با درک درست و نگاه اقتصادی و همکاری با طالبان، امکان کار در حوزه کتاب افغانستان وجود دارد

خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: اولین نشست از سلسله نشست های بررسی روابط جمهوری اسلامی ایران و افغانستان در حوزه فرهنگ، هنر و ادبیات با عنوان «نگاهی به پیشینه روابط ایران و افغانستان در حوزه چاپ و نشر»، روز سه شنبه، 3 عقرب/ آبان از سوی موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی با همکاری دفتر نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان و عمارت فرهنگی بلخ با حضور فعالین فرهنگی و ناشران دو کشور در تهران برگزار شد.
سعید دمیرچی، مدیر موسسه انار سرخ ایران و از فعالان حوزه نشر کتاب در افغانستان در این نشست به مشکلات نشر کتاب در افغانستان اشاره کرد و گفت: نبود زیرساخت برای توزیع کتاب، اعمال محدودیت و فساد گسترده در دوران دولت گذشته از جمله مواردی است که کتاب در افغانستان با آن روبرو بوده است.
وی افزود که عدم رعایت کپی رایت نیز از جمله مواردی است که باعث مشکلاتی در این کشور بوده و ما سعی کردیم این مشکل را با چاپ مشترک کتاب حل کنیم.
دمیرچی ادامه داد: تحولات اخیر باعث شده که بسیاری از روشنفکران از افغانستان خارج شده و 50 درصد کتابفروشی ها تعطیل شود.
این ناشر ایرانی تاکید کرد، در شرایط حاضر نیز امکان کار در حوزه کتاب افغانستان وجود دارد و با درک درست و نگاه اقتصادی به این زمینه و همکاری با طالبان، می توان کارهایی در این زمینه انجام داد.
دکتر غلامی، استاد سابق دانشگاه بلخ و از فعالان حوزه کتاب افغانستان، دیگر سخنران این نشست بود. وی گفت: در اوایل دهه هشتاد که ما به افغانستان رفتیم، هیچ گونه امکان عرضه و نشر کتاب‌های علمی و دانشگاهی وجود نداشت و فقط کتاب‌فروشی‌ها کتب شعر، تعبیر خواب، داستان و... را می‌فروختند.

وی افزود: اولین حرکت را که ما با وساطت سفارت جمهوری اسلامی در افغانستان انجام دادیم، این بود که ما محلی را در دانشگاه کابل در اختیار گرفتیم و یک نمایشگاه کتاب را در آنجا راه اندازی کردیم. در اولین محموله مان کتاب‌های دانشگاهی را از ایران به کابل انتقال دادیم که مورد نیاز دانشگاه‌ها بود، و این باعث شد که بعد از دو سال، بیش از چهل عنوان کتب که در دانشگاه های افغانستان تدریس می‌شدند، همان عناوینی بودند که در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: این روند ادامه پیدا کرد و کار به جایی رسید که کتب تالیف شده به زبان فارسی مستقیما یا به عنوان منبع اصلی، منبع فرعی و کمک درسی در دانشگاه های افغانستان استفاده می‌شد و مشکلات اساتید و دانشجویان نیز کم‌تر شده بود و حتی بعد از آن اساتید دانشگاه هم با استفاده از محتوای زبان فارسی دست به قلم شدند و هر کدام کتاب‌ها نوشتند و امروز اکثر اساتید دانشگاه های افغانستان خودشان کتاب چاپ کردند و کم اساتیدی است که از خود کتاب نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد، ما کار انتقال کتاب را آغاز کردیم، اما زمانی رسید که دیگر ما تنها انتقال دهنده کتاب نباشیم، بلکه افراد و موسسات دیگر با توانمندی و امکانات مالی بیشتر وارد بازار کتاب شدند و تبدیل به رقیب آن‌ها شدیم. بعد از آن یک تغییر اساسی در محتوا، روش تدریس و روش تالیف در افغانستان ایجاد شد که این خط و اصول اساسی همچنان باقی است.

در ادامه این نشست، دکتر مولایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران و رییس سابق دانشگاه بامیان در سخنانی گفت: طی بیست سال اخیر با کوشش بسیاری از مردم آگاه و اهل فرهنگ و در فضای نه چندان مساعد، ادب و نوشتار شکلی پیدا کرده بود که حتی دولتی که در آن هیچ کاری نکرده بود، به آن افتخار می‌کرد.
وی افزود: فرهنگ کتابخوانی و تلاش برای کسب علم آنقدر رونق پیدا کرده بود و دانشجویان و دانش‌آموزان به فرهنگ مطالعه و کتابخوانی رو آورده بودند که در نمایشگاه‌هایی که برگزار می‌شد، در همان روز اول خیلی از غرفه‌ها خالی می‌شد.
دکتر مولایی تأکید کرد: در این اواخر گرمترین و پر رونق ترین بازار و بهترین حالت رجوع دانشجویان و مردم افغانستان در زمینه کتاب بود و بازار کتاب از جوشش عظیمی برخوردار بود.
اما به گفته وی، اکنون و بعد از تحولات یک سال گذشته، دانشجویان و دانش‌آموزان افغانستان توان خرید کتاب را ندارند، ولی هنوز هم عشق و علاقه شان نسبت به کتاب و کتابخوانی وجود دارد و نیار به حمایت و پشتیبانی دارند.
این فعال فرهنگی و ادبی شناخته شده افغانستانی در ایران با اشاره به وضعیت بیش از یک سال گذشته، تأکید کرد: ما باید در یک فعالیت فرهنگی به جای یاس و ناامیدی، امید را دوباره به جامعه برگردانیم.
وی افزود: ناشران و اهل قلم افغانستان پراکنده شده و خیلی از نیروهای فعال در این عرصه در ایران زندگی می‌کنند، جمهوری اسلامی ایران باید برای آنان یک برنامه ای داشته باشد تا این ظرفیت بزرگ را از دست ندهیم.
دکتر مولایی تأکید کرد: جوانان فعال و علاقمندان در عرصه رسانه‌ای و چاپ و نشر کتاب باید سازماندهی شده و آموزش داده شوند که اگر زمینه بازگشت شان دوباره به افغانستان فراهم شود، بتوانند با دست پر برگردند و در آنجا به فعالیت‌های رسانه‌ای و فرهنگی ادامه بدهند.

محمد ابراهیم شریعتی، مدیر انتشارات عرفان، دیگر سخنران این نشست نیز با انتقاد از وضعیت فرهنگ و کتاب در کشور در بیش از یک سال گذشته تأکید کرد: بیش از یک سال است که کتاب فروشی ما در کابل باز است، اما تا اکنون هیچ کتابی نفروختیم. ما حاضر هستیم که ده جلد کتاب را در برابر یک قرص نان بفروشیم، اما در عین حالی که با این مشکلات روبرو هستیم، کتاب در زندگی حکم‌ معشوقه ما را دارد و با عاشقانه‌های او به امید این‌که افغانستان دوباره آباد و آزاد شود، زندگی می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد که تمام دوران تاریچ چاپ و نشر کتاب در افغانستان یک طرف و تاریخ هژده ساله اخیر یک طرف دیگر. طی سال های اخیر خصوصا دوران حکومت کرزی و اشرف غنی کتاب بردن از ایران به افغانستان خیلی سخت بود‌. در دوران حکومت آقای کرزی، یک تریلی کتاب من را به دلیل این‌که برای امنیت ملی و امنیت قومی و اتحاد قومی ضرر دارد، به رودخانه هلمند انداختند، در حالی که کتب ما برای اتحاد و همدلی بین اقوام و آگاهی مردم بود، نه ضد امنیت ملی و امنیت قومی.
این ناشر شناخته شده حوزه کتاب افغانستان تصریح نمود: ناشران و کتابفروشان افغانستان برای کتاب سختی و مشکلات زیادی را کشیدند، ولی استقامت کردند، و تلاش‌های آن‌ها باعث شد بازار کتاب در بین جوانان رونق خوبی پیدا کند. ما در طول هژده سال قریب به هفت الی هشت میلیون جلد کتاب از ایران منتقل کردیم و در افغانستان فروختیم.
وی از ایجاد برخی محدودیت‌ها از سوی حکومنت کنونی در قسمت نقل و انتقال کتاب از ایران خبر داد و گفت: کتب آن‌ها چندین بار بازرسی می‌شود و ورود خیلی از کتب ممنوع شده است.
شریعتی در پیامی به فعالان فرهنگی و اهل قلم تأکید نمود: نگذارید چراغ کتاب در افغانستان خاموش شود.
وی از جمهوری اسلامی ایران نیز خواست که در این دوران از ناشران افغانستان حمایت کرده و با خرید کتاب، اجازه ندهد این صنعت از بین برود.

قرار است سه نشست دیگر در حوزه چاپ و نشر کتاب بین دو کشور ایران و افغانستان و با حضور فعالان این حوزه در عمارت بلخ در تهران برگزار شود.

دکتر مجتبی نوروزی، دبیر برگزاری این نشست‌ها به خبرنگار آوا گفت: هدف از برگزاری این سلسله نشست‌ها، بررسی علمی وضعیت روابط دو کشور در حوزه‌های فرهنگ، هنر و ادبیات است که با بحث نشر کتاب شروع شده است. ما چهار جلسه اول را در بحث نشر داریم که جلسه اول به پیشینه حوزه نشر بین دو کشور اختصاص داشت و سه جلسه بعدی به مسائل دیگر می پردازد. امیدواریم به یک راهکارهایی در حوزه توسعه روابط دو کشور در حوزه چاپ و نشر برسیم و بعد وارد مسائل دیگر در حوزه‌های فرهنگی، هنری و ادبی خواهیم شد.
وی در مورد وضعیت کنونی افغانستان و راه‌حل خروج از مشکلاتی که به خصوص در حوزه فرهنگی وجود دارد، گفت: مهمترین کاری که باید در این زمان اتفاق بیافتد، همین فعالیت فرهنگی است. به نظر من اگر شرایط نامطلوب وجود دارد، فعالیت فرهنگی می‌تواند کمک‌‌کننده باشد و هیچ چیزی غیر از کار فرهنگی و تولید اثر فرهنگی و هنری نمی‌تواند به بهبود شرایط مردم افغانستان کمک کند.