اتحاد امریکا و هند؛ برای افغانستان یا علیه پاکستان؟

اخیرا تلاش های امریکا برای دوری از پاکستان و در برابر آن ایجاد جبهه جدیدی متشکل از هند و افغانستان در منطقه، به نحو بی سابقه ای افزایش یافته است.
این تلاش ها درست موازی با دورتر شدن امریکا از پاکستان و همچنین اتخاذ مواضع تند پاکستان در قبال امریکا انجام می شود.

هفته گذشته، بخشی از تیم مذاکره کننده امریکایی با پاکستان از آن کشور خارج شد و دلیل آن نیز ناکامی تلاش ها برای راه بردن به توافقی برای پایان دادن به بن بست چندین ماهه در روابط دو کشور عنوان شد.

مقام های بلند رتبه پاکستانی نیز در مقابل، از گفتگو با معاون وزارت دفاع امریکا سر باز زدند و بار دیگر بر شرایط پیشین خود در مورد بازگشایی مسیر تدارکاتی ناتو تاکید کردند. شرایطی که شامل عذرخواهی رسمی امریکا از کشتن 24 سرباز پاکستانی در مهمند ایجنسی، پرداخت غرامت به خانواده های قربانیان و همچنین پرداخت 5000 دالر حق العبور در برابر هر کامیون حامل مواد تدارکاتی ناتو از خاک خود تاکید ورزیدند.

موازی با این رویدادها افغانستان، امریکا و هند در تلاش اند؛ تا با راه اندازی سلسله ای از گفتگوهای سه جانبه بر حجم همکاری های خود در خصوص مسایل مبتلابه افغانستان بیافزایند.

این موضوع اگرچه براساس اظهارات رسمی سخنگویان و مقامات وزارت خارجه امریکا به هیچ عنوان به معنای ایجاد اتحادی علیه پاکستان نیست؛ بلکه هماهنگ سازی تلاش ها برای کمک به افغانستان در زمینه های مختلف است؛ اما ناظران باور دارند که آنچه این روزها از سوی این سه کشور در جریان است، چیزی نیست که از منظر پاکستانی ها حمل بر عدم ارتباط آن با روابط پرتنش هند و پاکستان و همینطور امریکا و پاکستان گردد و از سوی آنان نادیده گرفته شود.

افغانستان بارها از پاکستان خواسته است که در امر تامین صلح و ثبات در افغانستان، همکاری صادقانه کند و نسبت به تعهدات خود در این خصوص، عمل کند.

در تازه ترین مورد، حامد کرزی؛ رییس جمهوری به روز پنجشنبه گذشته در کنفرانس کشورهای قلب آسیا در کابل گفت:"صلاح الدین ربانی، رئیس شورای عالی صلح، به زودی از برادران ما در عربستان دیدن خواهد کرد و همچنین با برادران و خواهران ما در پاکستان نیز دیدار خواهد کرد. ما خواستار ادامه حمایت عربستان برای موفقیت این برنامه هستیم و همچنین آرزو داریم برادران و خواهران ما در پاکستان نیز حمایت کنند."

دلیل نام بردن کرزی به صورت مشخص از دو کشور عربستان و پاکستان روشن است. هردو کشور بنیانگذار،‌ حامی و تامین کننده نیازهای مالی و تسلیحاتی گروه طالبان بوده و هستند.

نکته جالب توجهی که در سخنان آقای کرزی وجود داشت، پرداختن زیرکانه او به دیدار هیات اعزامی افغانستان با "برادران" در عربستان و "برادران و خواهران" در پاکستان بود؛ زیرا در عربستان، حقوق بشر و حقوق زنان، وجود ندارد و زنان از فعالیت های سیاسی و اجتماعی محروم اند؛ اما در پاکستان برعکس و جالب‌تر اینکه هردو کشور در مورد ایجاد گروهی به نام طالبان، با آن نگاه ویژه به حقوق زنان، اتفاق نظر دارند و این نشان می دهد که طالبان برای اهداف دیگری آنهم صرفا علیه افغانستان، پایه گذاری شده است!
گذشته از اینها پرسش اساسی این است که حرکت های مقابله جویانه امریکا و هند در منطقه در برابر پاکستان و همراهی ناگزیر افغانستان با این حرکت‌ها، آیا خواست ها و انتظارات همیشگی افغانستان از پاکستان مبنی بر تعهد صادقانه نسبت به وعده های خود را تحت الشعاع قرار نمی دهد؟ در این میان، تکلیف استراتژیست های سیاست خارجی افغانستان چیست؟

در گذشته نیز بارها تاکید کرده ایم که افغانستان باید یک چشم انداز مستقل و به دور از تاثیرپذیری از حب و بغض های قدرت های بزرگ را در تعامل با کشورهای همسایه و منطقه تعریف کند و این نه تنها نیاز مبرم و حیاتی برای امنیت و ثبات افغانستان است؛ بلکه از جانب دیگر استقلال رای و اراده مستقل حکومت را به نمایش می گذارد و همسایگان را نیز وامی دارد که با افغانستان از منظر یک واحد مستقل سیاسی، وارد تعامل شوند؛ نه کشوری پیرو سیاست های رسمی ایالات متحده امریکا در منطقه و این مطمئنا به نفع افغانستان و آینده ثبات و امنیت در کشور است. در غیر آن، منطقی نخواهد بود که از یک سو به حرکت های تحریک آمیز قدرت های بزرگ علیه همسایگان، چراغ سبز نشان دهیم و از سوی دیگر، به یاری، صداقت و تعهد همسایگان در قبال مسایل مبتلابه داخلی، چشم داشته باشیم.