ینس ستولتنبرگ؛ دبیر کل ناتو روز پنج‌شنبه(6 سرطان) که در پایان نشست وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو در بروکسل صحبت می‌کرد، گفت که ناتو تا زمانی در افغانستان باقی خواهد ماند که از این کشور تهدیدی متوجه آنان نباشد و توافق صلحی در این کشور به میان آید که بتواند حقوق بشر، حقوق زنان و آزادی بیان را تضمین کند.
او افزود که هم‌اکنون ناتو در افغانستان فقط حضور مستشاری دارد و به نیروهای امنیتی افغانستان مشوره و آموزش می‌دهد، در حالی جنگ توسط خود نظامیان دولتی به پیش برده می‌شود.
دبیرکل ناتو با اشاره به حضور داعش در افغانستان در این کنفرانس خبری گفت که داعش به دنبال سقوط خلافتش در کشورهای سوریه و عراق، در صدد این است که خلافتش را در افغانستان تقویت کند، اما ناتو از این کار داعش جلوگیری می‌کند.
گفتنی است که در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴، ناتو رسما به عملیات جنگی خویش در افغانستان پایان داد و تمامی مسئولیت‌های امنیتی خود را به دولت افغانستان واگذار کرد و از ابتدای سال 2015، ماموریت آموزشی و مشاوره‌ای ناتو به نیروهای امنیتی افغانستان تحت نام «حمایت قاطع» آغاز شد.
این سخنان دبیرکل ناتو در حالی ابراز می شود که در سال 2015 میلادی، بعد از آغاز مشوره‌دهی و آموزش نیروهای امنیتی افغانستان تحت عنوان «حمایت قاطع»، نیروهای امنیتی کشور بیشترین تلفات نظامی را نسبت به سال‌های قبل از آن داشته اند. محمداشرف غنی، رئیس‌جمهور در حاشیه نشست داووس در ماه دلو 1397، از کشته شدن 45 هزار نیروی امنیتی از ابتدای حکومت وحدت ملی تا این تاریخ خبر داده بود. این تعداد، غیر از آمار رو به افزایش تلفات ملکی در حملات انتحاری به مساجد، مراکز دینی، فرهنگی، آموزشی، ورزشی، رسانه‌ها و ادارات دولتی می باشد.
اگرچه ناتو در طول 14 سال ماموریت جنگی خود در افغانستان نتوانسته نقش قابل قبولی در تأمین امنیت کشور ایفا کند، ولی به باور کارشناسان، حداقل با انتقال تجربه نظامی خویش، می توانست نیروهای امنیتی را در مدیریت جنگ علیه تروریزم مشوره‌دهی و آموزش دهد، اما ظاهرا ناتو و امریکا خواسته یا ناخواسته در مشوره‌دهی و آموزش نیز همانند عمل‌کردشان در میدان جنگ، ضعیف عمل کرده‌اند. این در حالی است که به باور کارشناسان، استراتژيست‌ها و مشاورین امریکایی و ناتو در افغانستان، ناتوان از مديريت جنگ در کشور بوده‌اند.
شکي نيست که طالبان ممکن است با خروج نیروهای نظامی خارجی قوي‌تر شده باشند، اما نه از نظر افراد و تجهيزات و نه از نظر پايگاه اجتماعي و مشروعيت سیاسی، در حدي نيستند که بتوانند با نیروهای نظامی افغانستان و حاميان بين‌المللي‌اش مقابله کنند.
بنابراین تنها عاملي که باعث تقويت طالبان شده، ضعف و بي‌برنامگي حکومت، ناتو و دیگر حاميان بين‌المللي کشور در حکومت‌داري و مدیریت جنگ عليه تروريزم و طالبان بوده است.
عمده ضعف‌های ناتو و امریکا از زمان حضورشان در افغانستان را می‌توان چنین بر شمرد که برای مقامات و استراتژیست‌های افغانستان قابل تأمل است:
1- عدم توجه به مشورت‌های مقامات و کارشناسان افغانستان:
ناتو و امریکا بدون توجه به تأکید مقامات حکومت افغانستان و رسانه‌ها، که مراکز اصلی ترویست ها در خارج از این کشور قرار دارد، به جنگ در داخل افغانستان پرداختند که هزینه و خسارات جانی و مالی زیادی را هم برای مردم کشور و هم نیروهای خارجی به دنبال داشت.
2- کشتار غیرنظامیان
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث ناکامی ناتو و امریکا در کشور شد، کشتار غیرنظامیان توسط بمباران و حملات شبانه بود که باعث شد افکار عمومی علیه نیروهای خارجی برانگیخته شده و سبب نفوذ تروریستان، طالبان و دیگر مخالفین مسلح در میان مردم شود.
3- ناآگاهی یا عدم توجه به فرهنگ و رسوم مردم افغانستان
بازرسی‌های خودسرانه، ورود به منازل و بی‌حرمتی به اماکن مقدس، نارضایتی مردم افغانستان را به دنبال داشت و این سبب شد تا مخالفین مسلح از این حربه علیه نیروهای خارجی استفاده کرده و از میان مردم سربازگیری کنند.
4- باج‌‌دهی و معامله‌گری با طالبان
در بعضی از مناطق افغانستان، نیروهای ناتو به خاطر این‌که تلفات‌شان بالا نرود و مورد خشم مردم خویش قرار نگیرند، دست به تبانی با مخالفین زده، رشوت داده و یا عملا هیچ اقدامی علیه مخالفین دولت نمی‌کردند. این موضوع در کتاب «نامه‌های کابل» نوشته شرارد کوپر؛ سفیر سابق بریتانیا و کتاب «وظیفه» نوشته رابرت گیتس؛ وزیر پیشین دفاع ایالات متحده به صراحت بیان شده است.
5- عدم تعریف مشخص تروریسم و مبارزه با منابع مالی آن‌ها
در ابتدای حضور نیروهای ناتو و امریکا در افغانستان تعریف ناقصی از تروریزم صورت گرفت و تنها نام گروه طالبان و القاعده در لیست سیاه آن‌ها درج شد، اما بعد از گذشت چند سال، واشنگتن اعلام کرد که طالبان دیگر دشمن آمریکا نیست.
همچنین با وجود گزارش‌‌های موثق مبنی بر حمایت مالی پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس از تروریست‌‌ها، ناتو و امریکا به علت برخی ملاحظات منطقهای، عملا از برخورد با منابع مالی گروههای تروریستی در افغانستان خودداری کردند.
علاوه بر بخش‌های نظامی، از دیگر ضعف‌های امریکا، ناتو و جامعه جهانی را می‌توان در عدم توجه به زیرساخت‌های اقتصادی، ناکامی در مبارزه با مواد مخدر، شکست در ایجاد حکومت‌داری خوب، بی‌توجهی به نقش مجاهدین در ثبات افغانستان و تحمیل مدل‌های دموکراسی غربی بر جامعه سنتی افغانستان نام برد که باعث نارضایتی قشر عظیمی از مردم شده است.
با توجه به ضعف در عملکردهای گذشته ناتو و امریکا در افغانستان، چه تضمینی وجود دارد که تجربه تلخ گذشته تکرار نشده و گفته‌های آقای ستولتنبرگ به واقعیت بپیوندد و ناتو و امریکا در مبارزه با داعش و دیگر گروههای تروریستی ـ که از خلای امنیتی‌ای که از ضعف مدیریت جنگی مشاورین بین‌المللی و بی‌تدبیری استراتژیست‌های افغانستان، سود برده و در حال گسترش است ـ نیز ناکام بمانند و نتوانند حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان را حمایت و پشتیبانی نمایند؛ چه این‌که شواهد حاکی از آن است که پس از طالبان، اکنون پروژه داعش توسط امریکا در افغانستان دنبال می‌شود. گروه طالبان هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دنبال حملات آن‌ها بر مواضع گروه داعش در ولایت کنر، چرخبال‌های امریکایی فرماندهان داعش را منطقه درگیری نجات دادند.
نویسنده: سید حسن حسینی
او افزود که هم‌اکنون ناتو در افغانستان فقط حضور مستشاری دارد و به نیروهای امنیتی افغانستان مشوره و آموزش می‌دهد، در حالی جنگ توسط خود نظامیان دولتی به پیش برده می‌شود.
دبیرکل ناتو با اشاره به حضور داعش در افغانستان در این کنفرانس خبری گفت که داعش به دنبال سقوط خلافتش در کشورهای سوریه و عراق، در صدد این است که خلافتش را در افغانستان تقویت کند، اما ناتو از این کار داعش جلوگیری می‌کند.
گفتنی است که در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴، ناتو رسما به عملیات جنگی خویش در افغانستان پایان داد و تمامی مسئولیت‌های امنیتی خود را به دولت افغانستان واگذار کرد و از ابتدای سال 2015، ماموریت آموزشی و مشاوره‌ای ناتو به نیروهای امنیتی افغانستان تحت نام «حمایت قاطع» آغاز شد.
این سخنان دبیرکل ناتو در حالی ابراز می شود که در سال 2015 میلادی، بعد از آغاز مشوره‌دهی و آموزش نیروهای امنیتی افغانستان تحت عنوان «حمایت قاطع»، نیروهای امنیتی کشور بیشترین تلفات نظامی را نسبت به سال‌های قبل از آن داشته اند. محمداشرف غنی، رئیس‌جمهور در حاشیه نشست داووس در ماه دلو 1397، از کشته شدن 45 هزار نیروی امنیتی از ابتدای حکومت وحدت ملی تا این تاریخ خبر داده بود. این تعداد، غیر از آمار رو به افزایش تلفات ملکی در حملات انتحاری به مساجد، مراکز دینی، فرهنگی، آموزشی، ورزشی، رسانه‌ها و ادارات دولتی می باشد.
اگرچه ناتو در طول 14 سال ماموریت جنگی خود در افغانستان نتوانسته نقش قابل قبولی در تأمین امنیت کشور ایفا کند، ولی به باور کارشناسان، حداقل با انتقال تجربه نظامی خویش، می توانست نیروهای امنیتی را در مدیریت جنگ علیه تروریزم مشوره‌دهی و آموزش دهد، اما ظاهرا ناتو و امریکا خواسته یا ناخواسته در مشوره‌دهی و آموزش نیز همانند عمل‌کردشان در میدان جنگ، ضعیف عمل کرده‌اند. این در حالی است که به باور کارشناسان، استراتژيست‌ها و مشاورین امریکایی و ناتو در افغانستان، ناتوان از مديريت جنگ در کشور بوده‌اند.
شکي نيست که طالبان ممکن است با خروج نیروهای نظامی خارجی قوي‌تر شده باشند، اما نه از نظر افراد و تجهيزات و نه از نظر پايگاه اجتماعي و مشروعيت سیاسی، در حدي نيستند که بتوانند با نیروهای نظامی افغانستان و حاميان بين‌المللي‌اش مقابله کنند.
بنابراین تنها عاملي که باعث تقويت طالبان شده، ضعف و بي‌برنامگي حکومت، ناتو و دیگر حاميان بين‌المللي کشور در حکومت‌داري و مدیریت جنگ عليه تروريزم و طالبان بوده است.
عمده ضعف‌های ناتو و امریکا از زمان حضورشان در افغانستان را می‌توان چنین بر شمرد که برای مقامات و استراتژیست‌های افغانستان قابل تأمل است:
1- عدم توجه به مشورت‌های مقامات و کارشناسان افغانستان:
ناتو و امریکا بدون توجه به تأکید مقامات حکومت افغانستان و رسانه‌ها، که مراکز اصلی ترویست ها در خارج از این کشور قرار دارد، به جنگ در داخل افغانستان پرداختند که هزینه و خسارات جانی و مالی زیادی را هم برای مردم کشور و هم نیروهای خارجی به دنبال داشت.
2- کشتار غیرنظامیان
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث ناکامی ناتو و امریکا در کشور شد، کشتار غیرنظامیان توسط بمباران و حملات شبانه بود که باعث شد افکار عمومی علیه نیروهای خارجی برانگیخته شده و سبب نفوذ تروریستان، طالبان و دیگر مخالفین مسلح در میان مردم شود.
3- ناآگاهی یا عدم توجه به فرهنگ و رسوم مردم افغانستان
بازرسی‌های خودسرانه، ورود به منازل و بی‌حرمتی به اماکن مقدس، نارضایتی مردم افغانستان را به دنبال داشت و این سبب شد تا مخالفین مسلح از این حربه علیه نیروهای خارجی استفاده کرده و از میان مردم سربازگیری کنند.
4- باج‌‌دهی و معامله‌گری با طالبان
در بعضی از مناطق افغانستان، نیروهای ناتو به خاطر این‌که تلفات‌شان بالا نرود و مورد خشم مردم خویش قرار نگیرند، دست به تبانی با مخالفین زده، رشوت داده و یا عملا هیچ اقدامی علیه مخالفین دولت نمی‌کردند. این موضوع در کتاب «نامه‌های کابل» نوشته شرارد کوپر؛ سفیر سابق بریتانیا و کتاب «وظیفه» نوشته رابرت گیتس؛ وزیر پیشین دفاع ایالات متحده به صراحت بیان شده است.
5- عدم تعریف مشخص تروریسم و مبارزه با منابع مالی آن‌ها
در ابتدای حضور نیروهای ناتو و امریکا در افغانستان تعریف ناقصی از تروریزم صورت گرفت و تنها نام گروه طالبان و القاعده در لیست سیاه آن‌ها درج شد، اما بعد از گذشت چند سال، واشنگتن اعلام کرد که طالبان دیگر دشمن آمریکا نیست.
همچنین با وجود گزارش‌‌های موثق مبنی بر حمایت مالی پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس از تروریست‌‌ها، ناتو و امریکا به علت برخی ملاحظات منطقهای، عملا از برخورد با منابع مالی گروههای تروریستی در افغانستان خودداری کردند.
علاوه بر بخش‌های نظامی، از دیگر ضعف‌های امریکا، ناتو و جامعه جهانی را می‌توان در عدم توجه به زیرساخت‌های اقتصادی، ناکامی در مبارزه با مواد مخدر، شکست در ایجاد حکومت‌داری خوب، بی‌توجهی به نقش مجاهدین در ثبات افغانستان و تحمیل مدل‌های دموکراسی غربی بر جامعه سنتی افغانستان نام برد که باعث نارضایتی قشر عظیمی از مردم شده است.
با توجه به ضعف در عملکردهای گذشته ناتو و امریکا در افغانستان، چه تضمینی وجود دارد که تجربه تلخ گذشته تکرار نشده و گفته‌های آقای ستولتنبرگ به واقعیت بپیوندد و ناتو و امریکا در مبارزه با داعش و دیگر گروههای تروریستی ـ که از خلای امنیتی‌ای که از ضعف مدیریت جنگی مشاورین بین‌المللی و بی‌تدبیری استراتژیست‌های افغانستان، سود برده و در حال گسترش است ـ نیز ناکام بمانند و نتوانند حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان را حمایت و پشتیبانی نمایند؛ چه این‌که شواهد حاکی از آن است که پس از طالبان، اکنون پروژه داعش توسط امریکا در افغانستان دنبال می‌شود. گروه طالبان هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دنبال حملات آن‌ها بر مواضع گروه داعش در ولایت کنر، چرخبال‌های امریکایی فرماندهان داعش را منطقه درگیری نجات دادند.
نویسنده: سید حسن حسینی
