ذاتی و وجودی هر حزب کار برای مردم است. اگر کسی نتواند برای مردم کاری انجام دهد غلط می‌کند حزب تاسیس می‌کند.
تاسیس حزب جز این معنایی ندارد.
با وجود ضعف اقتصادی، اقتدار و عزت ملی بی‌معنا است
رئیس مرکز تبیان با طرح این سوال که وقتی ضعف اقتصادی شدید در کشور وجود داشته باشد چطور می‌توان اقتدار و عزت ملی داشت و به حق و حقوق جامعه ارزش قائل شد؟ گفت: بنابراین نخبگان داخل و خارج از کشور بایستی همه کارها را بگذارند اول بیایند به سمت رشد و ارتقای فرهنگ جامعه و سپس به بحث اقتصاد ورود پیدا بکنند. حتی اگر هر فرد نخبه بتواند یک خانواده را حمایت بکند هم کار بزرگی انجام داده است. ما بایستی کار آفرینی بکنیم و مطابق با ظرفیت‌هایی که در جامعه وجود دارد کار ایجاد بکنیم و برنامه‌های اقتصادی را سازماندهی بکنیم تا اینکه مشکلات مردم رفع شود.

حسینی مزاری در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «این دو اولویت در خدمت نخبگان جامعه است و نیازی هم به تحلیل و کارهای اصطلاحا کش‌دار نیست که بنشینیم طرح و بسته‌ فرهنگی ایجاد بکنیم. در این راستا مرکز تبیان در خدمت همه نخبگان و شخصیت‌هایی است که علاقه به کار دارند.»

شایان ذکر است پیش از سخنان ریاست مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان، تعدادی از علما و شخصیت‌های حاضر در این برنامه به ارائه‌ نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدنصرالدین محسنی، مشاور ریاست مرکز تبیان در امور علما طی سخنانی با اشاره به آیاتی از قرآن کریم، وظیفه‌ اول نخبگان از هر قشری در میان جامعه را دعوت مردم به سوی خیر دانست و گفت:‌ در هر جامعه‌ای که نخبگان آن مردم را به سوی شر دعوت کرده‌اند تباه شده است. رشد و تکامل جوامع بشری بخاطر دعوت نخبگان آن به سوی خیر و رستگاری است.

وی امر به معروف و نهی از منکر را وظایف دیگر نخبگان جامعه توصیف کرد و افزود: این طور نیست که این امر تنها وظیفه‌ آخوند‌ها باشد و دیگر قشر‌ها و اصناف خیال‌شان راحت باشد که ما دیگر وظیفه نداریم. نخیر! هر قشر و صنفی باید در جامعه دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر بکند. وقتی که یک نخبه این سه وظیفه خود را انجام داد طبق وعده خداوند رستگار خواهد شد.

مشاور ریاست مرکز تبیان در امور علما تفرقه و اختلاف را یک زنگ خطر جدی برای مردم افغانستان معرفی کرد و گفت: کوبیدن بر طبل اختلاف سبب شد که مردم افغانستان به عذاب‌های گوناگونی از قبیل فقر و مهاجرت و ناامنی گرفتار شود. اما امیدوار هستیم امارت اسلامی و حاکمان کنونی کشور از آیات مبارکه قرآن درس بگیرند. در صورتی که این حکومت مردم را متحد و منسجم بسازد قطعا دوام پیدا می‌کند و امثال ما هم که در عالم هجرت هستیم با عشق و علاقه به کشور خود بازخواهیم گشت، اما اگر مانند دوره جمهوریت به نام قوم و نژاد و مذهب و حزب و گروه و منطقه تفرقه شکل بگیرد دیگر مطمئن باشید که این حکومت نیز مثل دوره جمهوریت به عذاب‌های گوناگون گرفتار خواهد شد.
مولوی مفلح، رهبر حزب نهضت اسلامی افغانستان نیز در سخنانی با تاکید بر ضرورت نوسازی اندیشه و تاثیر فکر بر پیشرفت و ترقی جامعه گفت: سرلوحه فعالیت ما در افغانستان از روز اول این بود که تسلط کافران بر مسلمانان حرام است و هر کسی که با کافران دوستی بکند از جمله‌ی آنان است. در حالی که بسیاری از دولتی‌ها در دو دهه گذشته ما را به خاطر این اندیشه تمسخر می‌کردند اما نهایتا همان‌ها با فرار امریکا از کشور فرار کردند و اکنون به امید یک روی خوش آمریکا هستند.

رهبر حزب نهضت اسلامی یکی از دلایل ناکامی ملت‌های مسلمان را تبدیل نشدن آنان به امت واحده دانست و خاطرنشان کرد: باید تدین و تمدن با هم یکجا شود و ملت‌های مسلمان به یکدیگر به چشم امت واحده اسلامی بنگرند تا اینگونه به پیشرفت و تمدن مترقی دست پیدا کنند.

حفیظ‌الله سلطانی از شخصیت‌‌های جهادی و متنفذین جامعه مهاجر در مشهد مقدس نیز در سخنانی هتک حرمت قرآن کریم را یک جفای بزرگ عنوان کرد و با محکومیت شدید این اقدام گفت: کلام وحی الهی به عنوان بزرگترین اعتقاد ما سوزانده شد، باید تمام جامعه‌ی مسلمین به خیابان‌ها می‌آمدند و سیلی محکمی به اهانت‌کنندگان به کتاب آسمانی خود می‌زدند.
وی با اشاره به لزوم بیداری نخبگان افغانستان خاطرنشان کرد: علما، دانشمندان و مراجع دینی نخبگان اسلامی هستند که به ما درس عزت دینی آموختند اما مردم افغانستان در طول چهار دهه اسیر جنگ و کشتار شدند و از عزت فاصله گرفتند.
 
سلطانی با تاکید بر سبقه‌ی جهادی و مقاومت ملت افغانستان و برادری شیعه و سنی در کشور گفت: این عقیده‌ی ملت هنوز هم پابرجا است و باید به آن بیشتر اهمیت داده شود.
 
این شخصیت جهادی با اشاره به مشکلات مردم در عالم هجرت و مهاجرت و همچنین داخل کشور، از شخصیت حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی مزاری قدردانی کرد که همواره به دنبال مباحث وحدت‌محور بوده است و گفت: مجموعه مرکز تبیان یک مجموعه وحدت‌محور است که همیشه برادران اهل سنت را در کنار خود جای می‌دهد که این یک چراغ راه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد وحیدی، رئیس جامعه روحانیت امامیه در هرات نیز در سخنانی گفت که نخبگان افغانستان در چهار دهه گذشته در کشور نه تنها از ناهنجاری‌ها نکاسته‌اند بلکه همواره مشکل‌آفرینی کرده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات ما این بود که نخبگان ما تربیت نشدند. اگر تعریفی از نخبه ارائه شود که چی است و اگر معنای نخبه این باشد که در حوزه‌ها و ساحات مختلف تاثیرگذار است پس کسانی که طی چهار دهه گذشته بر ما حکومت کردند از جهاتی همه نخبه بودند ولی تربیت نشده بودند. این مشکل اساسی نخبگانی ما در سطوح مختلف سیاسی علمی است که تربیت نیافته‌ بودند و به همین جهت اصرارِ آنان بر خواهشات نفسانی‌شان باعث ویرانی مملکت شد.
سیدرضا موسوی، نویسنده، تحلیلگر و فعال افغانستان مقیم کانادا هم در مطلبی بر ضرورت باز شدن فضای نقد عملکردها و گفتگو تاکید کرد و گفت: امروز باید همگان اقدام به گفتگو کنند و یک تضارب آرا میان نخبگان شکل بگیرد تا زمینه‌ساز پیشرفت جامعه افغانستان شود.

گزارش تصویری این نشست را در لینک ذیل مشاهده کنید:
https://www.avapress.com/fa/gallery/272575/2/