تیره اونۍ په آخرو کې، د افغانستان څو لوی جریانونه په انقره؛ ترکیه پلازمینه کې او جنرال دوستم حضور سره یوځای شوی او یو لوی ملی ائتلاف طرحه کړ.
اسلامی ملی غورځنګ ګوند نمایندګان، جمعیت اسلامی ګوند نمایندګان، افغانستان خلګو وحدت اسلامی ګوند نمایندګان، لوی قندهار خلګو شورا نمایندګان، لوی مشرقی او لوی پکتیا نمایندګان تیره شپه په انقره کې د جنرال دوستم اوسیدو په ځای کې سره یوځای شو او د یو ملی لوی ائتلاف رامنځته کولو لپاره پلان جوړ کړ.
عطامحمد نور، احمد ضیا مسعود، ظاهر قدیر، همایون همایون او لالی حمیدزی په شان شخصیتونه په دی نوی سیاسی ائتلاف کې جنرال دوستم سره یوځای وو.
ویل کیږی چی ملی لوی ائتلاف د نورو جریانونو او ملی اغیزمنده شخصیتونو سره د یوځای کیدو لپاره خبری کړي دی.
دا په داسی حال کې دی چی مخکې له دی هم یو ائتلاف په ترکیه کې د جنرال دوستم، عطامحمد نور، محمد محقق، احمدضیا مسعود، صلاح الدین ربانی او... په شکل نیولی وو.
د ائتلاف غړو او رهبرانو اصلی مقاصد نږدی یوشان دی: د قدرت انحصار ماتونه او ارګ ماڼۍ سیاستونو په وړاندی دریدنه بالخصوص اشرف غنی.
په دی منځ کې، د تیرو ائتلافونو ماتیدو کې ډیر عوامل نقش درلود.ځینی ددی عواملو څخه بیله شکه د مرکزی حکومت سیاستونو باندی اړه لری؛ هغه حکومت چی دموکراسی ته ریاکارانه او تظاهر سربیره، د قومی استبداد او اقتدار ګرایی څخه واټن ونه اخیستل.
په داسی حال کې چی په هر هیواد کې د دموکراسی بلوغ او رشد مهم او اصلی لوازمو څخه، د دولت منتقد او مخالف سیاسی پیاوړو ائتلافونو او سیوری کې د دولتونو شتون دی؛ خو په افغانستان کې، دا موضوع ته د یو ګواښ په حیث کتل کیږی او حاکمان نقاد او اغیزناک سیاسی ځواکونو تحمل او قبلونی ظرفیت نه لری.
د حامد کرزی تاریخی غبرګون د برهان الدین ربانی په مشری ملی جبهه جوړیدو په وړاندی، هیڅ وخت به له یاده ونه وځې؛ هغه وخت چی هه د یو ولسمشر په حیث سیاسی نوبنیاد جبهه یو بیګانه عامل وبلل او په ټول توان سره یی ورسره مبارزه وکړه او په نهایت کې، د هغه سیاسی تشکل ارشد مهرو مبهم ترور او مشرانو فزیکی پاکونې سره بالخصوص د سید مصطفی کاظمی؛ ملی جبهه ویاند او سیاسی کمیته مشر پوښتنه منځته راوړونکې ترور، عملآ دا سیاسی ائتلاف متلاشی کړ او حامد کرزی هیله پوره کړه.
کرزی خپل مخالف سیاسی ائتلافونو مشرانو په وړاندی قضیه جوړونو سره، هغوی حرکت مانع وګرځید؛ هغه پروسه چی په یو شکل سره د اشرف غنی له لوری ترسره کیږی؛ که څه هم په دی اړه، ښاغلی غنی، ډیر هڅه وکړه چی مهری او کسان تر نشان لاندی راوړی او په دی توګه، د ائتلافونو او اپوزیسیونونو جوړیدو مخه ونیول.
جنرال دوستم قضیه او هغه بیرته ګرځیدو څخه مخنیوی د ناتو ځواکونو په مرسته، په دی برخه کې معروفو مثالونو څخه دی؛ هغه کار چی په نهایت کې، حتی د افغانستان ژغورنی ائتلاف عالی شورا رسمی موجودیت اعلان مخه د هیواد دننه ونیوله.
بل مثال، بلخ څخه کندهار لوری ته د باتور دوستم او عطامحمد نور د پرواز مخنیوی وو چی دولت سیاسی مخالفانو لوی اجتماع کې ګډون مخه ونیسی.
سیاسی ګټې او مالی ګټې او قومی او ایدئولوژیک ژور اختلافات هم د سیاسی ائتلافونو متلاشی کیدو نورو عواملو څخه وو.
په دی حساب سره، ددی تشکل جوړیدو ته هم ددی هیله شته چی دا به شاید اغیزمنده وی او افغانستان سیاسی نابسامان پروسه اصلاح کړی.
