سوریه و مواضع مشترک چین و روسیه

رسانه های خبری اخیرا اعلام کرده اند که چین کمکی به مبلغ دو میلیون دالر در اختیار دولت بشار اسد گذاشته است تا در مناطق بحران زده به مصرف آسیب دیدگان حوادث اخیر این کشور برساند.
این حرکت چینی ها اعتراض بسیاری از کشورهای عربی را برانگیخته است و به نظر می رسد چینی ها با این حرکت نشان دادند که کماکان به حمایت های خود از نظام سیاسی حاکم بر سوریه پایبندند. چینی ها تاکنون دوبار قطعنامه های ضد سوری را در شورای امنیت سازمان ملل به همراه روس ها وتو کرده اند و هم اکنون نیز با ارائه یک طرح جدید خواهان حل مسالمت آمیز بحران در سوریه شده اند.

این طرح شش ماده ای که در آن به توقف فوری خشونت ها، آغاز مذاکرات صلح میان طرفین بحران و همچنین عدم مداخله خارجی به مسائل داخلی سوریه اساسی ترین مبانی آن را شکل می دهد، چهارچوب های اصلی سیاست چین را در قبال بحران سوریه نشان می دهد که تفاوت های فاحشی با نظرات و راهکارهای بسیاری از کشورهای عربی و غربی در قبال بحران جاری در سوریه دارد. سوالی که هم اکنون از سوی برخی تحلیل گران پرسیده می شود این است که چرا سوریه اینقدر در سیاست خارجی چین اهمیت پیدا کرده است که چینی ها اینگونه حمایت از بشار اسد را در دستور کار خود قرار داده اند.

بسیاری از تحلیل گران از زوایای اقتصادی به توجیه این مسئله پرداخته اند چنانکه میزان مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته بالغ بر دو میلیارد دالر بوده است و چشم انداز روابط اقتصادی دو طرف نیز کاملا رو به گسترش پیش بینی می شود. از سوی دیگر با توجه به نیاز روزافزون چینی ها به انرژی باعث شده است که این کشور به سرمایه گذاری های قابل اعتنایی در صنایع نفت سوریه دست یازد که این امر عامل دیگری در توجیه رفتار سیاسی چینی ها در قبال بحران سوریه می باشد. با تمام این موارد، برخی دیگر از کارشناسان تحلیل های اقتصادی را چندان موثر بر رفتار چینی ها نمی دانند چرا که روابط چین با مابقی دنیای عرب بالغ بر 200 میلیارد دالر است و بخش اعظم انرژی مورد نیاز چین را دیگر قدرت های نفتی دنیای عرب تامین می کنند که قابل قیاس با نفت اندک سوریه نیست.

از دید این کارشناسان دلایل سیاسی مهم ترین عوامل حمایت چین از بشار اسد است. در واقع آن چه که چین را به حمایت از بشار اسد واداشته است وجود یک سری ضرورت های بین المللی و واقعیت های موجود در خاورمیانه است که بشار اسد را به یک عامل توازن در کشمکش های منطقه ای مبدل ساخته است.

این جاست که مواضع چینی ها با روس ها اشتراکات زیادی پیدا می کند و آن ها را همسو با یکدیگر می کند. در واقع سقوط بشار اسد خاورمیانه را بیش از گذشته به کام آمریکایی ها و دیگر غربی ها فرو خواهد برد و این متضاد با سیاست های کلان چینی در نظام بین الملل است.

چینی ها همواره خواسته اند خود را یکی از قدرت های برتر در دنیای کنونی نشان دهند و این امر مستلزم اتخاذ برخی سیاست های مستقل چینی در امور مهم بین المللی است که این بار در عرصه سوریه می توان آن را مشاهد کرد.

نویسنده: سید محمد رضا موسوی