اهمیت تولید محتوا و محتواشناسی برای فعالین رسانه‌ای/ رسانه‌ باید بستر هدایت‌گری باشد

خبرگزاری صدای افغان (آوا) –کابل: مراسم افتتاحیه برنامه آموزش‌های چند رسانه‌ای دفتر مرکزی مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان در کابل با حضور ریاست این مجموعه، روز شنبه ۱۳ عقرب برگزار گردید.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی مزاری طی سخنانی در این برنامه، هدایت‌گری در عرصه فضای رسانه‌ای را بسیار مهم توصیف کرد و گفت: وظیفه اول ابتدا دریافت پیام اسلام و هدایت در پرتو آموزه‌های قرآن کریم است. در اولین مرحله خود ما باید هدایت شده و پیرو دستورات خداوند متعال و معتقد و متمرکز به انجام فرامین قرآن کریم و دستورات ائمه معصومین(ع) باشیم. وقتی خود ما در این عرصه ساخته شدیم و درست هدایت شدیم، حالا وظیفه داریم که در قسمت هدایت جامعه کار بکنیم.

وی افزود: وظیفه بعدی ما انتقال پیام و داشته‌های دریافتی خودمان از اسلام و مذهب و مکتب و دستورات ائمه معصومین(ع) به دیگران در سطح فردی و اجتماعی است. ما باید در سطح اجتماع که یا در حد یک ولایت و یا کل کشور است و یا منطقه و حتی تمام جهان را شامل می‌شود، سعی کنیم پیام اسلام را منتقل بکنیم. ما به عنوان افراد فرهنگی و رسانه‌ایِ هدایت‌گر وظیفه داریم که در عرصه هدایت جامعه به صورت تاثیرگذار عمل نماییم.

رئیس مرکز تبیان با پرداختن به رسانه به عنوان ابزار انتقال پیام هدایت‌گری، این ابزار را به دو گروه سنتی و مدرن تقسیم کرد و در توضیح رسانه‌های سنتی گفت: مساجد، حسینیه‌ها، تالارها و هرگونه سخن‌گاه‌ و تریبونی که ممکن است در عرصه میدانی نظیر دانشگاه ها و مراکز فرهنگی و آموزشی و غیره باشد، رسانه‌های سنتی هستند و ما بایستی از این رسانه‌های سنتی به نوع مطلوب و حداکثری استفاده کنیم و پیام خود را چه از طریق سخنرانی، نمایش فیلم، سرود، مقاله، دکلمه، تئاتر و هرگونه بستری که امکان دارد به مخاطب خود منتقل نماییم.

حسینی مزاری از رادیو و تلویزیون و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی و شبکه‌های اجتماعی به عنوان رسانه‌های مدرن نام برد و با اشاره به ضرورت کسب آموزش در عرصه رسانه‌های سنتی و مدرن، آموزش در عرصه رسانه‌های مدرن را به دو بخش آموزش فنی و محتوایی تقسیم کرد و گفت: آموزش فنی یعنی که ما مثلا چگونه پروفایل شبکه‌های اجتماعی بسازیم و در آنها فعالیت کنیم و یا چگونه یک رادیو و تلویزیون تاسیس و به پیش برده می‌شود و امثال آن. این‌ها آموزش‌های فنی هستند که باید عده‌ای آن را فرابگیرند وارد عمل شوند.

این آگاه مسایل رسانه‌ای افزود: بخش دیگر آموزش رسانه‌های مدرن نیز بحث تولید محتوا است. اینکه ما چگونه در عرصه رسانه تولید محتوا کنیم و همچنین وقتی وارد فضای رسانه شدیم محتوا‌ها را بشناسیم که کدام محتوا مطابق با سیاست دینی ما است و کدام محتوا‌ها، هرچند ظاهر موجهی داشته باشند، تولید دشمنان است.

وی در راستای توضیح ضرورت محتواشناسیِ تولیدات رسانه‌ای، به یک مصداق عینی اشاره کرد و گفت: فردی از بامیان عکس‌نوشته‌ای با مضمون «عجب دنیای درهم و برهمی، کسی زیر چادر به فکر زنا است و دیگری بدون حجاب به فکر خداست!» را برایم فرستاد و نظرم را خواست. من گفتم قطعا از تولیدات دشمن است.
حسینی مزاری در تکمیل مطلب فوق افزود: چون آن کسی که بی‌حجاب است به فکر خدا نیست. اگر به فکر خدا می‌بود قطعا حجاب را رعایت می‌کرد، چون حجاب یک دستور الهی است. کسی که حجاب را رعایت نمی‌کند یعنی دقیقا در برابر خدا ایستاده و با خدا مبارزه می‌کند و بنده‌ی خدا نیست. چنین شخصی با مراجع و مجتهدان و مولوی‌ها مبارزه نمی‌کند بلکه دقیقا در برابر خود خدای متعال ایستاده است. آن خانمی هم که در زیر چادر به فکر زناست او هم به فکر خدا نیست. درست است چادر دارد اما فکرش منحرف است.

رئیس مرکز تبیان خاطرنشان کرد: لذا بحث سواد رسانه برای یک فعال فرهنگی و تبلیغی مهم است. ما باید بدانیم که اولا خود ما چگونه محتوا تولید کنیم و بعد محتوای ما براساس چه الگوها و حول چه موضوعاتی باشد و چگونه سازمان یافته عمل کنیم و بعد بتوانیم محتواهای تولیدشده در فضای مجازی را تشخیص بدهیم و در مسیر خواست دشمن قرار نگیریم.

حسینی مزاری با اشاره به لزوم افزایش سواد رسانه و نیز روشنگری در مورد فعالیت‌های رسانه‌ای دشمنان گفت: یکی از نقاط ضعف مهمی که در جبهه مسلمانان مشاهده می‌شود، ترس و هراس و یا خجالت کشیدن و پنهان شدن است، در حالی که اگر این افراد حقیقتا مسلمان باشند و از احکام قرآن پیروی کنند باید بدانند که ما یک قدرت بزرگی به نام خدا داریم که در همه حال متوجه و حامی ما است و باید به او تکیه کنیم.

وی افزود: کسانی که در عرصه مبارزه ورود پیدا می‌کنند اول باید خود را بشناسند، بعد خدا را بشناسند و سپس با اخلاص وارد عمل شوند. اگر افراد با اخلاص وارد عمل شوند نیاز نیست که در مجالس و محافل و یا در فضای مجازی چهره‌ خود را بپوشانند. باید بإیستند و اعتقاد و فکر خود را مطرح کنند و مردانه مبارزه کنند، در آن صورت کمک و حمایت خداوند را مشاهده خواهند کرد.

حسینی مزاری با اشاره به صدها و هزاران انسانی که طی دو دهه گذشته در کشور به دلایل طبیعی و عادی از دنیا رفته‌اند در حالی که بسیاری از آنها به خاطر ترس از جان خود در دفاع از حق چیزی نگفتند و در برابر استکبار ایستادگی نکردند، گفت: عقب‌نشینی در برابر دشمن و حیا نکردن از خداوند آدم را از مرگ نجات نمی‌دهد بلکه ترسیدن از خدا و در حوزه نفوذ خدا و تحت چتر حمایت او قرار گرفتن است که ما را محفوظ نگه می‌دارد، این است که ما را ریشه‌دار می‌کند و حرکت انسان را در عمق تاریخ اثرگذار می‌سازد و بیان و رفتار و گرفتار او را ماندگار می‌کند.

رئیس مرکز تبیان خاطرنشان کرد: ما فقط و فقط باید از خدا بترسیم و مطابق قانون او عمل کنیم. آن وقت «کفی بالله حسیبا» خداوند برای ما کافی خواهد بود. اگر ما از خدا پروا کنیم و بترسیم، خدا هم ما را کمک خواهد کرد، اما اگر از خدا نترسیدیم و از دشمن‌ خدا ترسیدیم، خداوند نیز ما را به خود ما وا می‌گذارد که در این صورت در عرصه اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و تمامی عرصه‌ها کاری به پیش برده نمی‌توانیم و با شکست مواجه می‌شویم.
مشروح سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی مزاری در این برنامه به شرح ذیل است:
اعوذ باالله من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن رحیم. الحمدلله رب العالمین. ثم الصلاة و السلام علی سیدنا محمد و آله اجمعین. رب اشرح لی صدری و یسرلی امری و احل عقدة من لسانی یفقهوا قولی. اما بعد قال الله تعالی فی کتابه العظیم: «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ و َلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَ كَفَى باللَّهِ حَسِيبًا»

رسانه باید بستر هدایت‌گری باشد
خدا را سپاسگزاریم که در آغاز برگزاری برنامه آموزش چندرسانه‌ای و سواد رسانه قرار داریم. خب وظیفه ما و شما فعالیت‌های فکری، فرهنگی و رسانه‌ای است و ادعای ما هم این است که با استفاده از این بستر می‌خواهیم هدایت‌گری کنیم. طبعا ما در این عرصه دو تا وظیفه مهم داریم. وظیفه اول دریافت پیام اسلام و هدایت در پرتو آموزه‌های قرآن کریم است. یعنی در اولین مرحله خود ما باید هدایت شده و پیرو دستورات خداوند متعال و معتقد و متمرکز به انجام فرامین قرآن کریم و دستورات ائمه معصومین(ع) باشیم. وقتی خود ما در این عرصه ساخته شده و درست هدایت شدیم حالا وظیفه داریم که در قسمت هدایت جامعه کار بکنیم.

ما باید دریافت‌ درست خود از آموزه‌های اسلام را به دیگران منتقل کنیم
ما از ابتدای جوانی تا حالا سعی کردیم که در مسیر اهداف قرآن و در راستای ترویج فرهنگ اهل بیت عصمت و طهارت(ع) حرکت بکنیم. از زمانی که در چارچوب فعالیت‌های تشکیلاتی بخصوص مرکز تبیان قرار گرفتیم کار ما این بوده که در راستای هدایت جامعه فعالیت نماییم. وظیفه بعدی ما انتقال پیام و داشته‌هایی است که خود ما از اسلام و مذهب و مکتب و دستورات ائمه معصومین (ع) دریافت کردیم. این انتقال داشته‌ها نیز یا فردی است و یا اجتماعی. ما باید در سطح اجتماع که یا در حد یک ولایت و یا کل کشور است و یا ممکن است منطقه و حتی تمام جهان را شامل شود، سعی کنیم پیام اسلام را منتقل بکنیم. ما به عنوان افراد فکری، فرهنگی و رسانه‌ایِ هدایت‌گر وظیفه داریم که پیام‌های دریافتی درست خود از اسلام را منتقل بکنیم و در عرصه هدایت جامعه تاثیرگذار باشیم.

رسانه‌های سنتی و مدرن ابزار انتقال پیام هستند
خب حالا ابزار انتقال چیست و ما از چه طریق و با استفاده از چه ابزاری می‌توانیم پیام را انتقال بدهیم؟ ابزار انتقال هم رسانه است و رسانه هم دو نوع است، یکی رسانه سنتی و دیگری رسانه مدرن. مساجد و حسینیه‌ها و تالارها و هرگونه سخن‌گاه‌ و تریبونی که ممکن است در دانشگاه ها یا مراکز فرهنگی و آموزشی و در کل در  میدان باشد، رسانه‌های سنتی هستند و ما بایستی از آنها به نحو مطلوب استفاده کنیم و پیام خود را چه از طریق سخنرانی و یا نمایش فیلم و سرود و مقاله و دکلمه و تئاتر و هرگونه صحبتی که امکان دارد به مخاطب خود منتقل نماییم.

اهمیت آموزش‌های فنی در بحث رسانه
رادیو و تلویزیون و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی و شبکه‌های اجتماعی نیز رسانه‌های مدرن هستند. ما چه در عرصه رسانه‌های سنتی و چه در عرصه‌ رسانه‌های مدرن نیاز به آموزش داریم، به خصوص در بحث رسانه‌های مدرن. آموزش رسانه‌های مدرن نیز یا آموزش فنی است و یا محتوایی. آموزش فنی یعنی که ما چگونه پروفایل شبکه‌های اجتماعی بسازیم و در آن فعالیت کنیم و یا چگونه مثلا یک رادیو و تلویزیون تاسیس و به کار انداخته و به پیش برده شود، این‌های آموزش‌های فنی هستند که باید عده‌ای آنها را فرابگیرند و وارد عمل شوند.

ضرورت آموزش‌های محتوایی در بحث رسانه
بخش دیگری از آموزش رسانه‌های مدرن نیز بحث محتوایی است. اینکه ما چگونه در عرصه رسانه، تولید محتوا بکنیم و هم وقتی وارد فضای رسانه شدیم محتوا‌ها را بشناسیم که کدام محتوا مطابق با سیاست دینی ما است و کدام محتوا‌ها، هرچند ظاهر موجهی داشته باشند، تولید دشمنان است. چون ممکن است از محتوایی خیلی خوش‌تان بیاید و بگویید عجب محتوای خوبی دارد. دیروز یک خانم از بامیان برای من یک عکس‌نوشته فرستاد که در آن نوشته شده بود که چه دنیای درهم و گدودی است که یک کسی زیر چادر به فکر زنا است و یک کسی بدون حجاب به فکر خداست! او می‌گوید که من دیدم این متن قشنگ و زیبا است برای شما فرستادم که ببینید نظر شما چه است، من گفتم که خب مشخص است این عکس‌نوشته ترتیب‌یافته از طرف دشمن است.
فرد بی‌حجاب با خدا مبارزه می‌‌کند
آن کسی که بی‌حجاب است به فکر خدا نیست. اگر به فکر خدا می‌بود قطعا حجاب را رعایت می‌کرد چون حجاب یک دستور الهی است. کسی که حجاب را رعایت نمی‌کند یعنی دقیقا در برابر خدا ایستاده و با خود خدا مبارزه می‌کند و بنده‌ی خدا نیست. چنین شخصی با مراجع و مجتهدان و مولوی‌ها مبارزه نمی‌کند بلکه دقیقا در برابر خدای متعال ایستاده است. آن خانمی هم که در زیر چادر به فکر زنا است او هم به فکر خدا نیست. درست است چادر دارد اما فکرش منحرف است.

شناخت محتوایی تولیدات رسانه‌ در فضای مجازی بسیار مهم است
دشمن، محتوا‌هایی تولید می‌کند که در ظاهر خیلی زرق و برق دارند و موجه به نظر می‌رسند که ممکن است کسی آن را به راحتی پسند و اشتراک‌گذاری کند و زیرش نظر حمایتی بگذارد اما در واقع مطلبی ضد دین و انحراف‌آمیز است. شناخت این محتوا‌ها که کدام محتوا تولیدشده از جانب دشمن است که می‌خواهد آن را از زیر ریش ما منعکس کند و در راستای به انحراف کشاندن افکار عمومی و جوانان ما و شخصیت‌های ما به کار بیندازد مهم است.

یا مثلا ما در فضای مجازی هستیم و قرار بر این است که یک هشتگ خاص را در رابطه با غزه یا یک موضوع دیگر منتشر نماییم. بعد می‌بینید هشتگ‌های مختلف دیگری هم وجود دارد اما ما بدون توجه به سازنده آن هشتگ‌ها‌ راحت می‌آییم آنها را انتخاب و منعکس می‌کنیم. وقتی هم که پیگیری می‌کنم که آقا چرا این هشتگ را منعکس کردید؟ می‌گوید دیدیم مطابق با دیدگاه ما است چه اشکالی دارد! در حالی که تو از کجا خبر داری که سازنده این هشتگ کیست و چه هدفی دارد؟ ممکن است هدفش پراکنده کردن هشتگ‌ها باشد و یا بعدا به اصطلاح پوستین را چپه بپوشد و علیه دین و مذهب و مکتب موضع بگیرد.

سواد رسانه برای یک فعال فرهنگی تبلیغی مهم است
ما باید درک کنیم و بدانیم که اولا خود ما چگونه محتوا تولید کنیم و بعد محتوای ما براساس چه الگوها و حول چه موضوعاتی باشد و چگونه سازمان‌یافته عمل کنیم و سپس بتوانیم محتواهای تولیدشده در فضای مجازی را تشخیص بدهیم و در مسیر خواست دشمن قرار نگیریم. باید نه تنها محتواهای دشمنان دین و مذهب را پسند نکنیم و نظر نگذاریم و اشتراک‌گذاری نکنیم بلکه هوشمندانه و زیرکانه در برابر این محتوا‌ها روشنگری کنیم و مردم را جهت بدهیم و کار کنیم. اینجاست که آموزش و فهم سواد رسانه و بالا رفتن سواد رسانه‌ای برای همکاران ما خیلی اهمیت پیدا می‌کند.

نقطه ضعف مهم فعالین تبلیغی مسلمان
یکی از نقاط ضعف مهمی که تا هنوز در جبهه مسلمانان در حوزه تبلیغات و رسانه مشاهده می‌شود، ترس و هراس و یا خجالت کشیدن و پنهان شدن است. بعضی‌ها را می‌گویم شما چرا مثلا در فیسبوک رسمی خود پست نمی‌گذاری و کار نمی‌کنی؟ چیزی نمی‌گوید و بعدا متوجه می‌شویم که این آقا از فحش‌های مردم ترسیده است و یا ترسیده که توسط دشمنان شناسایی شود و ضربه بخورد! خب آقا اولا ما باید بفهمیم شما مسلمان هستی یا نیستی؟ اگر مسلمان هستی آیا از احکام قرآن پیروی می‌کنی یا نمی‌کنی؟ اگر پیروی می‌کنی باید بدانی که ما یک قدرت بزرگی به نام خدا داریم که در همه حال متوجه و حامی ما و شما است، چرا به او تکیه نمی‌کنیم؟
دشمن شمشیر را از رو بسته است ولی ما از جان خود می‌ترسیم
ما چرا از خدا نمی‌ترسیم ولی از دشمن خدا می‌ترسیم؟ حالا این دشمن خدا چه در حوزه بزرگترش باشد مثل امریکا و انگلیس و فلان و بهمان و چه یک عده منافق و مزدور در داخل و یا خارج از کشور باشد. این چه ضعفی است که بر نیروهای فعال رسانه‌ای که ادعا می‌کنند که مسلمان و ولایتمدار هستند غالب شده است؟ آنان از دشمنان خدا ترس و شرم دارند ولی از خدا نمی‌ترسند و از او شرم ندارند! مگر دشمنان خدا کی‌ها هستند که شما از آنان شرم دارید؟ این منافقین که نه سر پیازند و نه ته پیاز. دشمن به صورت تمام‌قد با شمشیر برهنه در برابر مسلمانان ایستاده است و کار می‌کند، چرا ما مسلمان‌ها آنطور نیستیم و از جان و هویت و اصلیت خود می‌ترسیم؟! این نشان می‌دهد که اسلام را به درستی نشناخته‌ایم.

با اخلاص وارد عرصه شوید خدا کمک خواهد کرد
کسانی که در عرصه مبارزه ورود پیدا می‌کنند اول باید خود را بشناسند، بعد خدا را بشناسند و سپس با اخلاص وارد عمل شوند. اگر شما با اخلاص وارد عمل شده‌اید نیازی نیست که در مجالس و محافل و یا در فضای مجازی چهره‌ خودتان را بپوشانید. باید بإیستید و اعتقاد و فکر خودتان را مطرح کنید و مردانه مبارزه کنید. در آن صورت ببینید که آیا خداوند متعال شما را کمک و حمایت خواهد کرد یا نه. کسی در افغانستان از طلاب و روحانیت‌ و مدعیان مبارزه، شفاف‌تر و صریح‌تر از من که در عرصه مسایل تبلیغی و فرهنگی و رسانه‌ای موضع نگرفته است، اما حقیر تا این لحظه در عرصه مبارزه فعال هستم و خدای متعال مرا نگاه داشته و هر زمانی هم که صلاح دید می‌برد. انا لله و انا الیه راجعون، ما که مال خودمان نیستیم مال خدا هستیم.

شجاعت توأم با ترس اما عمل کردن است
ما از خود کسی نیستیم و برای خود چیزی نداریم. ما نباید برای خودمان چیزی قائل شویم و مدام احتیاط بکنیم که آسیبی به ما نرسد. بله نباید متهور باشیم، ولی باید شجاعت داشته باشیم. شجاعت این نیست که شما متهورانه یک کاری را انجام بدهید، بلکه شجاعت توأم با ترس است اما باید عمل کرد. شما ممکن است از هر چیزی بترسید ولی نباید دست روی دست بگذارید. باید در میدان کار ‌کنید. احتیاط‌‌ها را بسنجید، مسیر‌ها را بررسی کنید اما در مسیر اهداف الهی به صورت قاطع و جدی حاضر باشید. آیا کسانی که طی دو دهه گذشته ترسیدند و در خانه ماندند و چیزی نگفتند و از اسلام دفاع نکردند و در برابر کفر ایستاد نشدند آیا زنده ماندند؟ صدها و بلکه هزاران نفر تا هنوز به علت بیماری و سکته و تصادفات و انفجارات یا هر علت دیگری فوت کردند.

پس بنابراین است که احتیاطِ منفی آدم را از مرگ نجات نمی‌دهد. عقب‌نشینی در برابر دشمن آدم را از مرگ نجات نمی‌دهد. نترسیدن از خدا و حیا نکردن از او آدم را از مرگ نجات نمی‌دهد بلکه ترسیدن از خدا و در حوزه نفوذ خدا قرار گرفتن و تحت چتر حمایت او بودن است که ما را محفوظ نگه می‌دارد. این است که ما را ریشه‌دار می‌کند و حرکت انسان را در عمق تاریخ اثرگذار می‌سازد و بیان و رفتار و گرفتار او را ماندگار می‌کند.

آنان که عبد مطلق خدا بودند در تاریخ ماندگار شدند
شما از صدر اسلام و حتی ابتدای تاریخ تا حالا را بررسی کنید که چه کسانی ماندگار‌ بوده‌اند. تنها کسانی ماندگار‌ند که عبد مطلق خدا بودند و برای خدا مبارزه و جهاد کردند. شما پیامبر اسلام(ص) را نگاه کنید و بعد این طرف ابوسفیان و ابولهب را نگاه کنید. ما از ابوسفیان و ابولهب چه اثری می‌بینیم؟ از نسل حجاج بن یوسف که به اصطلاح از سر علوی‌ها قلعه درست می‌کرد چیزی نمانده است، اما نسل پیامبر (ص) روز به روز تکثیر می‌شود. ماندگاری سایر بزرگان هم همینطور است. بزرگان دینِ ما با خدا معامله کردند.

اگر خدا ما را به خودمان واگذار کند شکست می‌خوریم
بنابراین برادران بزرگوار! ما و شما که به عنوان عناصر متدین و مخلص و با خدا و ولایت‌مدار در عرصه هدایت جامعه و مردم حضور داریم و کار می‌کنیم، فقط و فقط باید از خدا بترسیم و مطابق قانون او عمل کنیم. نباید از هیچ کس دیگری بترسیم. آن وقت «کفی بالله حسیبا» خداوند برای ما کافی خواهد بود. اگر ما از خدا پروا کردیم و ترسیدیم و حیا کردیم و مطابق قانون الهی عمل نمودیم خدا هم ما را کمک خواهد کرد، اما اگر از خدا نترسیدیم و از دشمن‌ خدا ترسیدیم خداوند نیز ما را به خود ما وا می‌گذارد. و اگر خدا ما را به خودمان واگذاشت، در عرصه اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و تمامی عرصه‌ها کاری از پیش برده نمی‌توانیم و با شکست مواجه می‌شویم. بیش از این وقت شما را نمی‌گیرم.
والسلام علیکم و رحمت الله برکاته!